محمدعلی نعمتنژاد عصر سهشنبه در نشست نقد و بررسی عوامل موثر بر بحران کمبود منابع آبی و مسأله انتقال آب به همت حزب کارگزاران سازندگی ایران شعبه خراسان رضوی هشدار داد: برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی در مشهد به بحران فرونشست و افت منابع آب منجر شده و تاکید کرد تنها راه نجات، مدیریت مشارکتی و همکاری بهرهبرداران است.
وی خواستار حضور فعال همه بخشها و مردم در تصمیمگیریهای مربوط به آب شد تا بتوان شرایط بحرانی آب را کنترل و منابع را احیا کرد.
مدیر عامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی، درباره وضعیت منابع تأمین آب شرب مشهد بیان کرد: در سالهای خشکسالی از سال ۱۳۹۹ به بعد، سهم منابع زیرزمینی در تأمین آب شرب از حدود ۴۲ درصد به ۷۵ درصد افزایش یافته است که این موضوع باعث برداشت بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از آبخوانها شده و در نتیجه فرونشست، تغییر کیفیت آبخوانها و کاهش پایداری منابع آب زیرزمینی رخ داده است.
نعمت نژاد با اشاره به وضعیت سد دوستی گفت: ظرفیت این سد حدود ۱.۲ میلیارد مترمکعب است، اما اکنون بیش از ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب در پشت سد در افغانستان ذخیره شده و برداشت ما از این سد بسیار محدود شده است.
وی افزود: اکنون حدود ۵۰ میلیون مترمکعب به ترکمنستان بدهکار هستیم و در پایان آذرماه برداشت از سد دوستی به پایان میرسد که شرایط این سد را بسیار نگرانکننده کرده است.
مدیر عامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی ادامه داد: برنامههای متعددی برای تأمین آب شرب مشهد تا سال ۱۴۲۰ تدوین شده اما به دلیل عدم بهرهبرداری به موقع، با چالشهای جدی مواجه هستند.
به گفته وی، انتقال آب از دریای عمان به استانهای شرق کشور از جمله طرحهایی است که در دست بررسی بوده اما تاکنون اجرایی نشده است.
نعمت نژاد با تاکید بر اهمیت مدیریت مشارکتی گفت: امسال مطالعات نشان داده است که برخی محدودههای آبخوانها افت صفر دارند و با همکاری همه بهرهبرداران میتوان از نابودی کامل منابع جلوگیری کرد. نعمتنژاد تصریح کرد: همه مردم بهرهبردار هستند و باید در تصمیمگیریها حضور فعال داشته باشند.
وی افزود: وزارت نیرو باید شرایط اقلیمی متنوع استانها را در تخصیصها لحاظ کند و تنها نقش حاکمیتی در تخصیص و نظارت بر بهرهبرداری از آب داشته باشد.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی همچنین بر ضرورت نصب لوازم اندازهگیری و کنترل برداشت آب در منابع تأکید کرد و گفت: تخصیص جدید آب نباید داده شود و نیازها باید از طریق بازار آب و همکاری تشکلهای کشاورزی تامین شود.
وی در پایان تاکید کرد که تنها راه نجات آبخوانها، واگذاری مدیریت به استانها و بهرهبرداران و اجرای مدیریت مشارکتی است و بدون همکاری و همراهی همه بخشها امکان حفظ منابع آب وجود ندارد.
سقوط سفرههای آب زیرزمینی مشهد حاصل بیتوجهی به مشارکت جوامع محلی
رییس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، با انتقاد از نادیده گرفتن مصوبات شورای عالی آب و برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، هشدار داد که افت چهار و نیم متری آبخوانها در مشهد زنگ خطری برای بحران آب است.
کامران داوری تاکید کرد که تنها با مشارکت جوامع محلی و رعایت قوانین میتوان بحران را مدیریت کرد.
رییس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: امروز مشکل اصلی ما سقوط سفرههای آب زیرزمینی است که در پیزومترهای مشهد افت چهار و نیم متری را ثبت کردهاند.
وی افزود: مصوبه شورای عالی آب مشخص کرده است که برداشت نباید از ۴۰ درصد آب تجدیدپذیر تجاوز کند، ولی متاسفانه این قانون رعایت نشده است.
داوری با اشاره به تجربه جهانی خشکسالی گفت: در دنیا بیش از ۵۰ سال پیش این موضوع بهعنوان شرایطی با آورد متوسط تعریف شده و ما باید به جای حساب کردن روی میانگین منابع آب، برداشتها را مدیریت کنیم و در شرایط خشکسالی صرفهجویی کنیم.
وی اظهاذ کرد: در شرایطی که بیلان آب منفی است، هر قطره آبی که به مصرفهای جدید اختصاص داده شود خیانت به منابع است و باید هرچه زودتر مصرفها را کاهش دهیم.
رییس پژوهشکده آب دانشگاه فردوسی همچنین بر ضرورت جمعآوری دادههای دقیق برای ارزیابی وضعیت فعلی تاکید کرد و گفت: سیاستهای فعلی اشکال دارد و ما باید مسائل را خودمان با مشارکت جوامع محلی حل کنیم.
داوری به اصل ۱۰۳ قانون اساسی اشاره کرد که استانداران و فرمانداران را موظف به رعایت قوانین شوراها میداند و گفت: این اصل مبنای حکمرانی محلی است که باید در مدیریت منابع آب هم رعایت شود.
وی افزود: مشکل دیگر، ضعف قانونگذاری و نقش قوه قضاییه است که اغلب جانب دولت را میگیرد.
رییس پژوهشکده آب دانشگاه فردوسی تاکید کرد: دولت باید خدمتگزار مردم باشد و همه تصمیمات باید مبتنی بر دادهها و مصالح عمومی اتخاذ شود. وی افزود: در شرایط تغییرات اقلیمی شدید، شفافیت و مشارکت جامعه محلی ضروری است.
داوری درباره وضعیت تغییرات اقلیمی هشدار داد که دما تاکنون سه درجه افزایش یافته و تا چند سال آینده ممکن است تا هشت درجه هم افزایش یابد که این مسئله کشاورزی و مصرف آب را به طور کلی دگرگون خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: ما باید سازگاری با کمآبی را جدی بگیریم و اولویت را به تامین آب شرب با سهمیه ۵۰ لیتر در روز برای هر نفر اختصاص دهیم.
به گفته وی، تخصیص آب به مشهد باید بر اساس حقوق و میزان دقیق و با توجه به اولویتها صورت گیرد تا بتوان بحران را کنترل کرد.
نظر شما