انگیزه‌های تشکیل بسیج را باید در عظمت اهداف انقلاب اسلامی جست‌وجو کرد؛ انقلابی که از همان آغاز، مرزهای جغرافیایی ایران را درنوردید و موج بیداری را در میان ملت‌های مسلمان و آزادی‌خواه جهان برانگیخت. همین جهانی‌ بودن پیام انقلاب، طبیعی بود که دشمنی‌های گسترده را نیز به ‌دنبال داشته باشد؛ دشمنانی که از همان ماه‌های نخست، با همه توان در برابر ایران صف کشیدند.
چند هفته پس از حادثه ۱۳ آبان ۵۸، رفتار آمریکا ماهیت آشکارتر و تهاجمی‌تری پیدا کرد. در آن روزها برخی گمان می‌کردند امام خمینی(ره) برای جلوگیری از تهدیدها، به سمت شوروی متمایل خواهد شد، اما امام(ره) با همان صلابت همیشگی، تکیه‌گاه اصلی خود را مردم و اقتدار ملی قرار دادند و فرمان تاریخی تشکیل بسیج را صادر کردند. تصمیمی که تنها یک سال بعد، در کوران جنگ تحمیلی، اهمیت و دوراندیشی آن برای همگان نمایان شد و بسیج به‌عنوان نیرویی خودجوش، مردمی و ایمان‌محور به صحنه دفاع مقدس جان تازه‌ای بخشید. تفکر بسیجی از همان ابتدا نشان داد یک ظرفیت کم‌نظیر درون‌زا برای خنثی‌سازی تهدیدهای دشمنان است. این تفکر نه‌فقط در میدان نبرد، بلکه در برابر انواع جنگ‌های اقتصادی، رسانه‌ای، ادراکی و ترکیبی نیز نقش‌آفرینی کرده و امروز هم در خط مقدم همین میدان‌ها ایستاده است.
در شرایط کنونی و در گام دوم انقلاب، نقش بسیج از همیشه برجسته‌تر است. کارویژه‌ای که از یک سو به تبیین دقیق شرایط کشور و ریشه‌یابی مشکلات کمک می‌کند و از سوی دیگر، به حفظ انسجام ملی و جلوگیری از نفوذ روایت‌های تحریف ‌شده دشمن می‌انجامد. آنچه در جنگ ۱۲روزه اخیر شاهد بودیم، نمود روشن همین انسجام مقدس و پولادینی بود که رهبر معظم انقلاب نیز بر صیانت از آن تأکید کرده‌اند.
بسیج امروز در متن جامعه حضور مؤثر دارد؛ از رسیدگی به اقشار محروم و کمک‌های مؤمنانه گرفته تا تقویت تاب‌آوری اجتماعی، امیدآفرینی، روایت‌گری صادقانه از پیروزی‌ها و احیای ذخایر معرفتی و معنوی انقلاب. این حضور همان نیروی نرم و پنهانی است که ساختار دشمن را در جنگ ترکیبی ناکارآمد کرده و می‌کند.
در کنار این نقش‌ها، بسیج همچنان پاسدار استقلال ملی است و با صدای رسا اعلام می‌کند که اتکای به غرب و چانه‌زنی با آمریکا هیچ حاصلی جز مهار و معطل‌سازی کشور ندارد. مقابله با فساد، پاک‌دستی در عمل و ارائه الگوی زیست اسلامی نیز از رسالت‌های قطعی این مجموعه انقلابی است.
هویت بسیج با سه ویژگی اصلی شناخته می‌شود: اطاعت کامل از ولایت فقیه، ایمان و اخلاص معنوی و بصیرت نسبت به آینده و صحنه نبرد. آنچه امروز بسیج را به نیرویی بی‌بدیل بدل کرده، همین سه رکن است.
آینده انقلاب اسلامی روشن است؛ چون انقلاب بر محور مبارزه شکل گرفته و تا امروز نیز با مجاهدت مردمی تداوم یافته است. در این مسیر، بسیج همان نیروی همیشه بیدار و همیشه حاضر است که تا پای جان پای آرمان‌های انقلاب خواهد ایستاد.