به گزارش قدس آنلاین، این فیلمساز، عکاس، نویسنده و از مهمترین چهرههای مؤلف و تأثیرگذار در تاریخ سینمای ایران صبح امروز در ۸۴ سالگی درگذشت. چنانچه گفته میشود تقوایی در اثر عوارض ناشی از بیماری و کهولت سن که در سالهای اخیر او را خانهنشین کرده بود، در بیمارستان نیکان تهران دار فانی را وداع گفت. خبر درگذشت او را همسرش مرضیه وفامهر با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد و نوشت: پروازش را به خاطر بسپاریم. او عاشق گیاهان بود، به یادش درخت بکاریم. او عاشق نور بود، شمع خویش را بیافروزیم. او عاشق جامه سپید بود، به یادش سپید بپوشیم. او عاشق ادبیات بود، به یادش بخوانیم. او عاشق سینما بود، به یادش تماشا کنیم. یاد او را با نواختن و شنیدن موسیقی، و تماشای هنرها گرامی بداریم نه غیر از این.
ناصر تقوایی هنرمندی چند وجهی بود؛ فیلمساز، عکاس و نویسنده ای که در ۲۲ تیر ۱۳۲۰ در آبادان به دنیا آمد و در ۲۲ مهر ۱۴۰۴ چشم از جهان فروبست. او از مهمترین چهرههای جنبشی به شمار میرود که بسیاری آن را موج نوی سینمای ایران مینامند؛ نسلی که در دهه چهل و پنجاه با نگاهی تازه به واقعیت اجتماعی و زبان سینما، مسیر فیلمسازی در ایران را دگرگون کرد. تقوایی را بسیاری، فیلمسازی مؤلف میدانستند؛ هنرمندی که از دل ادبیات آمد و سینما را نه صرفاً وسیلهای برای سرگرمی بلکه ابزاری برای روایت انسان، تنهایی و جامعه میدید.
او با اینکه سالها کار نکرد و این سکوت ۲۲ ساله اش خود خواسته بود اما وطنش را ترک نکرد و در خاک ایران، سر بر بالین ابدیت نهاد.
فیلمسازی وامدار به ادبیات
ناصر تقوایی از دوران نوجوانی به سینما علاقهمند شد. او یکی از عوامل فنی فیلم سینمایی «خشت و آینه» ساخته ابراهیم گلستان بود که با ادامه آن مسیر در مقابل پدیده فیلمفارسی قدعلم کرد. تقوایی ساخت مستندهایی با نامهای «نانخورهای بیسواد»، «آرایشگاه آفتاب، «تاکسی متر»، «باد جن» و «فروغ فرخزاد» را در کارنامه دارد. آغاز کار وی به عنوان مستندساز نیز به اواسط دهه ۴۰ بازمیگردد. تقوایی در میان کارگردانان ایرانی به یک ویژگی مهم شهرت دارد و آن، نزدیکی با ادبیات است. او یکی از کارگردانان تاثیرگذار در موج نو دوم سینمای ایران است که نزدیکی اش به ادبیات، او را در کنار دیگر فیلمسازان تاثیرگذاران این موج نو مانند مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی، علی حاتمی و امیر نادری قرار داده است. او اولین فیلم سینمایی خود را در سال ۱۳۴۹ با نام «آرامش در حضور دیگران» ساخت. تقوایی از همان فیلم اول به سراغ ادبیات رفته بود. وی «آرامش در حضور دیگران» را براساس داستانی با همین نام از مجموعه داستان «واهمههای بینامونشان» از غلامحسین ساعدی جلوی دوربین برد. این فیلم سینمایی ۴ سال توقیف شد و سرانجام در سال ۱۳۵۲ به نمایش درآمد.
تقوایی در این فیلم علاوه بر کارگردانی، وظیفه تهیهکنندگی و نویسندگی را نیز برعهده گرفته بود. ناصر تقوایی یکسال بعد از «آرامش در حضور دیگران»، فیلم سینمایی «صادق کرده» را به عنوان کارگردان و نویسنده جلوی دوربین برد؛ فیلمی سیاه و سفید که سعید راد، عزتالله انتظامی و محمدعلی کشاورز در آن نقش آفرینی می کردند. او در همان سال فیلم کوتاه «رهایی» را نیز ساخت.
فیلم بعدی اش را دو سال بعد با نام «نفرین» ساخت. او در این فیلم برای اولینبار با جمشید مشایخی و بهروز وثوقی همکاری کرد. سال ۱۳۵۴ ناصر تقوایی سریال مشهور «دایی جان ناپلئون» را کلید زد. این مجموعه براساس رمانی با همین نام از ایرج پزشکزاد ساخته شد. تقوایی علاوهبر کارگردان، تهیهکننده «دایی جان ناپلئون» نیز بود. تقوایی در ابتدا ایفای نقش دایی جان ناپلئون را به علی نصیریان پیشنهاد داد اما این نقش در انتها توسط غلامحسین نقشینه ایفا شد. از دیگر بازیگران سریال میتوان به پرویز فنیزاده، نصرت کریمی، پرویز صیاد، محمدعلی کشاورز و سعید کنگرانی اشاره کرد. «دایی جان ناپلئون» تنها سریال تقوایی بود. البته وی در سال ۱۳۵۷ قصد ساخت یک سریال با نام «داستان سرایان» را داشت. سریالی که در آن قرار بود به زندگی و آثار نویسندگان مشهور ادبیات معاصر بپردازد. او پس از نوشتن مجموعه سه جلدی «کوچک جنگلی»، فیلمنامه ۱۵ قسمتی این سریال را طی یک سال نوشت که پیش تولید آن ۲ سال زمان برد اما در سال ۱۳۶۱ از کارگردانی و تولید سریال، حذف و بهروز افخمی جایگزین او شد.
آخرین ناخدای کشتی ایرانی
ناصر تقوایی از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۶۵ فیلمی نساخت اما در سال ۱۳۶۵، فیلم سینمایی «ناخدا خورشید» را کارگردانی کرد. فیلمی که به یکی از مشهورترین فیلمهای این کارگردان تبدیل شد. «ناخدا خورشید» اقتباسی آزاد از رمان «داشتن و نداشتن» نوشته ارنست همینگوی بود. از بازیگران «ناخدا خورشید» میتوان به داریوش ارجمند، علی نصیریان، سعید پورصمیمی، پروانه معصومی و جعفر والی اشاره کرد. داریوش ارجمند و سعید پورصمیمی به ترتیب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و لوح زرین بهترین بازیگر نقش دوم مرد پنجمین جشنواره فیلم فجر را برنده شدند.این فیلم در چندین بخش نامزد دریافت سیمرغ شد که در نهایت تنها در بخش بهترین کارگردانی برنده دریافت جایزه شد. «ناخدا خورشید» در جشنواره بینالمللی فیلم لورکانو هم برنده یوزپلنگ برنزی شد.
تقوایی پس از «ناخدا خورشید»، در سال ۱۳۶۸ فیلم سینمایی «ای ایران» را جلوی دوربین برد. فیلمی درباره انقلاب ۵۷. تقوایی پس از حدو دیک دهه دوری از فیلمسازی در سال ۱۳۷۷«کشتی یونانی» را به عنوان یکی از قسمتهای «قصههای کیش» ساخت. این فیلم سینمایی در سال ۱۹۹۹ در جشنواره کن شرکت کرد و در پنج رشته نامزد دریافت جایزه شد. آخرین فیلمِ کامل ناصر تقوایی «کاغذ بیخط» محصول سال ۱۳۸۰ است. او این فیلم را با بازی خسرو شکیبایی، هدیه تهرانی و جمشید مشایخی ساخت. «کاغذ بیخط» در جشن خانه سینما به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد. ناصر تقوایی پس از «کاغذ بیخط» دو پروژه «زنگی و رومی» و «چای تلخ» را به ترتیب در سالهای ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ آغاز کرد و هردوی این پروژهها نیمهکاره ماندند. پیش از انقلاب نیز قرار بود تقوایی فیلم «شوهر آهو خانم» برگرفته از کتابی به همین نام نوشته علیمحمد افغانی را بسازد، که میسر نشد.
نظر شما