حدود دو ماه پیش بود که فراکسیون زیارت مهلت ۱۵روزهای به غلامرضا کاظمیان، معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در راستای تأمین منابع ساخت پارکینگ اطراف حرم مطهر رضوی داد. با وجود اینکه جلسه در موعد مقرر در مشهد برگزار شد؛ اما نتایج قطعی و نهایی برای تأمین منابع ساخت پارکینگ اطراف حرم مطهر از این جلسه بیرون نیامد.
سازمان بازآفرینی شهری ایران در اجرای پارکینگهای اطراف حرم منور رضوی نقش سیاستگذار، هماهنگکننده و تسهیلگر را دارد. این سازمان، خود بهرهبردار یا مجری مستقیم پروژهها نیست؛ بلکه با شهرداری مشهد بهعنوان بهرهبردار اصلی و سایر دستگاهها همکاری میکند تا زمینها آزادسازی و پروانهها صادر شوند، موانع قانونی و اداری رفع و منابع لازم تأمین شوند. برای پیگیری موضوع پارکینگهای اطراف حرم مطهر به سراغ ساسان نورین مقدم، راهبر حوزه ساماندهی و بازآفرینی شهری شرکت بازآفرینی شهری ایران رفتیم تا از نگاه ملی با بحث ساخت پارکینگها و چگونگی تأمین مالی آنها آگاه شویم.
او ابتدا با بیان اینکه ظرفیت پارکینگهای اطراف حرم منور رضوی طبق طرح تفصیلی شهر مشهد باید به عدد مشخصی برسد و بخشی از این پارکینگها اکنون وجود دارند؛ اما هنوز به حداکثر ظرفیت خود نرسیدهاند، میگوید: در برخی از پارکینگهای موجود سختافزار و زیرساخت پارکینگ فراهم است؛ اما مدیریت بهرهبرداری به درستی انجام نمیشود؛ به عنوان مثال، در شرق بافت پیرامون حرم مطهر، پارکینگ ساختمان «آسمان» و چند مجتمع اطراف آن وجود دارد. ظرفیت این مجموعه حدود ۲هزار و ۵۰۰ واحد پارکینگ است؛ اما در بهترین حالت، تنها ۵۰ تا ۶۰درصد آن مورد استفاده قرار میگیرد.
نورین مقدم که خود پیش از این شهردار منطقه ثامن مشهد بود، درباره تجربهاش در دهه پایانی صفر سال ۱۴۰۲ اظهار میکند: در آن سال مجموعه «نشان» جانمایی انجام داد و ظرفیتهای پارکینگ را روی نقشه نشان میداد. ظرفیت اشغال پارکینگ آسمان پیش از آن در اوج سفرها تنها ۴۳درصد بود؛ اما پس از نصب بنرهای تبلیغاتی، علائم راهنما و ایجاد سامانه هوشمند شرایط تغییر کرد. در این سامانه، هر فردی که وارد محدوده حرم مطهر میشد، پیامکی دریافت میکرد که لینکی در آن وجود داشت و فاصله پارکینگها را نشان میداد. این اقدامهای نرمافزاری و هوشمندسازی موجب شد ظرفیت اشغال پارکینگ آسمان از ۴۳درصد به بیش از ۶۰درصد افزایش یابد. بنابراین ابتدا نیاز است همه پارکینگهای موجود به حداکثر ظرفیت بهرهبرداری برسند. این امر نیازمند برنامهریزی نرمافزاری است تا مردم بتوانند مسیر خود را از قبل مشخص کرده، رزرو جای پارک را انجام دهند و با اطمینان خاطر به قصد زیارت حرکت کنند.
راهبر حوزه ساماندهی و بازآفرینی شهری شرکت بازآفرینی شهری ایران خاطرنشان میکند: در حالی که سیاست کلان بر استفاده از حمل و نقل عمومی تأکید دارد؛ اما واقعیت این است بسیاری از زائران به دلیل شرایط جسمی، سالمندی یا محدودیتهای دیگر نیاز دارند با خودرو شخصی تا نزدیکترین نقطه به حرم مطهر برسند. بنابراین نمیتوان به طور مطلق گفت ساخت پارکینگ پیرامون حرم منور اقدامی نادرست است.
او با اشاره به اینکه بخشی از پارکینگها به عنوان پارکینگهای محلی تعریف شدهاند، ادامه میدهد: این پارکینگها در بافت پیرامون حرم مطهر برای استفاده مجاوران پیشبینی شدهاند؛ زیرا شبکه معابر در این محدوده توسعه و بازگشایی کافی را ندارد. به همین دلیل در چند نقطه اطراف شارستان، پارکینگهای محلی به عنوان پشتیبان مجاوران و کاربریهای حوزه نفوذ آنها طراحی شدهاند. برای نمونه، پارکینگ رضوان در حاشیه تقاطع خیابان رضوان و خیابان آیت الله حسنزاده آملی قرار دارد. این پروژه به گونهای تعریف شده که بتواند نیازهای پشتیبانی محدوده خود را تأمین کند. چنین پارکینگهایی اغلب برای استفاده مردم محلی و مجاوران ساخته میشوند و ظرفیت آنها معمولاً ۳۰۰ تا ۵۰۰ واحد پارکینگ است. در مجموع حدود هفت تا هشت پروژه در این قالب با زمینهایی حدود ۳هزار مترمربع اجرا شدهاند؛ چرا که جمعیت ساکنان منطقه ثامن اکنون نزدیک به ۱۰هزار نفر است و براساس طرح حریم رضوی این عدد باید به ۵۰هزار نفر برسد. اگر تعداد مجاوران به سقف مورد نظر برسد، نیازمند این میزان پارکینگ در بافت پیرامون حرم منور هستیم.
نورین مقدم با بیان اینکه در کنار این پارکینگهای محلی، نیاز به پارکینگهای بزرگمقیاس نیز وجود دارد، عنوان میکند: این پارکینگها با فاصلهای نسبت به حرم منور ساخته میشوند تا زائران بتوانند از طریق مبادی مختلف وارد بافت پیرامون حرم مطهر شوند. نمونههایی از این پارکینگها در میدان شهدا، میدان بسیج، میدان شهید گمنام و حاشیه بولوار وحدت پیشبینی شدهاند. برای اتصال این پارکینگهای بزرگمقیاس به حرم مطهر، طرحهایی در نظر گرفته شده که شامل حمل و نقل عمومی ویژه مانند اتوبوسهای برقی است. این سیستم مشابه اتوبوسهایی است که برای حمل و نقل در فرودگاهها طراحی شده و میتوانند در فاصلههای کوتاه سه تا پنج دقیقهای، زائران را جابهجا کنند.
عضو هیئت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران میافزاید: یکی از پروژههای مهم در این زمینه، پارکینگ شهید گمنام در محدوده زمینهای شرکت نفت است. این موضوع در زمان ریاست جمهوری شهید آیتالله رئیسی در کارگروه ملی زیارت مطرح شد. بخشی از این زمین در اختیار شرکت نفت بوده و به عنوان میراث این شرکت ثبت شده است. قرار بود قسمتی از اراضی مازاد این محدوده به معاونت حقوقی ریاست جمهوری منتقل شود و با بررسی و مساعدت کارگروه مستندسازی، این زمین به ساخت پارکینگ اختصاص پیدا کند تا حدود ۳هزار واحد پارکینگ در آن ایجاد شود. با توجه به اینکه دوستان پیگیر این موضوع بودند، من اطلاعی از نتایج آن دارم. پارکینگهای میدان شهدا و میدان بسیج نیز از دیگر پروژههای بزرگمقیاسی به شمار میآیند که تعریف شده است.
او یادآور میشود: چند کلانپروژه نیز در بافت پیرامونی حرم منور تعریف شده؛ از جمله در محور رهباغ رضوان که مالکیت آن در اختیار بانک تجارت بوده، قرار است حدود ۲هزار واحد پارکینگ بزرگمقیاس ساخته شود. یک پروژه دیگر نیز در این خیابان پیشبینی شده که قرار است با ظرفیت ۲هزار واحد پارکینگ در زیر زمین ساخته شود. همچنین پروژههای نرگس یک و ۲ در محدوده گود ناجا طراحی شدهاند که هر کدام ظرفیت تقریبی ۲هزار واحد پارکینگ عمومی را دارند. این مقدار، ظرفیت پارکینگ عمومی است و به پارکینگ اختصاصی که باید برای آن ساختمان طراحی شود، ارتباطی ندارد. پروژه نرگس ۲ نیز در ضلع جنوبشرقی میدان امر به معروف تعریف شده که شرکت مسکنسازان اجرای آن را بر عهده گرفته و هدف آن ایجاد پارکینگ در مبادی ورودی رهباغ حضرت زهرا(س) است.
مدیریت شهری باید مباحث ترافیکی را متناسب با موقعیت اعمال کند
نورین مقدم در جمعبندی صحبتهای خود تأکید میکند: از نگاه شرکت بازآفرینی، شهرداری مشهد به عنوان بهرهبردار اصلی باید برای این موضوع برنامهریزی جدی داشته باشد و افزون بر ظرفیتهای سختافزاری، نیازمند اقدامهای فرهنگی و اجتماعی جدی هستیم تا با حمل و نقل عمومی، رفت و آمد مردم تسهیل و استفاده از این حمل و نقل به شکل گستردهتری جایگزین خودروهای شخصی شود. این موضوع میتواند رفتارهای اجتماعی و الگوهای ترافیکی پیرامون حرم مطهر را تغییر دهد. مدیریت شهری باید بتواند در این زمینه در شرایط مختلف، رفتارهای متناسب با موقعیت را اعمال کند. برای مثال، کنترل ترافیک در ایام خاص و پیک حضور زائران مانند روز عاشورا، شیوهنامه و ادبیات خاص خود را دارد در حالی که در روزهای عادی الگوی متفاوتی باید اجرا شود. کلانپروژههای پارکینگ نیز باید خود را با این موقعیتها تطبیق دهند و هماهنگ با مدیریت شهری عمل کنند.
عضو هیئت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران یادآور میشود: موضوع مشکلات بافت پیرامون حرم مطهر رضوی ابتدا در کارگروه ملی زیارت مطرح شد و دولتها؛ چه دولت شهید آیتالله رئیسی و چه دولت فعلی و به ویژه شخص خانم صادق، وزیر راه و شهرسازی تأکید خیلی جدی بر حل و فصل موضوعات بافت پیرامون حرم منور رضوی دارند تا بتوانند مسائلی را که گرفتار بروکراسیهای اداری شدهاند، رفع کنند و در جلسات مختلف؛ به ویژه جلسههایی که با آستان قدس رضوی و شهرداری داریم، در حال پیشبرد این موضوعات هستیم و گزینههای مختلفی را تعریف میکنیم و افزون بر آن، کارهای اجرایی و عملیاتی آنها را نیز پیش میبریم.
او همچنین درباره تسهیلگری سرمایهگذاری بخش خصوصی نیز عنوان میکند: بخشی از سرمایهگذاریها وابسته به دولت نیست و نقش ما بیشتر تسهیلگری و کاهش مداخلات در کارهای سرمایهگذار است؛ چرا که سرمایهگذاران صالح میتوانند مسیر سرمایهگذاری خود را دنبال کنند و انجام دهند. ما در مجموعه شرکت بازآفرینی مأموریت جدی داریم که در بحث صدور پروانه برای سرمایهگذاران بخشودگیها را اعمال کنیم. همچنین از برخی منابع داخلی نیز استفاده میکنیم تا پروژههایی که اغلب خدماتی هستند، به سمت اجرا حرکت کنند.
ارائه تقویم زمانی اجرای پروژههای پارکینگ تا یک ماه آینده
نورین مقدم در پاسخ به این پرسش که برنامه اجرایی پروژههای پارکینگ اطراف حرم منور رضوی چگونه است، میگوید: در سه ماه گذشته کار جدی در این زمینه آغاز شده و آنها را تببین میکنیم. احتمالاً تا یک ماه آینده، پس از تکمیل و پختهتر شدن طرحها بتوانیم تقویم زمانی هم بدهیم و اگر لازم باشد، شاید در این زمینه نشست خبری نیز برگزار کنیم تا نتایج و برنامهها به صورت رسمی اعلام شوند.
عضو هیئت مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران خاطرنشان میکند: بخش خصوصی در پروژههایی که انتفاعی هستند، میتوانند سرمایهگذاری کنند و دولت پروژههایی مانند ساخت پارکینگ و ساختمانهای مسکونی الگوساز را که بیشتر رویکرد ترویج و خدماتی دارند، انجام میدهد. پروژههایی را که بازدهی اقتصادی ندارند، بخش خصوصی متقبل نمیشود و ما باید بحث بهرهبرداری و مدیریت آن را از دوش مردم برداریم. به همین دلیل نهادهای دولتی این کار را تقبل میکنند.
او بیان میکند: اکنون در فصل تبیین بودجه هستیم و کمیسیون برنامه و بودجه قولهایی داده تا کمک کند و برخی مسئولان از جمله بعضی از نمایندگان و آقای قالیباف برای حمایت از این پروژهها قول مساعد دادهاند. در کنار این منابع، شاید مجبور باشیم از منابع داخلی شرکت بازآفرینی نیز استفاده کنیم.
نورین مقدم میافزاید: با توجه به محدودیتهای بودجهای و روند بررسی در کمیسیونهای مختلف مجلس و سازمان برنامه و بودجه هنوز نمیتوان عدد و رقم دقیقی را عنوان کرد. پس از تصویب نهایی لایحه بودجه در مجلس میتوان برنامهریزی دقیقی را براساس بودجه مصوب انجام داد.
نظر شما