مدیرعامل آب منطقهای خراسان رضوی ظهر روز گذشته در حاشیه بازدید از محل تونل در حال ساخت انتقال آب هزارمسجد به مشهد، در جمع خبرنگاران ضمن تشریح آخرین وضعیت طرح انتقال آب از یال شمالی هزارمسجد به مشهد و چالشهای پیش روی آن گفت: این طرح یکی از پروژههای مهم و میانمدت در تأمین آب شرب مشهد به شمار میرود؛ اما با وجود پیشرفتهای حاصلشده، کمبود منابع مالی، یکی از موانع اصلی تکمیل پروژه است. تونل هزارمسجد یکی از نقاط کلیدی پروژه تعیین شده که وظیفه انتقال آب از ارتفاعات شمالی به سمت جنوب و در نهایت تصفیهخانههای مشهد را بر عهده دارد.
محمدعلی نعمتنژاد ادامه داد: بر اساس مصوبه وزارت نیرو قرار است سالانه ۵۱میلیون مترمکعب آب از حوضه هزارمسجد و آبهای مرزی برای مصارف شرب و بهداشتی شهر مشهد تخصیص پیدا کند و تاکنون چهار سازه اصلی این پروژه شامل سد، تصفیهخانه و بخشهایی از خط انتقال ساخته شده و امروز در محل تونل انتقال آب حضور داریم که این تونل به طول ۸.۵ کیلومتر، یکی از اجزای کلیدی این طرح محسوب میشود.
تکمیل تونل انتقال آب هزارمسجد ۱۵ همت اعتبار نیاز دارد
وی توضیح داد: طبق برآوردها هزینه سازههایی که تاکنون ساخته شده، به قیمت روز، بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان است و برای تکمیل بخشهای باقیمانده پروژه؛ بهویژه حدود ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر خط انتقال دیگر، به حدود ۱۵هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
مدیر عامل آب منطقهای خراسان رضوی یکی از موانع تأمین مالی پروژه را مصوبات قانونی دانست و تشریح کرد: این پروژه در قالب مصوبه ماده ۲۳ با مدل تأمین مالی ۹۰-۱۰ تعریف شده؛ یعنی ۹۰ درصد از محل منابع وزارت نیرو و شرکت آب منطقهای و ۱۰ درصد از محل اعتبارات عمومی دولتی که با توجه به محدودیت منابع داخلی آب منطقهای، تأمین مالی از این مسیر به کندی صورت میگیرد و با توجه به اهمیت طرح و تأثیر آن بر تأمین آب پایدار مشهد، از دولت و سازمان برنامه و بودجه انتظار داریم سهم اعتبارات عمومی افزایش یابد تا روند اجرا سرعت بگیرد.
نعمتنژاد افزود: بخشی از پروژه؛ به ویژه قطعات ۲ و ۳ که شامل انتقال آب از کانال چهچهه تا ورودی و خروجی تونل و تصفیهخانه شماره ۳ میشود، به سرمایهگذار بخش خصوصی سپرده و در مدل مالی طرح دیده شده و ساخت تونل اصلی نیز با قراردادی به ارزش حدود ۳/۱ هزار میلیارد تومان به یکی از مؤسسههای زیرمجموعه قرارگاه خاتمالانبیا(ص) واگذار شده است.
وی با اشاره به پیشرفت فیزیکی پروژه گفت: تا امروز حدود هزار و ۲۰۰ متر از مجموع ۸هزار و ۵۰۰ متر تونل حفاری شده و در مجموع پروژه حدود ۴.۵ درصد و بخش تونل حدود ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. در حال حاضر چالش اصلی، کمبود منابع مالی است. در صورت تأمین اعتبارات لازم، ظرفیت حفاری تونل میتواند تا سه شیفت کاری افزایش یابد؛ اما اکنون عملیات ساخت تونل در یک شیفت انجام میشود؛ به عبارت دیگر در صورت تثبیت منابع مالی، امکان حفاری روزانه ۲۰ تا ۲۵ متر از تونل وجود دارد و میتوان امیدوار بود حفاری تونل در کمتر از یک سال به اتمام برسد.
ضرورت اصلاح ماده ۲۳
مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی درباره پیگیریهای انجامشده برای جذب اعتبارات توضیح داد: از مسیرهای مختلف در حال پیگیری هستیم. هم استاندار و هم نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی مکاتبههای فراوانی انجام دادهاند. هدف ما اصلاح ماده ۲۳ پروژه و افزایش سهم اعتبارات عمومی دولت است تا بتوانیم منابع مالی لازم برای تکمیل طرح را فراهم کنیم. این طرح از سال ۱۴۰۲ دارای مصوبه ماده ۲۳ شده و پیش از آن، تأخیرهایی به دلایل مختلف از جمله مشکلات اعتباری و مطالعاتی به وجود آمد. طبق برنامه اولیه، زمان بهرهبرداری پروژه سال ۱۴۰۱ پیشبینی شده بود؛ اما به دلیل تأخیر در اخذ مصوبه و شروع عملیات اجرایی، این زمان تغییر کرد. در نهایت در شهریور ۱۴۰۲ موفق شدیم مجوز ماده ۲۳ را آن هم با مدل ۹۰-۱۰ دریافت کنیم و باید گفت در کشور، کمتر پروژهای با چنین ترکیب منابع مالی اجرا میشود.
نعمتنژاد ادامه داد: بر اساس برآوردهای کارشناسی جدید، مدل ۳۳-۶۷ پیشنهاد شده؛ به این معنا که ۳۳ درصد از منابع از محل سرمایهگذاری و اعتبارات وزارت نیرو و ۶۷ درصد از محل اعتبارات عمومی دولت تأمین شود که امیدواریم این پیشنهاد در لایحه بودجه ۱۴۰۵ لحاظ شده تا روند اجرای پروژه سرعت بیشتری بگیرد.
حذف سه ایستگاه پمپاژ با تغییر مسیر تونل انتقال آب
وی درباره ملاحظات زیستمحیطی طرح در پاسخ به پرسش خبرنگار ما نیز اظهار کرد: در طراحی مسیر تونل، تمامی مطالعات فنی و زیستمحیطی انجام شده است. در مطالعات اولیه مسیر دیگری پیشنهاد شده بود که از نظر ارتفاع و طول، با مسیر فعلی متفاوت بود؛ اما در ارزیابیهای سازمان محیط زیست در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ مشخص شد باید از محدوده سازندهای تیرگان فاصله گرفته شود. به همین دلیل مسیر فعلی با در نظر گرفتن کمترین تبعات زیستمحیطی و کاهش هزینههای فنی انتخاب شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در مسیر جدید، ارتفاع تونل نسبت به مسیر پیشین پایینتر است. بنابراین سه ایستگاه پمپاژ در طرح کاهش یافته که موجب صرفهجویی قابل توجهی در هزینهها شده است. ضمن آنکه مجوزهای لازم از سازمان محیط زیست اخذ شده و پروژه بهطور مستمر پایش میشود تا اثرات زیستمحیطی آن به حداقل برسد. اساساً هر پروژهای که مشمول ماده ۲۳ باشد، باید مجوزهای زیستمحیطی و پدافند غیرعامل را پیش از آغاز عملیات اجرایی دریافت کند.
بحران آب در یک قدمی مشهد
نعمتنژاد درباره وضعیت کنونی منابع آبی استان هشدار داد و افزود: شرایط منابع آبی در سال جاری بسیار نگرانکننده است. شاید بتوان گفت امسال یکی از کمسابقهترین سالها از نظر کاهش ذخایر آبی را تجربه میکنیم. معمولاً نگرانی ما مربوط به دوره اوج مصرف در تابستان بود؛ اما امسال حتی برای پاییز و زمستان نیز دغدغه تأمین آب شرب مشهد وجود دارد.
وی با اشاره به وضعیت سد دوستی بیان کرد: اکنون حجم ذخیره سد دوستی به کمتر از ۳ درصد رسیده که بخش عمده آن نیز حجم مرده است. در سالهای گذشته، از طریق هماهنگی با طرف ترکمنستانی توانستیم بخشی از آب را به سمت مشهد منتقل کنیم؛ اما در حال حاضر از حجم موجود در مخزن عملاً سهمی نداریم و تنها در قالب توافقهای دوجانبه مقدار محدودی آب برداشت میشود. اگر شرایط به همین شکل ادامه یابد، احتمالاً تا پایان آذر ماه مخزن سد به طور کامل خالی خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسان رضوی اضافه کرد: در سالهای گذشته پروژههای اضطراری فراوانی برای مقابله با تنش آبی تعریف کرده بودیم که بخشی از آنها با همکاری شرکت آب و فاضلاب مشهد در حال اجراست. این پروژهها شامل حفاری و تجهیز چاههای جدید، برقرسانی، نصب پمپها و اتصال آنها به شبکه آبرسانی است. تأمین اعتبار این طرحها از محل بودجه مدیریت بحران و منابع تنش آبی پیگیری میشود. در صورت تزریق بهموقع منابع مالی، این پروژههای اضطراری میتوانند تا پایان سال به بهرهبرداری برسند و نقش مهمی در پایداری تأمین آب تا آغاز فصل بارندگی ایفا کنند.
نعمتنژاد به ضرورت اجرای تأمین منابع جایگزین در صورت نبود بارندگیها اشاره کرد و گفت: امیدواریم در ماههای آینده شاهد بارندگی مؤثری بوده و ورودی مناسبی به سدها داشته باشیم؛ اما در صورت تداوم خشکسالی باید سناریوهای جایگزین از جمله جیرهبندی آب بررسی شود. هماکنون همه سدهای تأمینکننده آب مشهد در وضعیت بحرانی هستند و امکان برداشت از آنها حداکثر تا پایان ماه آینده وجود دارد. بنابراین اجرای طرحهای اضطراری و تأمین منابع جایگزین برای نیمه نخست سال ۱۴۰۵ ضروری است. با وجود همه محدودیتها و دشواریها، شرکت آب منطقهای خراسان رضوی تمام تلاش خود را برای حفظ پایداری تأمین آب مشهد به کار گرفته و امیدواریم با همراهی دستگاههای اجرایی، مجلس شورای اسلامی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت نیرو، اعتبارات لازم برای پروژههای حیاتی استان از جمله طرح انتقال آب هزارمسجد تأمین شود تا شهر مشهد در سالهای آینده با کمترین تنش آبی مواجه باشد.
نظر شما