چند روز پیش «روسکاسموس» شرکت دولتی فضایی روسیه در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد قصد دارد تا سال ۲۰۳۶ یک نیروگاه اتمی روی کره ماه راه بیندازد. این یعنی بازار رقابت برای حضور دائمی روی ماه و در ادامه سفر به مریخ و چه بسا سیارات دیگر حسابی گرم است. البته جلودار جنبش نیروگاه‌سازی در فضا شاید «ناسا»ی آمریکایی‌هاست که حدود 20 روز پیش مسئولانش اعلام کردند دولت ترامپ قصد دارد به برنامه قدیمی مستقر کردن یک رآکتور هسته‌ای روی ماه سرعت ببخشد.

ماه و خواهرخوانده زمین

اولین بار مردادماه همین امسال بود که جسته و گریخته خبرهای تأیید نشده‌ای رسید که روس‌ها قصد دارند روی ماه نیروگاه اتمی بسازند و برای این کار قراردادی با چینی‌ها امضا کرده‌اند. از زمانی که یوری گاگارین، فضانورد اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۶۱ به نخستین انسانی تبدیل شد که موفق شد به فضا برود، روسیه تا سال‌ها قدرت اول و پیشرو در اکتشافات فضایی بود، اما یکی دو دهه است که احساس می‌شود در این زمینه از آمریکا و حتی چین عقب افتاده است.
حالا «روسکاسموس» می‌گوید هدفش از ساخت نیروگاه اتمی، تأمین انرژی برای برنامه‌های روسیه در کره ماه ازجمله ماه‌نوردها، یک رصدخانه و زیرساخت‌های ایستگاه بین‌المللی تحقیقاتی مشترک روسیه و چین است.
«یورونیوز» از قول برخی مسئولان روسی می‌نویسد: این پروژه به جز برنامه‌های اکتشافی روی ماه هدف دیگری را دنبال می‌کند؛ اکتشاف در سیاره زهره که به خواهر کره زمین هم معروف است.
خود روس‌ها هم پیش از این بدون اشاره به هسته‌ای بودن یا نبودن نیروگاه اعلام کرده‌اند این نیروگاه قمری طیف وسیعی از فعالیت‌های مرتبط با برنامه قمری روسیه شامل تأمین انرژی مریخ‌نوردهای رباتیک، یک رصدخانه، نگهداری زیرساخت‌های ایستگاه تحقیقاتی بین‌المللی و همچنین مأموریت‌هایی در ارتباط با سیاره زهره را پشتیبانی خواهد کرد.

هرکس زودتر برسد

«شان دافی» مدیر موقت ناسا، که چند ماه پیش اعلام کرده بود رآکتور آمریکایی تا سال2030 به ماه پرتاب خواهد شد، در توجیه هزینه‌های بالای این طرح و نگرانی‌هایی که درخصوص پیامدهای آن وجود دارد، توضیح داده بود: «استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان منبع انرژی در ماه برای حفظ حیات در آنجا ضروری است. بخش خاصی از ماه وجود دارد که همه می‌دانند بهترین بخش آن است. ما آنجا یخ داریم، نور خورشید داریم، اما باید پیش از دیگران به آنجا برسیم و ادعای مالکیت کنیم»!
درباره رآکتورها یا نیروگاه‌های اتمی که قرار است در فضا انرژی تولید کنند و همچنین موارد و نحوه استفاده از انرژی‌شان تا امروز کمتر گفته شده است. فضاپیماها و ماهواره‌هایی که در مدار زمین می‌چرخند و همچنین ایستگاه‌های فضایی و سایر تشکیلات مربوط به آن‌ها فعلاً از پنل‌های خورشیدی استفاده می‌کنند، اما این انرژی برای سکونت دائمی انسان در فضا کافی نیست، به‌خصوص اینکه خورشید روی ماه دو هفته غروب می‌کند و خبری از انرژی نیست. نیروگاه‌های اتمی ادعایی قرار است انرژی فعالیت همیشگی انسان در فضا را تأمین کنند. متخصصان می‌گویند این نیروگاه‌های فضایی اتمی نحوه کارشان درست مثل رآکتورهای روی زمین است با این تفاوت که روی زمین می‌توانیم با آب و هوا رآکتورها را خنک کنیم، اما در فضا فقط باید حرارت بالای ایجاد شده را به فضا بازتابش داد و این کار نیاز به رادیاتورهای بسیار بزرگی دارد. خطرات برخورد شهاب‌سنگ به رآکتورها هم هست که باید برایش فکر اساسی کرد و همچنین بعد از پایان عمر حداکثر هشتاد ساله رآکتورها نمی‌شود آن‌ها را در فضا باقی گذاشت و باید حتماً به شکلی بی‌خطر به زمین برگردانده شوند؛ چطوری‌اش را البته هنوز دانشمندان کشف نکرده‌اند!