سل یک بیماری عفونی و مسری است که توسط باکتری ایجاد میشود. این باکتری میتواند بخشهای مختلف بدن مثل ریهها، استخوانها، مغز و پوست را درگیر کند، اما بیشتر اوقات سل به ریهها حمله میکند. این در حالی که سل یک بیماری قابل پیشگیری و درمان است.
عملکرد مناسب کنترل سل
چندی قبل قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مصاحبه با رسانههای گروهی اظهار داشته بود: در مقایسه با کشورهای همسایه، ایران یکی از بهترین عملکردها را در زمینه کنترل بیماری سل دارد به طوری که برآورد سازمان جهانی بهداشت از میزان بروز سل در کشور حدود ۱۱ مورد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.
وی با اشاره به این مطلب که در مقایسه با کشورهای همسایه، ایران یکی از بهترین عملکردها را در زمینه کنترل بیماری سل دارد و تنها یکی دو کشور از حاشیه خلیج فارس با جمعیت کمتر در این زمینه شرایط بهتری دارند که طبیعتا کنترل بیماری در جمعیتهای محدود سادهتر است افزود: در شرق کشور، دو کشور همسایه با یکی از بالاترین میزان بروز سل در جهان قرار دارند و یکی از آنها تخمینی بیش از ۲۰۰ مورد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارد. با توجه به وجود حدود ۵ میلیون نفر مهاجر از این کشورها در ایران، حفظ این سطح از کنترل بیماری، دستاوردی بسیار ارزشمند برای نظام سلامت محسوب میشود.
سل و علت آن
هوشنگ فرهی، متخصص بیماریهای عفونی در مورد بیماری سل میگوید: سل بیماری عفونی است که عامل این بیماری در انسان " مایکو باکتریوم توبر کولو زیس " است که به باسیل کخ نیز شهرت دارد. راه انتقال عفونت تقریبا از راه تنفس است. ولی میکروب سل پس از ورود به ریه و ایجاد ضایعهای اولیه میتواند از راه خون، لنف، راههای هوایی و یا به صورت مستقیم به سایر اعضا و قسمتهای بدن نیز منتشر شود. اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود و عامل بیماری نیز از انواع مقاوم به درمان نباشد، درمان پذیر است و اگر درمان نشود به طور معمول بیمار را در کمتر از ۵ سال از بین میبرد. روش سرایت بیماری معمولا از راه استنشاق ذرات هوایی آلوده به میکروب است. عامل بیماری به وسیله فردی که درگیری ریوی دارد و از راه سرفه، عطسه و صحبت کردن به شخص سالم منتقل میشود. در هر سرفه بیش از ۳۰۰۰ ذره تنفسی وارد فضا میشود که ذرات بزرگتر تقریبا به سرعت خشک میشوند، اما ذرات ریز ممکن است تا ساعتها در فضا به صورت معلق باقی بمانند و بدین ترتیب مهمترین و اصلیترین راه انتقال را بوجود بیاورند.
سل و انواع آن
وی میافزاید: بیماری سل در انسان به ۳ شکل اصلی بروز میکند که عبارتند از: سل ریوی:شایعترین شکل بیماری است و بیشتر از ۸۰ درصد موارد آن به شکل سل روی است. افراد بالغی که به این شکل از بیماری مبتلا میشوند در اغلب موارد باسیل را در خلط خود دفع میکنند و به همین دلیل این شکل از بیماری به شدت قابل سرایت است.
سل خارج ریوی: در این شکل از بیماری اعضای دیگر بدن به جز ریه و غدههای لنفی ریه درگیر میشوند استخوان و مفاصل، مجاری ادراری تناسلی، سیستم عصبی و رودهها از مهمترین اعضا درگیر هستند.
سل کودکان: بیماری سل به دلیل تکامل نیافتن کافی سیستم ایمنی بدن کودکان در این گروه از بیماران سیر متفاوتی دارد. هر دونوع سل ریوی و خارج ریوی در کودکان نیز رخ میدهد.
علائم و نشانههای سل
این متخصص عفونی در مورد علائم و نشانههای عمومی این بیماری تاکید میکند: علایم این بیماری عبارتند از تب، لرز، تعریق شبانه، از دست دادن اشتها، کاهش وزن و خستگی، سرفه بدون خلط یا باخلط، تب، کم اشتهایی، تنگی نفس و گرفتگی صدا، خلط خونی و درد ستون فقرات. متاسفانه در حال حاضر بیماران دارای سرفههای مزمن و علائم مشکوک به سل از ترس بیماری مراجعه به مراکز درمانی را به تعویق میاندازند. این موضوع موجب پیشرفت بیماری آنها شده و زمانی مراجعه میکنند که دچار خلط خونی شده و بیماری به مرحله خطرناک رسیده است.
درمان سل
فرهی با بیان این مطلب که پزشک با توجه با این نشانهها و با انجام معاینه دقیق به کمک روشهای مختلف تشخیصی میتواند این بیماری را تشخیص دهد. داروهای مختلفی برای درمان وجود دارند که معمولا به صورت ترکیبی از داروها استفاده میشود. بسیاری از بیماران به طور سرپایی درمان میشوند و درمان سل ۶ ماه طول میکشد.
وی با بیان این مطلب که یکی از مشکلات این بیماری سل مقاوم به دارو است میگوید: این مشکل زمانی رخ میدهد که باکتریها نسبت به داروهای مورد استفاده برای درمان سل مقاوم میشوند. به طوری که دارو دیگر نمیتواند باکتری سل را از بین ببرد. این در حالی است که درمان انواع مقاوم شده بسیار مشکل است به همین دلیل آگاهی بیماران در مصرف منظم دارو نقش اساسی در جلوگیری از مقاومت دارویی دارد. مهمترین راه برای جلوگیری از گسترش سل مقاوم به دارو، مصرف تمام داروهای سل مطابق با تجویز پزشک است. هیچ دوزی را نباید فراموش کرد و درمان را نباید زود قطع کرد. افرادی که درمان بیماری سل را دریافت میکنند، اگر در مصرف داروها مشکل دارند، باید به پزشک خود اطلاع دهند.
نظر شما