شهرستان خواف از دیرباز با چالشی دیرینه در تأمین منابع آبی روبهرو بوده است. این منطقه کویری- نیمهبیابانی با بارشهای اندک و تبخیر بالا، به صورت تاریخی بر ذخایر زیرزمینی تکیه دارد؛ مناطقی که جریان سطحی دائمی ندارند و توجه به ارتفاعات آبخیز به تنهایی نمیتواند فشار رو به افزایش بر سفرههای آبی را جبران کند.
«در سالهای اخیر شهرستان خواف با کاهش محسوس بارندگی و بروز خشکسالیهای متوالی مواجه بوده است. از سوی دیگر، نرخ بالای رشد جمعیت ناشی از موالید و ورود نیروی کار مهاجر به واسطه فعالیت شرکتهای معدنی، فشار مضاعفی بر۶۴ حلقه چاه عمیق موجود و پنج دهنه چشمه با دبی ۷۴۰ لیتر برثانیه به عنوان منابع تأمین آب ۵۵۰هزار مشترک شهری و روستایی وارد کرده است». رئیس اداره آب و فاضلاب خواف ضمن بیان این نکات، در تشریح وضعیت آب شرب در مناطق شهری و روستایی این شهرستان در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار کرد: در حال حاضر کمبود آب را در شهرهای سده و قاسمآباد داریم و در شهر سده با نیاز آبی ۲۷ لیتر برثانیه یک چاه حفاری شده که با تجهیز و بهرهبرداری از آن تا پایان سال جاری توان تولید آب به ۲۸ لیتر برثانیه افزایش خواهد یافت و مشکل این شهر و سه روستا که زیر پوشش یک مجتمع قرار دارند، برطرف خواهد شد.
حمزه توکلی گفت: با این حال برای رفع مشکل فعلی سده یک حلقه چاه کشاورزی وارد مدار شده که آب برداشتی از آن به مخزن هزار مترمکعبی اختصاصی این شهر منتقل میشود.
وی با اشاره به مشکل کیفی آب در شهر قاسمآباد توضیح داد: برای رفع مشکل، اقدام به جابهجایی دو حلقه چاه شد و یک چاه با دبی ۲۰ لیتر برثانیه در منطقه باغ بخشی حفر شده که با وارد شدن آن به مدار تا پایان امسال مشکل رفع میشود.
رئیس اداره آب و فاضلاب خواف درباره وضعیت آب شرب در این شهر نیز تشریح کرد: با توجه به اینکه قرار است ۱۰هزار واحد مسکن ملی اجرا شود، حفر دو حلقه چاه برای تأمین آب جمعیت ساکن در این واحدها و همچنین شهر خواف انجام شده و در شهرهای دیگر این شهرستان فعلاً مشکل کمبود آب وجود ندارد.
توکلی به وضعیت منابع آبی در مناطق روستایی از جمله روستای رزداب اشاره و بیان کرد: این روستا با کمبود آب به علت پدیده خشکسالی و کاهش دبی چشمه از ۵ لیتر به ۵/۲ لیتر برثانیه مواجه است و در حال حاضر برای فرستادن آب تانکری و تخلیه آب در مخزن ثابت روستا اقدام میشود؛ اما در آینده نزدیک و به منظور رفع درازمدت مشکل، شبکه آب به مجتمع سراب متصل خواهد شد.
وی کیفیت آب در شهرهای زیر پوشش را مطابق استاندارد ملی خواند و افزود: برای حوزه روستایی کیفیت آب در مجتمع مژنآباد بخش سنگان؛ شامل هفت روستای نیازآباد، بهدادین، حسینآباد، کاریون، مژنآباد، چاه زول و نهور و روستاهای جلگه زوزن شامل کالشور، مهرآباد، ده خطیب، بنیآباد، ارگ، حسنآباد، علیآباد، ابراهیمی و همزارع، زوزن و اسدآباد به علت بافت زمینشناسی منطقه مطلوب نیست و در حال حاضر تأمین آب شرب در این مناطق از طریق تانکرهای سیار و نصب آب شیرینکن انجام میشود. با وصل چاه جدید قاسمآباد، مشکل کیفیت آب شرب روستای زوزن حل خواهد شد.
رئیس اداره آبفا خواف با اشاره به اینکه برداشت از چاهها براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ تعریف شده در حالی که در ۹ سال گذشته جمعیت ساکن و شناور و همچنین مهاجر شهرستان به واسطه فعالیتهای معادن رشد چشمگیری داشته، تأکید کرد: بنابراین لازم است آب منطقهای در مورد اصلاح پروانه برداشت چاهها براساس جمعیت فعلی تجدیدنظر کرده و اداره برق نیزهمزمان برای تأمین انرژی مورد نیاز اضافه برداشت اقدام کند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خواف هم در گفتوگو با خبرنگار ما تکمیل پروژههای آبخیزداری و اصلاح شبکههای فرسوده آب را دارای اثر مستقیمی بر تأمین پایدار آب دانست و گفت: ساخت بندهای خاکی، سدهای گابیونی و پخش سیلاب در سالهای گذشته اثرات مثبتی در کاهش فرسایش خاک و افزایش نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی داشته است. با این حال، بخشی از این پروژهها نیمهتمام باقی مانده و تکمیل آنها نیازمند تأمین اعتبار و مطالعات تفصیلی است.
مهدی کریمی افین با بیان اینکه حفاظت و احیای مراتع مانند سد طبیعی عمل کرده و فشار بر منابع زیرزمینی را کاهش میدهد، تصریح کرد: از بین رفتن پوشش گیاهی و تخریب مراتع، کاهش نفوذ آب باران، افزایش رواناب و فرسایش خاک را به دنبال داشته است.
تقاطع کمآبی، فرسایش خاک و توسعه معدنی در خواف
شهرستان خواف در تقاطع بحران آب، فرسایش خاک و توسعه معدنی قرار دارد. کاهش بارشها و خشکسالیهای متوالی، همراه با افزایش جمعیت ناشی از مهاجرت نیروی کار و پروژههای معدنی، فشار مضاعفی بر منابع آبی محدود و سفرههای زیرزمینی وارد کرده است. فرسایش خاک و تخریب پوشش گیاهی مراتع، نفوذ آب باران را کاهش و روانابهای مخرب را افزایش داده است. این عوامل به طور مستقیم کیفیت و کمیت آب شرب و کشاورزی را تهدید میکنند و اگر مدیریت پایدار و جامع انجام نشود، میتواند به بحران جدی برای سکونت و فعالیت اقتصادی منطقه منجر شود.
خبرنگار: داریوش عرب زوزنی
نظر شما