اگرچه جوزف بورل حدود ۱۰سال پیش در گفتوگویی با یورونیوز از آغاز دوران جدیدی در سیاست خارجی اتحادیه اروپا صحبت و ضرورت گردش به سمت شرق را تبیین کرده بود، اما واقعیت آن است این گردش حداقل تا پنجشنبه گذشته که اورسولا فوندرلاین در کمیسیون اروپا صحبت کرد جدی احساس نمیشد. حالا به نظر میرسد چشمآبیها نگران آینده شدهاند و دیگر حاشیه امنی برای خود متصور نیستند.
تصمیمهای حساس رهبران اروپایی
اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا با ترسیم ابعاد پرمخاطره تصمیمهایی که پیشروی رهبران اتحادیه اروپا قرار دارد، از جهانی سخن گفت که «شکارچیان» در آن نقشآفرینی میکنند و نسبت به شکلگیری نظمی تازه در روابط بینالملل پس از چرخش سیاستهای واشنگتن در برابر اروپا هشدار داد.
فون درلاین پیش از گردهمایی سرنوشتساز ۲۷ رهبر اتحادیه اروپا در روز پنجشنبه در بروکسل، این مذاکرات را برای امنیت و استقلال اروپا محوری دانست.
او در صحن پارلمان اروپا در استراسبورگ گفت: «صلح دیروز دیگر وجود ندارد. زمانی برای غرق شدن در گذشته نداریم. آنچه اهمیت دارد این است امروز چگونه با واقعیتها روبهرو میشویم».
فون درلاین افزود: «ما فوریت اوضاع را میدانیم. این فوریت بسیار جدی است. همه ما آن را احساس میکنیم. همه ما آن را میبینیم».
به گفته او، اتحادیه اروپا در آستانه گرفتن تصمیمهایی حیاتی درباره دو موضوع کلیدی است؛ تصمیمهایی که میتواند چهره جهانی و جایگاه بینالمللی این بلوک را شکل دهد.
نخست اتحادیه باید مشخص کند چگونه میتواند اوکراین را از نظر اقتصادی سرپا نگه دارد و اطمینان دهد این کشور همچنان توان مقاومت در برابر تهاجم روسیه را دارد.
دوم باید تصمیم بگیرد آیا توافق تجارت آزاد با بلوک مرکوسور در آمریکای جنوبی را نهایی کند یا نه؛ توافقی که احیای اعتماد به تجارت مبتنی بر قواعد بینالمللی به آن گره خورده است، اعتمادی که از زمان روی کار آمدن دولت دوم دونالد ترامپ به پایینترین سطح خود سقوط کرده است.
درباره اوکراین، فون درلاین از طرحی بیسابقه حمایت کرده بود که براساس آن از داراییهای مسدودشده دولت روسیه برای اعطای وام غرامت استفاده میشد. اما این رویکرد میان رهبران اتحادیه اروپا اختلافبرانگیز بود و بلژیک، کشوری که بخش عمده این داراییها در آن نگهداری میشود، متقاعد نشد که به خواستههایش برای توزیع مساوی ریسکها میان کشورهای اتحادیه اروپا رسیدگی میشود.
البته این تصمیم نهایی هم نشد و سرانجام رهبران اروپایی پس از آنکه طرح ابتکاریشان برای وامدهی به اوکراین از محل داراییهای مسدود شده روسیه شکست خورد، تصمیم گرفتند برای تأمین مالی این کشور در دو سال آینده، خودشان بهطور مشترک اوراق قرضه ۹۰میلیارد یورویی منتشر کنند.
اگرچه برخی مجارستان یا بلژیک را در نهایی نشدن تصمیم اتحادیه مؤثر میدانند اما به نظر میرسد ماجرا پیچیدهتر از این باشد؛ هیچ بعید نیست ترس از روسیه، آن هم در شرایطی که آمریکا چندان پشت اروپا درنمیآید علت اصلی این کوتاه آمدن قاره سبز در تقابل با کرملین باشد.
مرکوسور؛ آری یا نه؟
رهبران اروپا همزمان با تصمیم مهم دیگری روبهرو هستند؛ اینکه آیا پس از ۲۵ سال مذاکره، توافق تجارت آزاد با مرکوسور را نهایی کنند یا خیر. مرکوسور اتحادیهای اقتصادی در آمریکای جنوبی است. مرکوسور در مذاکرات طولانی (۲۵ ساله) با اتحادیه اروپا به توافق تجاری رسیده، اما امضا و تصویب نهایی به دلیل اعتراض کشاورزان اروپا (بهویژه فرانسه و ایتالیا) به واردات ارزان گوشت، مرغ و شکر از آمریکای جنوبی، تا ژانویه ۲۰۲۶ به تعویق افتاده است. این توافق میتواند تعرفهها را روی میلیاردها یورو کالا حذف کند، اما بحثبرانگیز است.
برای تصویب این طرح، حمایت «اکثریت کیفی» کشورهای عضو لازم است؛ به این معنا که دستکم ۱۵کشور، نماینده حداقل ۶۵درصد جمعیت اتحادیه، باید از آن پشتیبانی کنند.
چند کشور بزرگ از جمله فرانسه تمایل چندانی به این توافق ندارند. در این میان ایتالیا به بازیگر تعیینکننده تبدیل شده است؛ چراکه فرانسه برای شکل دادن «اکثریت مسدودکننده» و متوقف کردن طرح، به حمایت رم نیاز دارد.
با این حال جورجا ملونی، نخستوزیر ایتالیا هنوز موضع روشنی در این زمینه نگرفته و همین موضوع تردیدهایی درباره امکان دوام این توافق ایجاد کرده است.
فرانسه همچنین در پی جلب حمایت برای به تعویق انداختن رأیگیری تا سال آینده است؛ اقدامی که حامیان توافق میگویند میتواند عملاً آن را از میان ببرد و اعتبار اتحادیه اروپا را در آمریکای جنوبی و در سطح جهانی بهشدت تضعیف کند.
شمشیر داموکلس ترامپ روی سر اروپا
درنهایت آنچه در میان است اعتبار اتحادیه ۲۷ عضوی اروپا برای شکل دادن به سیاست خارجی و دستور کار تجاری خود است؛ آن هم در شرایطی که با دولت ترامپ روبهرو است؛ دولتی که با تکیه بر رویکرد «اول آمریکا»، سیاستی یکجانبهگرایانه در تجارت و روابط خارجی در پیش گرفته است.
فون درلاین در سخنانش بهصراحت به تغییر اخیر رویکرد ایالات متحده نسبت به اروپا پرداخت و گفت: «ما اروپاییها نمیتوانیم اجازه دهیم جهانبینی دیگران ما را تعریف کند».
او افزود: «نباید از آنچه دیگران درباره اروپا میگویند شگفتزده شویم. این اولین باری نیست که فرضیات درباره اروپا منسوخشده نشان داده میشود و این اولین باری نیست که متوجه میشویم نظم جهانی پس از جنگ بهطرز غیرقابل تشخیصی در حال تغییر است».
این سخنان پس از آن مطرح میشود که در سند راهبرد امنیت ملی آمریکا، با لحنی تند از «زوال تمدنی» قریبالوقوع اروپا سخن گفته شد. کمی پس از انتشار این سند، دونالد ترامپ قاره اروپا را مجموعهای از «کشورهای رو به زوال» توصیف کرد که به گفته او سیاستمدارانی «ضعیف» در رأس آنها قرار دارند.
ناراحتی آمریکا از مقررات اروپا
جیمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا نیز این هفته حمله تازهای به مقررات دیجیتال اتحادیه اروپا کرده و این بلوک و کشورهای عضو آن را متهم کرد با «دادخواستها، مالیاتها، جریمهها و دستورالعملهای تبعیضآمیز و آزاردهنده» شرکتهای خدماتی آمریکایی را هدف قرار میدهند.
در واکنش به این انتقادها سخنگوی اتحادیه اروپا گفت: «همانطور که بارها روشن کردهایم، قوانین ما بهطور برابر و منصفانه درباره همه شرکتهایی که در اتحادیه اروپا فعالیت میکنند اعمال میشود».
او افزود: «این مقررات تضمین میکند در اتحادیه اروپا محیطی امن، عادلانه و با شرایط رقابتی برابر، مطابق با انتظارات شهروندان ما برقرار باشد».
خبرنگار: نیکپندار
نظر شما