برای یافتن پاسخ این پرسشها، در حاشیه اجلاس بینالمللی تجلیل از پیرغلامان و خادمان حسینی با لیلا فلاحزاده، پژوهشگر آیینهای مذهبی به گفتوگو پرداختیم. آنچه در ادامه میخوانید، حاصل این گفتوگو است.
از آلبویه تا انقلاب؛ مسیر پرشکوه مداحی ایرانی
فلاحزاده با اشاره به پیشینه تاریخی مداحی در ایران میگوید: برای شناخت نقش مداحان و خادمان اهلبیت(ع)، نخست باید تاریخ مداحی در ایران را شناخت. این تاریخچه به دوران پیش از صفویه بازمیگردد؛ زمانی که عزاداریها ممنوع بود و جلوه عمومی نداشت. در دوره آلبویه، معزالدوله دیلمی دستور داد بازارها در روز عاشورا تعطیل شده و مردم به عزاداری بپردازند اما با آمدن سلجوقیان، این آیین تضعیف شد.
او ادامه میدهد: در دوران صفویه، عزاداری امام حسین(ع) دوباره با شکوهی خاص برگزار شد. اثر معروف ملاحسین واعظ کاشفی با نام روضهالشهدا سرشار از اشعار محزون درباره شهدای کربلاست که پایهگذار سنت روضهخوانی شد. در عصر قاجار، آیینهای عزاداری تنوع بیشتری یافت و جلوههای هنری مانند تعزیهخوانی، شبیهخوانی و سخنرانیهای مذهبی رواج پیدا کرد. اما در دوران پهلوی، بهویژه در زمان رضاشاه، عزاداریها محدود و در خانهها به شکل پنهانی برگزار میشد تا آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی، هیئتهای عزاداری پرشورتر و گستردهتر از همیشه برپا شدند.
زنان؛ حاملان رسالت فاطمی در طول تاریخ
این پژوهشگر دینی با اشاره به نقش تاریخی و الهی زنان در عرصه دین میافزاید: خادمان و پیرغلامان اهلبیت(ع) در گذشته و حال، با الهام از علوم الهی و در محضر علما ستونهای استوار دین بودهاند. در این میان، نقش زنان در احیای امر دین و رسالت اهلبیت(ع) نهتنها کمتر از مردان نبوده، بلکه در بسیاری از مقاطع، برجستهتر هم بوده است.
فلاحزاده خاطرنشان میکند: زنان متدین و شاعر شیعه در طول تاریخ با قیامها، قنوتها، سخنرانیها و هجرتهای علمی و دینی، نقشی مهم در ابلاغ رسالت دینی ایفا کردهاند. آنان با شناخت عمیق از پیام اهلبیت(ع) و تأثیرگذاری بر نسلهای بعد، در کنار علما و مداحان، پرچم هدایت را برافراشتهاند.
نشستهای تخصصی مداحان، کانون تعالی گفتمان مذهبی
او در ادامه به اهمیت نشستهای تخصصی جامعه مداحان اشاره کرده و میگوید: این نشستها با هدف تعالی شعر آیینی، برنامهریزی هوشمند مذهبی و ترویج گفتمان فاطمی برگزار میشود و پایههای گفتمان مذهبی را در جامعه تحکیم میبخشد. حضور اساتید و شاعران آیینی در این گردهماییها موجب تقویت گفتمان مقاومت در میان نسل جوان و انتقال صحیح و اثرگذار معارف فاطمی است.
فلاحزاده در پایان بیان میکند: این نشستها با فراهم کردن فضایی برای تبادل تجربه و پیشنهاد، اهداف دیگری چون توانمندسازی هیئتهای مذهبی، ارتقای نظام برنامهریزی و ایجاد همدلی میان خادمان اهلبیت(ع) را دنبال میکنند؛ امری که به همافزایی و گسترش فعالیتهای معرفتی در سطح جامعه منجر میشود.
نظر شما