بنفشه محمودیان، مدیرکل مستمریها و مدیر طرح ساماندهی مشاغل سخت و زیانآور و اصلاح عناوین شغلیِ سازمان تأمین اجتماعی در یادداشتی نوشت: قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیانآور برای چهارمینبار در دوران حیات سازمان تأمین اجتماعی در سال ۱۳۸۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید که تا آن زمان، سازمان شاهد سهدورۀ پرأفتوخیز تصویب قانون بازنشستگی پیش از موعد بوده است.
در ابتدای تصویب قانون، شروط بهرهمندی از مزایای بازنشستگی سخت و زیانآور، حداقل۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب اشتغال در مناطق بدآبوهوا و یا کارهای سخت و مخل سلامتی و ۵۵ سال تمام بود.
پس از تصویب مادهواحدۀ قانون اصلاح تبصرۀ (۲) الحاقی مادۀ (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۴ مهر ۱۳۸۰، در نهایت، شرط سنی حذف و با تصویب قانون استفساریۀ مصوب ۲۹ شهریور ۱۳۹۰، سابقۀ پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی بهازای هر سال سابقه؛ یکسالونیم محاسبه و شرایط بهرهمندی از مزایای این قانون تسهیل شد، بهنحویکه براساس آخرین گزارشهای آماری، نرخ بازنشستگی پیش از موعد در سنوات اخیر روندی صعودی داشته و از سال ۱۳۹۹ تعداد بازنشستگان پیش از موعد از بازنشستگان عادی پیشی گرفته است.
دراینمیان، بازنشستگی براساس قانون مشاغل سخت و زیانآور با در اختیار داشتن سهم ۲۲ درصد از مجموع بازنشستگان، جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده که این آمار تکاندهنده با ملحوظ نظر داشتن کاهش چشمگیر نسبت پشتیبانی در سنوات اخیر و به تبع آن کاهش منابع و افزایش مصارف، بهمثابۀ زنگ خطری جدی برای سازمان تأمین اجتماعی، جامعه کارگری و کارفرمایان تلقی میشود.
از مهمترین اهداف قانونگذار از تصویب قانون مذکور، مواردی چون حفظ حقوق کارگران، صیانت از نیروی کار، سالمسازی محیط کار، اشتغالزایی، رونق تولید و همچنین بهسازی و نوسازی صنایع کشور بود که متأسفانه با گذشت بیش از دو دهه از آغاز اجرای قانون تاکنون، نهتنها اهداف مورد نظر محقق نشده، بلکه آمار موجود حاکی از آن است که تنها کمتر از سه درصد از کارفرمایان طی سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ نسبت به ایمنسازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استانداردهای مشخص شده اقدام کردهاند که بیانگر شرایط مطلوبی در این زمینه نیست.
با توجه اهمیت موضوع و بهمنظور آسیبشناسی و تبیین چالشهای مرتبط با مشاغل سخت و زیانآور از جمله نبود سالمسازی محیط کار توسط کارفرما بهدلیل نبود وجود ضمانت اجرایی مکفی در این زمینه، نبود وحدترویه در عملکرد کمیتههای استانی مشاغل سخت و زیانآور که وظیفۀ تشخیص مشاغل مورد ادعای کارگر و کارفرما از نظر احراز صفت سخت و زیانآوری را برعهده دارند و ارائه راهکار با رویکرد صیانت از نیروی کار و منابع سازمان، سالمسازی محیط کار و در راستای یکسانسازی قواعد و مقررات و پایبندی به حقوق و رعایت تعهدات بیننسلی، طرح «ساماندهی مشاغل سخت و زیانآور و اصلاح عناوین شغلی» در زمرۀ طرحهای بیستگانۀ تحولی ابلاغی از سوی مدیرعامل سازمان قرار گرفت.
این طرح مشتمل بر پروژههای اصلاح آییننامۀ اجرایی مشاغل سخت و زیانآور، اصلاح فرایند رسیدگی به مشاغل سخت و زیانآور، پیگیری رفع آلایندگی از کارگاههای مشمول مشاغل سخت و زیانآور و بازنگری در فرایند رسیدگی به اصلاح عناوین شغلی است. بازنگری در آییننامۀ اجرایی با توجه به دستورات مؤکد مقام عالی وزارت و مدیرعامل محترم سازمان از اهمیت بهسزایی برخوردار است که در این رابطه جلسات متعددی تاکنون برگزار شده و در حال حاضر جلسات نهایی بهمنظور تجمیع نظرات و تدوین پیشنویس مورد توافق، با حضور نمایندگان وزارت خانههای تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تشکلهای کارگری و کارفرمایی و سازمان تأمین اجتماعی در حال برگزاری است.
مهمترین رویکردهای مورد توافق نمایندگان مذکور، احصای مشاغلی که دارای ماهیت سخت و زیانآور تلقی هستند برای دریافت حق بیمۀ مشاغل سخت و زیانآور همزمان با ایام بیمهپردازی، تعیین ضمانت اجرایی مکفی در زمینۀ سالمسازی و رفع صفت سخت و زیانآوری کارگاهها توسط کارفرمایانی که به تکلیف خود در این زمینه در مهلت مقرر در قانون عمل نکردهاند، تغییر وظایف کمیتهها به سمت نظارت بر سالمسازی کارگاهها و انتقال دبیرخانۀ مشاغل سخت و زیانآور به سازمان تأمین اجتماعی است. پروژۀ اصلاح فرایندهای اجرایی مشاغل سخت و زیانآور از طریق پیادهسازی سامانۀ جامع مشاغل سخت و زیانآور بهمنظور توسعه خدمات غیرحضوری، افزایش رضایتمندی مخاطبان، یکسانسازی رویهها، تسریع در فرایند بررسی و تطبیق درخواستهای بازنشستگی به استناد قانون مشاغل سخت و زیانآور و مکانیزه کردن فرایندهای مربوطه که خود مستلزم همکاری و تشریک مساعی دوجانبۀ سازمان تأمین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، از دیگر اولویتهای این طرح بود که دراینخصوص جلسات مشترک فیمابین بسیاری تشکیل شده است. پس از راهاندازی فاز اولیۀ سامانۀ مذکور توسط وزارتخانه، اشکالات موجود در یکصد و نود و دومین جلسۀ شورایعالی حفاظت فنی مطرح و مقرر شد ایرادات مرتفع شوند که پیشرفتهای خوبی در این زمینه و همچنین تبادل اطلاعات بهصورت مکانیزه دیده میشود.
همانطور که پیشتر اشاره شد، صیانت از منابع انسانی و سالمسازی محیط کار از مهمترین اهداف مقنن بوده که با توجه به این امر، پیگیری رفع آلایندگی از کارگاههای مشمول مشاغل سخت و زیانآور نیز از پروژههای دیگر این طرح تعریف شد. در نخستین گام پس از مکاتبه با اداراتکل تأمین اجتماعی استانها، کارگاههای بزرگ در محدودۀ هر استان که ماهیت مشاغل آنها سخت و زیانآور نیست، احصا و مشخصات آن کارگاه برای بررسی و نظارت بر تکالیف قانونی کارفرما در سالمسازی محیط کار به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال شده است.پس از صدور دادنامۀ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به شمارۀ ۱۱۱۴-۱۱۱۵ درخصوص اصلاح عناوین شغلی و صدور بخشنامۀ سازمان دراینخصوص در سال ۱۴۰۱، فرایند با ابهاماتی مواجه بود که بازنگری در فرایند اصلاح عناوین شغلی را حائز اهمیت میساخت.بنابراین طی بخشنامۀ شمارۀ ۸۰۴۷/۱۴۰۳/۱۰۰۰ مورخ ۲۷ آذر ۱۴۰۳، بخشنامۀ قبلی مورد بازبینی قرار گرفت و درراستای مکانیزه کردن فرایندهای مربوطه نیز گزارش شناخت تهیه و برای ساخت به شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین ارسال شده است. از طرفی در حال حاضر مؤلفههای سابقه ازجمله میزان کارکرد، دستمزد و عنوان شغلی نیز بهمنظور آگاهی بیمهشده از طریق پیامک به او ابلاغ و در سامانۀ غیرحضوری سازمان تأمین اجتماعی به آدرس es. tamin.ir نیز قابل مشاهده است.
نظر شما