در ماه‌های اخیر نزدیکی تل‌آویو به قبرس، ازجمله ورود چشمگیر سرمایه‌گذاران و شهرک‌نشینان صهیونیست و به‌تازگی افزایش تحرکات کم‌سابقه نظامی مثل استقرار سامانه‌های دفاع هوایی دوربرد اسرائیل در آن، نگرانی‌هایی جدی برای برخی کشورهای منطقه‌ای از جمله ترکیه ایجاد کرده است.

موج سرمایه‌گذاری و شکل‌گیری محله‌های اسرائیلی

سال گذشته گزارش‌های متعددی از خرید زمین و ملک توسط شهروندان اسرائیلی در سرتاسر جمهوری قبرس منتشر شد. اگرچه اعداد هنوز محدودند، سرعت خریدها افزایش یافته و برخی این موج را به عنوان نشانه‌ای از کاهش احساس امنیت اسرائیل به عنوان «امن‌ترین مکان برای یهودیان» می‌دانند. دیگران آن را نتیجه بازآرایی ژئوپلیتیک شرق مدیترانه می‌دانند، جایی که قبرس نقش کلیدی در چشم‌انداز دریایی گسترش یافته بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، ایفا می‌کند.
تحلیلگران تغییرات کنونی «لارناکا» را با تاریخچه حیفا در دهه ۱۹۲۰ مقایسه می‌کنند؛ جایی که سرمایه‌گذاری‌های سنگین در بنادر و مناطق ساحلی، زمینه‌ای برای کنترل اقتصادی و تغییر جمعیت ایجاد کرد. این تحولات نه تنها شامل بازار املاک می‌شود، بلکه بخشی از پروژه گسترده اسرائیل برای بازتعریف نظم شرق مدیترانه به شمار می‌آید؛ نقشه‌ای که در آن، قبرس هم به عنوان دروازه و هم به عنوان سنگر استراتژیک عمل می‌کند.
آمارها تنها تصویر جزئی را نشان می‌دهند. براساس داده‌های اداره حسابرسی قبرس، خریداران غیراروپایی طی پنج سال گذشته عمدتاً از لبنان (۱۶درصد)، چین (۱۶درصد)، روسیه (۱۴درصد) و اسرائیل (۱۰درصد) بوده‌اند. جامعه یهودی قبرس نیز در دو دهه اخیر از چند صد نفر به حدود ۱۵هزار نفر افزایش یافته که شامل خانواده‌هایی می‌شود که تحت تأثیر سه بحران عمده کووید، اصلاحات قضایی اسرائیل و جنگ غزه به قبرس مهاجرت کردند.

الگوی حیفا در لارناکا، شکل‌گیری «حیاط پشتی اسرائیل»

تئودوسیس پیپیس، تحلیلگر یونانی، لارناکای امروز را مشابه حیفا در دهه ۱۹۲۰ می‌داند؛ شهری بندری با جمعیت کم که سرمایه‌گذاری سنگین، کنترل اقتصادی و تغییر ساختار جمعیتی را رقم زد. در آن زمان، پس از تأسیس دولت اسرائیل، یهودیان در حیفا به اکثریت رسیدند. امروز هم سرمایه‌گذاری اسرائیلی‌ها در لارناکا و مناطق اطراف، نشانه‌ای از الگوی مشابه است. محله‌های پرایوت و پیلا نمونه‌هایی از شکل‌گیری مناطق انحصاری با زیرساخت‌های ویژه شامل مدارس صهیونیستی، کنیسه و فروشگاه‌های کوشر هستند.
این تحولات، اگرچه ظاهراً اقتصادی هستند، نگرانی‌های ژئوپلیتیک و امنیتی نیز دارند. بسیاری از مهاجران اسرائیلی منابع مالی قوی دارند و دارای گرایش‌های صهیونیستی عمیق هستند. نمایندگان احزاب محلی درباره شکل‌گیری «حیاط پشتی اسرائیل» در قبرس هشدار داده‌اند.

قبرس؛ پایگاه نظامی اسرائیل و خنجری در پهلوی آنکارا

در هفته‌های اخیر، رسانه‌های اسرائیلی و منطقه‌ای از تحرکات کم‌سابقه نظامی رژیم صهیونیستی در قبرس پرده برداشته‌اند. استقرار سامانه‌های دفاع هوایی دوربرد «باراک ام‌ایکس» با برد عملیاتی ۴۰۰ کیلومتر در قبرس، پوشش هوایی بخش‌هایی از ترکیه را فراهم کرده و علاوه بر اینکه نشان‌دهنده تلاش‌های نیکوزیا برای نوسازی زیرساخت‌های نظامی خود است، پیامی روشن درباره آمادگی تل‌آویو برای مدیریت بحران احتمالی با آنکارا دارد. این سامانه‌ها جایگزین تجهیزات قدیمی TOM-M1 و Buk-M1-2 می‌شوند و در پایگاه هوایی آندریاس پاپاندرو و پایگاه دریایی اوانجلوس فلوراکس مستقر خواهند شد.
علاوه بر این، واحد ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل مرکز امنیت سایبری در نزدیکی لارناکا ایجاد کرده است که مأموریت آن جمع‌آوری اطلاعات از شبکه‌های ترکیه در شمال قبرس است و با فرماندهی سایبری آتن و ناوگان ششم آمریکا هماهنگ عمل می‌کند. اقدامات نظامی و اطلاعاتی اسرائیل با همکاری آمریکا و یونان، شامل گشت‌های دریایی مشترک و حفاظت از مناطق اقتصادی انحصاری است.
این تحولات، دو مسیر را برای قبرس مشخص می‌کند؛ نخست، ایفای نقش به عنوان متحد ژئوپلیتیک و اقتصادی اسرائیل در شرق مدیترانه و دوم، تبدیل شدن به وابستگی استراتژیک و نظامی، به جای شراکت برابر. روابط رژیم صهیونیستی و قبرس، به‌ویژه در پروژه‌های انرژی شرق مدیترانه و همکاری‌های نظامی، نگرانی‌های ترکیه را افزایش داده و ممکن است تعادل منطقه‌ای را تغییر دهد.

نقش لجستیکی قبرس در هلال مدیترانه

همکاری‌های امنیتی و نظامی اسرائیل با قبرس، از جمله اکتشاف منابع گاز EastMed و تحویل سامانه‌های دفاع هوایی، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک جزیره برای تل‌آویو است. این همکاری‌ها بخشی از طرح «هلال مدیترانه» است که مسیر انرژی و تجارت دریایی اسرائیل را تثبیت و شکاف با ترکیه را عمیق‌تر می‌کند.
منابع منطقه‌ای بر این باورند قبرس به سکوی تمرین و پایگاه اطلاعاتی اسرائیل تبدیل شده است و نقش لجستیکی مهمی در عملیات‌های احتمالی علیه ایران و حزب‌الله دارد. این دقیقاً همان چیزی است که سیدحسن نصرالله، دبیرکل شهید حزب‌الله، پیش از این هشدار داده بود.
به گفته کارشناسان، قبرس اکنون به «حیاط پشتی اسرائیل» تبدیل شده است؛ استفاده از سامانه‌های دفاعی، تقویت حضور یهودیان و استقرار زیرساخت‌های نظامی و اطلاعاتی، نشان‌دهنده یک الگوی حساب‌شده است که فراتر از صرفاً سرمایه‌گذاری ملکی و اقتصادی عمل می‌کند.
در نهایت، قبرس با تاریخی تلخ از تقسیم و ملی‌گرایی، اکنون با موج جدید مهاجرت و نفوذ اقتصادی و نظامی اسرائیل مواجه است.