یکی از مهمترین رویدادهای زندگی بشر، آشنایی با قلم و خط است تا مطالب و خواستههای خود را بر جریده روزگار ثبت کند تا برای آیندگان به یادگار بماند. قلم، حافظ علوم و معارف، پاسدار افکار اندیشمندان، حلقه اتصال فکری علما و پل ارتباط گذشته با حال و آینده است.
چندی پیش سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اقدام به چاپ کتاب کاتالوگ «منتخب دستخط علما» موجود در این سازمان در راستای معرفی و نشر نفایس رضوی در این مجموعه بزرگ فرهنگی، تاریخی و هنری کرد.
در این گزارش به معرفی مختصر این کتاب کاتالوگ (شماره ۵) و برخی از تصاویر مربوط به مرقومه و دستخط بعضی از علما در دورههای گوناگون که در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری میشود، میپردازیم.
وجود بیش از ۱۲ هزار عنوان کتاب فقهی در گنجینه رضوی
رئیس سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در مقدمه این کتاب کاتالوگ اظهار میکند: از آن هنگام که وجود مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) در سرزمین خراسان آرام گرفت و بارگاه منورش، زیارتگاه عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) شد، حرم مطهر و آستان مقدس پاره تن رسول خاتم(ص) به سرعت تبدیل به تجلیگاه عشق و ارادت اقشار مختلف به ویژه علما، دانشمندان، هنرمندان، فرهیختگان، ادیبان و واقفان شد.
حجتالاسلام و المسلمین سیدجلال حسینی خاطرنشان میکند: این نسخه (کتاب کاتالوگ مزبور) پنجمین شماره از مجموعه آثار هنری نفیس مربوط به نسخههای خطی موجود در گنجینه کتابخانههای آستان قدس رضوی بوده که به معرفی گزیدهای از نمونه دستخط علما در نسخههای فقهی و دینی موجود پرداخته است.
وی اضافه میکند: مجموعه کتابهای فقهی این گنجینه که حاصل تلاشها و مجاهدت علما و فقها برای ترویج و تنقیح علوم اسلامی در طول تاریخ است، به بیش از ۱۲ هزار عنوان میرسد و در میان این نسخهها گاه دستخط علما، دانشمندان، فقها و مراجع تقلید از قرنهای نخستین اسلامی تا دوران معاصر به چشم میخورد که در قالب اجازه، انهاء، بلاغ، تقریظ، سماع، دستخط، تصحیح، مقابله و مُهر ثبت شده است.
نیمنگاهی به برخی از تصاویر مربوط به دستخط علما
در این کتاب کاتالوگ، آثار ارزشمندی از برخی از تصاویر مربوط به دستخط علمای اسلامی در دورههای گوناگون به عنوان منتخب به چاپ رسیده که برخی از آنان را به اختصار معرفی میکنیم.
دستخط ملامحسن فیض کاشانی
(عکس شماره۱۱۱) در کتاب وافی جلد۶ (قرن۱۱ قمری). ملامحمد بن مرتضی بن محمود کاشانی (۱۰۹۰- ۱۰۰۷ قمری) معروف به ملامحسن فیض کاشانی از فلاسفه، محدثان و مفسران قرن ۱۱ هجری قمری و از شاگردان ملاصدرا، شیخ بهایی، میرفندرسکی و میرداماد است.
دستخط (قرائت) میرحامد حسین
در کتاب ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام و الدلایل (تاریخ تحریر: ۱۲۶۹ ه.ق)، واقف: رهبر معظم انقلاب. سیدمهدی ابوظفر (۱۳۰۶-۱۲۴۶ ه.ق) معروف به میرحامد حسین هندی از علمای شیعه قرن ۱۳ هجری قمری در هند است. از تألیفات او چندین ردیّه بر کتابهای ضدشیعی از جمله عبقات الانوار به جا مانده است.
اجازه امور حسبیّه شیخ مرتضی انصاری
(عکس شماره۱۱۲) در تاریخ ۱۲۷۵ ه.ق به مُلاشکرلله در کتاب اصول فقه. مرتضی بن محمد امین انصاری دزفولی (۱۲۸۱- ۱۲۱۴ه.ق) معروف به شیخ انصاری، شیخ اعظم، خاتم الفقهاء والمجتهدین، مرجع عامه شیعیان در قرن ۱۳ هجری قمری. مکاسب، رساله عملیه و... از آثار ایشان است.
انهاء شهید اول
در تاریخ ۷۵۶ ه.ق در کتاب انوار الملکوت فی شرح الیاقوت (تاریخ تحریر: ۷۵۴ ه.ق). شهید اول، از فقهای شیعه در قرن هشتم هجری قمری است.
بلاغ میرداماد
در تاریخ ۱۰۲۵ ه.ق در صحیفه سجادیه (تاریخ تحریر: ۱۰۱۷ ه.ق). میر برهانالدین محمد حسینی استرآبادی (وفات ۱۰۴۱ قمری) معروف به میرداماد، فیلسوف شیعه، معاصر شیخ بهایی، استاد ملاصدرا و مؤسس حکمت متعالیه است.
اجازه محمدتقی مجلسی
در تاریخ ۱۰۶۲ ه.ق به علامه مجلسی در کتاب الاستبصار(بیتا)، محمدتقی مجلسی (۱۰۷۰-۱۰۰۳ قمری) معروف به مجلسی اول، پدر علامه مجلسی و شاگرد شیخ بهایی و میرداماد و از علمای شیعه در قرن یازدهم قمری است.
اجازه شیخ بهایی
در تاریخ ۱۰۱۲ ه.ق به شیخ زینالدین علی بن احمد عاملی نباطی در کتاب اثنی عشریه (سال تحریر:۱۰۱۲ ه.ق). واقف: شیخ محمدباقر، سال ۱۱۷۶ ه.ق.
اجازه علامه حلی
(عکس شماره ۱۱۰) در تاریخ ۷۰۵ ه. ق به شمسالدین محمد بن ابیطالب بن حاج محمد بن شمسالدین در کتاب نهج المسترشدین (تاریخ تحریر:۷۰۲ ه.ق). واقف: ابن خاتون در سال۱۰۶۷ ه.ق.
نظر شما