در کالباس و سوسیس وطنی انواع مواد زاید حتی تاج خروس و مرغ و فضولات داخل معده آن ماکیان را می‌ریزند، کالباس و سوسیس وطنی درحال کنار گذاشته شدن از سبد خوراکی خانواده‌هاست.

وزیر بهداشت که مردی نیک است و مانند وزیران صنعت، معدن و تجارت و راه و شهرسازی و نیرو، شاهد و ناظر ساکت نیست، چند ماه پیش فرمایش حکیمانه‌ای کرد که من و خانواده‌ام کالباس و سوسیس نمی‌خوریم. وقتی مرتضی پاشایی خواننده جوان در سی سالگی بر اثر ابتلا به سرطان معده جان سپرد وزیر بهداشت سرطان معده را کشنده‌ترین سرطان در ایران و بویژه در میان مردان دانست.

علت اصلی اشاعه سرطان معده در ایران، کاربرد سموم و کودهای غیراستاندارد کشاورزی بیش از حد متعارف است.

گذشته از آن، دایر شدن کارگاه‌های غیرمجازی است که در شرایطی کثیف و غیربهداشتی از مواد غذایی غیراستاندارد مانند پس‌مانده‌های خانگی و آلایش‌های قصابی و مرغ فروشی‌ها سوسیس و کالباس و همبرگر تولید می کنند و به وسیله دستهای پنهان بدون هرگونه مهر و نشان مشخص و نشانی و شماره تلفن کارگاه تولید روانه بازار می‌کنند.

متأسفانه در گذشته دو اداره به نام اداره مهندسی بهداشت و اداره بهداری شهرداری با تشکیلات گسترده که در همه برزنها (نواحی شهرداری) و سپس مناطق و نواحی دهگانه شهرداری مستقر شده بودند با بازرسی‌های پی‌درپی و با شناخت کل شهر و محلات مغازه‌ها و کارگاه‌های تولید مواد آرایشی، شیمیایی، بهداشتی و غذایی، نانوایی‌ها و قصابی‌ها و لبنیاتی‌ها را هفته‌ای دو سه روز مورد مراجعه قرار دادند و متقلبان را شناسایی، دکه و دکان آنها را تعطیل و به مراجع قضایی معرفی می‌کردند و چند ماه یک مرتبه طی مصاحبه، هشدارهای لازم  را به مردم می‌دادند. امروزه بهره‌برداری از هورمونهای رشد در مرغداری‌ها و گاوداری‌ها علت مرگزایی دیگر شده است.

چندی پیش گزارش اداره بهداشت شهرداری تهران در سال  1318 هـ.ش به دستم رسید. نام کارگاه‌های زیرزمینی تولید روغن حیوانی کرمانشاهی اصل و ناب با استفاده از پیه گوسفند و سیب‌زمینی و کمی دنبلان گوسفند، زعفران تقلبی با انواع مواد رنگی خطرناک و دیگر موادغذایی، آرایشی و کرم‌های زیبایی با برچسب جعلی کرم‌های آلمانی و فرانسوی در کتابچه مزبور به چاپ رسیده بود.

اکنون چند ماهی است فروش کالباس و سوسیس در کشور بیست تا سی درصد کاهش یافته است.

علت این کاهش فروش و مصرف خمیرمرغ از پس مانده‌های مرغ در سوسیس و کالباس است.

مردم کم‌کم آگاهی یافته‌اند در لبنیات ماده پالم و در کالباس و سوسیس خمیرمرغ به کار برده می‌شود.

گرچه مشکلات کمبود قبر در گورستان بزرگ تهران وجود دارد، اما مردم علاقه زیادی به مردن پیش از زمان مقرر و رسیدن اجل طبیعی ندارند و نیز مایل نیستند برای مسؤولان محترم بهشت زهرا مشکل ترافیک متوفیات ایجاد کنند!

این رویدادها و اخبار، نویسنده را به گذشته‌ها بازگرداند. به زمانی که دو ارمنی مهاجر که از روسیه تزاری و به هنگام انقلاب بلشویکی گریخته و به ایران پناه آورده بودند.در سالهای دهه 1300-1310 هـ.ش دو کارگاه تولید کالباس و سوسیس و ژامبون در تهران تأسیس کرده بودند. یکی از آرزومانیان و دومی میکاییلیان . آن دو ارمنی سالهای سال فقط برای کلنی خارجی مقیم ایران یعنی فرهنگیان و نیز ارمنیان کالباس و سوسیس و ژامبون تولید می‌کردند و از سال 1320 هـ.ش کم‌کم ایرانیان نیز به تناول تولیدات آن دو کارگاه راغب شدند.

ابتدا چند مغازه در خیابان استانبول و لاله زار نو و سپس ده‌ها و صدها و هزارها مغازه ساندویچ فروشی دایر شدند و سوسیس و کالباس در مدارس و کارگاه‌ها به صورت ساندویچ عرضه می‌شد. آن دو ارمنی و دو برادر به نام اختیاری (که یکی از آن دو را در لندن در سال 1355 ملاقات کردم و ساعتها به گفت‌و‌گو نشستیم) در کار خود درستکار و صادق بودند. هنوز عطر و بوی ساندویچ کالباس اختیاری‌ها که دکان دو دهنه‌شان در ابتدای خیابان لاله زار نو قرار داشت (کنار سینما متروپل) و ساندویچ کالباس را با خیارشور تبریز، نان سفید ترش مزه بولکی و چند حلقه گوجه تازه در وسط نان کره مالیده و عرضه می کردند در مشامم تازگی خود را حفظ کرده است.

شرکتهای آرزومانیان و میکاییلیان در تمام مدت فعالیت خود تقلب نکردند.

صادرات قوطی به کرانه‌های خلیج‌فارس و ترکیه داشتند و یک بار نشد بازرسان بهداری شهرداری ایرادی بر آنان وارد کنند.

من نمی‌دانم آن ارمنیان از کجا راه و رسم مسلمانی را آموخته‌ بودند و چه شد که اکنون کالباس و سوسیس متهم می‌شوند، از علل گسترش سرطان معده هستند؟