این همه درحالی است که بانک مرکزی هم همپای این افزایش قیمت نرخ دلار مبادله ای یا همان دولتی را به بیش از 3000تومان افزایش داد تا گمانه زنی برخی کارشناسان مبنی بر کسری بودجه دولت وتلاش برای تهیه ریال از بازار ازاد تا حدی رنگ واقعیت به خود گیرد.

بانک مرکزی در آخرین روز کاری هفته گذشته، یکباره قیمت رسمی دلار را 30027 ریال اعلام کرد نرخی که در نوع خود یک رکوردشکنی برای این ارز در بازار رسمی دولتی محسوب می شود.

این افزایش قیمت رسمی دلار در حالی اتفاق می افتد که صمد کریمی مدیرکل اداره صادرات بانک مرکزی در آخرین اظهار نظر خود در زمینه چشم انداز نوسانات بازار ارز فعالان اقتصادی را به خویشتنداری در تصمیم گیری های اقتصادی فراخواند و خواستار توجه آنها به اطلاعیه های بانک مرکزی در این زمینه شد، پیامی که کمترکسی تصویر می کرد پیامد آن افزایش قیمت رسمی دلار باشد.

هرچند در خصوص دلایل نوسان قیمت ارز طی هفته های اخیر اظهارات مختلفی همچون افزایش تقاضا براثر معاملات سوداگرانه ، معاملات اعتباری ، تقاضای فصلی دلار و یا افزایش تقاضا برای سفر زائران اربعین اعلام شده است اما ظاهرا این همه ماجرا نیست ؛چراکه زمزمه هایی در محافل رسانه ای مطرح شده مبنی براینکه نرخ رسمی دلار تا 3100 تومان هم خواهد رسید، چراکه بودجه سال آینده با این نرخ دلار طراحی شده است و لذا نرخ رسمی دلار طی ماه های پایانی سال افزایشی یکصد تومانی خواهد داشت.

فعالان بازار ارز براین باورند که افزایش نرخ دولتی دلار ازجانب بانک مرکزی به افزایش نرخ دلار در بازار آزاد منجر خواهد شد، زیرا نرخ‌های بازار آزاد از نرخ‌های دولتی دلار تبعیت می کند و همواره اختلاف قیمتی بین نرخ دلار بانک مرکزی با نرخ دلار صرافی های بانکی وجود دارد و صرافی های بانکی، ارزهای خود را گران تر از ارزهای بانک مرکزی می فروشند.

در عین حال، نرخ صرافی های سطح بازار هم با نرخ صرافی های بانکی اختلاف دارد و با افزایش نرخ ارز فروشی در صرافی بانک ها، نرخ ارز صرافی های سطح بازار هم بالا می رود و همین امر به افزایش نرخ دلار در بازار آزاد منجر خواهد شد، مگر اینکه بانک مرکزی تدابیر و تصمیمات دیگری را برای جلوگیری از افزایش نرخ های ارز در بازار آزاد گرفته باشد.

***با هدف تامین کسری بودجه

در عین حال، ‌کارشناسان اقتصادی افزایش نرخ دلار در بازار آزاد را در چند روز پایانی ماه گذشته، اینگونه تعبیر کرده‌اند که گویا بانک مرکزی از طریق افزایش نرخ ارز قصد تامین کسری بودجه دارد، نکته ای که مقامات این بانک تاکنون حاضر به پذیرش آن نشده اند.

برخی تحلیل‌های اقتصادی نیز بر این باور مبتنی است که افزایش نرخ ارز به نفع صادرات کشور است، نکته ای که مرتضی الله‌داد معاون اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع و کشاورزی ایران آن را رد می کند و معتقد است: سال ها نرخ ارز ثابت نگه داشته شده و متناسب با تورم داخلی رشد نکرده است و لذا در شرایط کنونی افزایش نرخ ارز به نفع تولیدکننده و صادرکننده نخواهد بود.

وی می افزاید: پیش بینی و امیدواری برای بهبود اقتصادی که به سرمایه گذاری ارزی برای ورود ماشین آلات و مواد اولیه نیاز دارد یکی از عوامل نوسان نرخ ارز است.اگر این ارز مورد نیاز از طریق بانک مرکزی تأمین نشود موجب افزایش نرخ ارز در بازار آزاد به علت افزایش تقاضا می شود.

وی می افزاید: ممکن است فعالیت های سوداگرانه در بازار ارز در نوسان قیمت ارز موثر باشد که دولت باید دقت کند تا فعالیت های سوداگرانه در این بازار رشد نیابد.در شرایطی که احساس شود بازار در اختیار فعالیت های سوداگرانه قرار می گیرد بانک مرکزی باید با دخالت بموقع خود، بازار را به شکلی متعادل کند که فعالیت سوداگری در آنجا اثربخشی نداشته باشد.

صمد کریمی مدیر اداره صادرات بانک مرکزی معتقد است: پیش بینی ما این است که بعد از اجرای برجام بالای 90 درصد پرداخت های بین المللی ما در بانک ها انجام خواهد شد.وی با اشاره به اینکه روابط کارگزاری بانک ها آغاز و مذاکرات انجام شده و در مرحله رد و بدل شدن اسناد است می افزاید: هم اکنون خدمات سوئیفت برای بانک های غیرتحریمی وجود دارد و در آینده برای همه بانک ها نیز خواهد بود.

در عین حال، اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی معتقد است نوسان نرخ ارز طبیعی و براساس مکانیزم بازار است و این امری طبیعی است .

همچنین برخی فعالان بازار ارز نیز بر این باورند که قیمت واقعی دلار گران‌تر از نرخی است که هم‌اکنون فروخته می‌شود! به طوری که اگر همه دلارهای بانک مرکزی را سر چهارراه‌ها بفروشند، طبیعت نرخ دلار پایین نمی‌آید.استدلال این عده براین منطق استوار است که نرخ تورم ایران بالاتر از نرخ تورم جهانی است و نرخ بهره نیز بالاتر از نرخ بهره در دنیاست، بنابراین افزایش نرخ دلار طبیعی است.

***افزايش تقاضا دلیل بالارفتن قيمت

درهمین حال یک کارشناس اقتصادی گفت: افزایش تقاضا برای دریافت ارز در آستانه سال نو میلادی و یکسان نبودن نرخ ارز و ایجاد تقاضای واقعی برای دریافت ارز سبب بالارفتن قیمت دلار شده است.

بهاء الدین حسینی هاشمی افزود: تقاضا برای خرید ارز از عرضه آن در آستانه سال نو میلادی بیشتر است و باعث افزایش قیمت ارز در بازار می شود.

وی ادامه داد: یکسان نبودن نرخ ارز، یک تقاضای واهی برای دریافت ارز ایجاد می کند و باعث تشدید قیمت ها می شود.

حسینی هاشمی افزود: کسری درآمد ارزی دولت به خاطر پایین آمدن قیمت مواد معدنی خام و نفت خام زیاد شده است و این عدم توازن در بازار عرضه و تقاضای ارز سبب افزایش قیمت دلار می شود.

این کارشناس اقتصادی درباره تاثیر نرخ ارز در صادرات گفت: افزایش نرخ ارز در بخش صادرات تاثیر مثبت دارد و سبب می شود درآمد صادرکنندگان به ریال افزایش پیدا کند و هزینه های تولید را جبران کند.

وی ادامه داد : در مقابل افزایش نرخ ارز برای وارد کننده ها مناسب نیست و سبب گران شدن کالاهای وارداتی می شود و ممکن است کالاهای وارداتی نتواند با تولیدات داخلی رقابت کند.

حسینی هاشمی درباره افزایش قیمت دلار در بودجه سال آینده گفت: افزایش قیمت دلار ممکن است درآمد ریالی دولت را افزایش دهد اما این افزایش کافی نیست و دولت همچنان ارز خود را ارزان می فروشد.

وی ادامه داد : در حال حاضر نرخ دلار دولتی 3000 تومان و دلار در بازار آزاد 3600 تومان است و در عمل دولت در ازای هر دلار دولتی 600 تومان سود به افرادی که دلار دولتی دریافت می کنند ، می دهد.

این کارشناس اقتصادی افزود : این اقدام سبب تشدید تقاضا در بخش دولتی می شود و بخش دولتی توان تأمین این میزان ارز را ندارد و در عمل این تقاضاها با تأخیر به بازار آزاد منتقل می شود.

وی ادامه داد : این اقدام سبب تشدید قیمت ها در بازار آزاد می شود و اثرات منفی این افزایش قیمت دلار در بودجه از اثرات مثبت آن بسیار بیشتر است.

حسینی هاشمی در پاسخ به این سؤال که آیا دولت با این افزایش قیمت قصد تأمین کسری بودجه را دارد ؟ گفت: ‌ارزش کالاهای صادراتی مثل مواد خام معدنی و نفت خام به شدت کاهش پیدا کرده و دولت به شدت تحت فشار کسری بودجه است ولی افزایش دلاربرای تأمین کسری بودجه نیست.

وی ادامه داد : همه کشورهای نفتی درگیر این کاهش قیمت نفت هستند و مجبورند تا ارزش دلار را به صورت معقول و منطقی بالا ببرند تا کسری بودجه کمتر شود.

حسینی هاشمی افزود: نرخ ارز همچنان در ایران ارزان است و دولت باید نرخ ارز را حتی برای جبران کسری بودجه واقعی کند.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اگر دولت قیمت رسمی ارز را 3600 تومان اعلام کند قطعاً نرخ ارز کاهش پیدا می کند ، گفت: در صورت واقعی شدن نرخ ارز، تقاضای کاذب در بازار وجود نخواهد داشت و با تقاضاهای واقعی ، ثبات به بازار برمی گردد.

وی قیمت چهار هزار تومان را برای دلار منطقی دانست و خاطر نشان کرد : در صورت مداخله دولت در بازار ممکن است این افزایش قیمت تا چند ماه آینده عقب بیفتد اما در آینده جهش نرخ ارز اجتناب ناپذیر خواهد بود.

**دلار 4 هزار تومانی حباب است

دراین حال یک عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، با مقطعی خواندن رشد نرخ ارز، گفت: کاهش نرخ ارز به زودی با پایان یافتن عزیمت مسافران اربعین حسینی به کربلا رخ خواهد داد.

عزت الله یوسفیان ملا با اشاره به رشد بی سابقه نرخ ارز در بازار، افزایش نرخ ارز به علت بازی دلالان با نرخ ها در روزهای منتهی به سفر مسافران اربعین حسینی بوده است.

نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر اینکه افزایش مقطعی نرخ ارز پایداری نداشته و به زودی به قیمت های قبل برخواهد گشت، افزود: افزایش نرخ ارز در صورتی که ریشه اقتصادی داشته باشد روند کاهشی آن بسیار زمان بر خواهد بود.

این نماینده مردم در مجلس نهم، با بیان اینکه رشد نرخ ارز با ریشه های اقتصادی باید با گردش اقتصادی معکوس همراه باشد، تصریح کرد: در حال حاضر هجوم مسافران اربعین حسینی به رشد نرخ ارز در بازار دامن زده که با اتمام این سفر تنظیم بازار را در این زمینه شاهد خواهیم بود.

وی با انتقاد از نوسان نرخ ارز به صورت مقطعی، گفت: رشد نرخ ارز همزمان با افزایش سفر به کشور عراق نتیجه عدم مدیریت و برنامه ریزی جهت جلوگیری از نفوذ دلالان و همچنین عدم توزیع ارز متناسب با نیاز است.

وی با بیان اینکه نرخ ارز به طور حتم روند کاهشی را دنبال خواهد کرد، ادامه داد: از این پس شاهد ثبات بیشتر بازار ارز با اتمام سفر اربعین خواهیم بود.

یوسفیان ملا با اشاره به عدم عرضه آزاد ارز در بازار از سوی دولت، گفت: دولت باید عرضه ارز را با پیش بینی های لازم بیشتر کرده تا به این ترتیب کاهش منابع رشد نرخ ارز را رقم نزند.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: پیش بینی های لازم برای تنظیم بازار ارز از سوی مسئولان صورت نگرفته که این به رشد نرخ ارز و فشار بر مردم منجر شد.

دراین راستا همچنین دیگرعضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با پایان یافتن سفرهای خارجی و اربعین حباب ارز شکسته می شود، گفت:افزایش نرخ ارز مقطعی بوده و بازار ارز دوباره به ثبات قیمت باز می گردد.

جعفر قادری با اشاره به افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر گفت:این افزایش قیمت  به دلیل افزایش تقاضای مسافران اربعین و سفرهای خارجی بوده که این نوسان و افزایش پس از سفر اربعین کاهش می یابد.

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه افزایش قیمت ارز مقطعی است، افزود:دلالان بازار ارز از این گرانی سوء استفاده نکنند که نتیجه ای جز ضرر برای آنها در پی نخواهد داشت.

قادری با تاکید بر اینکه تا زمان اجرایی شدن برجام قیمت ارز کاهش محسوسی نخواهد داشت، ادامه داد:با ورود سرمایه ها و تسهیلات خارجی به کشور و آزاد شدن اموال بلوکه شده شاید در قیمت ارز تغییر محسوسی ایجاد شود.

وی با بیان اینکه کمبود منابع در بازار از عوامل مهم تاثیر گذار در رشد نرخ دلار است، اظهار داشت: علت رشد نرخ ارز محدودیت منابع در بازار بود که با اقدام دولت در تزریق ارز به بازار به علت کمبود آن باز هم شاهد بهبود وضعیت نبودیم.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بانک مرکزی به دلیل کمبود ارز قادر به توزیع منابع بیشتر به بازار نبود، تصریح کرد: با پایان یافتن سفرهای خارجی و اینکه دولت نرخ ارز را در بودجه 95 همان نرخ ارز سال گذشته پیش بینی کرده این حباب شکسته و بازار ثبات خود را پیدا می کند./

***نباید بیش از 3500 تومان شود

اما دراین راستا سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه با توجه به سیاست های اقتصادی دولت، مردم نگران بازار ارز نباشند، گفت: براساس مولفه های اقتصادی مانند نرخ تورم و موضوع رفع تحریم ها می توان پیش بینی کرد که باید نرخ دلار باید در محدوده 2700 تومان تا 3500 تومان شود.

رحیم زارع  در گفت و گو با خانه ملت درباره افزایش قیمت نرخ دلار در روزهای گذشته گفت: قیمت ارز متاثر از فاکتورهای اقتصادی بوده البته سابقه نشان داده در کشور فضای روانی بازار نیز در این موضوع تاثیرگذار است.

نماینده مردم آباده، بوانات و خرم بید در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در روزهای گذشته بخشی از بازار ارز تحت تاثیر تقاضای ارزی زائران اربعین قرار گرفته که این موضوع در افزایش نرخ دلار موثر بوده است.

این نماینده مردم در مجلس نهم افزود: سیاست ارزی دولت باید سیاست شناور مدیریت ارزی باشد و در این راستا باید سیاست های ارزی را اجرایی کند.

 زارع تصریح کرد: در هرصورت براساس مولفه های اقتصادی مانند نرخ تورم و موضوع رفع تحریم ها می توان پیش بینی کرد که نرخ دلار باید در محدوده 2700 تومان تا 3500 تومان تا پایان سال 95باشد.

وی افزود: افزایش نرخ رسمی دلار در شرایطی که بازار ارز در روزهای گذشته دچار نوسان شده بود نیز توانست فضای روانی را بازار آزاد ارز را تحت تاثیر قرار دهد.

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس یادآور شد: با توجه به سیاست های اقتصادی دولت به مردم توصیه می کنم نگران بازار ارز نباشند به دلیل اینکه دولت اجازه نخواهد داد بازار ارز دوباره به دست دلالان بیافتد.

همچنین یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، با تاکید بر ضرورت سیاست گذاری بلند مدت بانک مرکزی برای ثبات بازار ارز، گفت: مناسبت ها جایگزین مدیریت بازار ارز شده است.

محسن صرامی فروشان با بیان اینکه تزلزل موجود در بازار ارز پیامدهای خوبی برای اقتصاد کشور نخواهد داشت، افزود: در صورتی که مناسبت ها از جمله اربعین، سال نو نوروزی و میلادی تعیین کننده نرخ ارز باشند به طور حتم نمی توان به آینده اقتصاد کشور امیدوار بود.

این نماینده مردم در مجلس نهم، با تاکید بر اینکه بانک مرکزی باید سیاست گذاری شفافی برای تنظیم بازار ارز داشته باشد، تصریح کرد: سیاست گذاری بلندمدت در نرخ ارز نافی مدیریت قدرتمند برای کنترل این بازار نیست.

وی با بیان اینکه اربعین حسینی و سفر زائران به کربلا اتفاقی دور از ذهن نیست که به صورت ناگهانی رشد نرخ ارز را موجب شود، افزود: مدیریت ضعیف در حوزه تنظیم بازار گریبان نرخ ارز را نیز گرفته است.

این نماینده مردم در مجلس نهم، با تاکید بر اینکه دولت باید با  استفاده از سیستم بانکی و پولی در راستای مدیریت اقتصادی کشور حرکت کند، گفت: تغییر آمارهای کنترل شاخص های تورمی یکی از معیارهای بی اعتمادی مردم خواهد بود.

وی ادامه داد: تجربه ثابت کرده است رشد نرخ ارز با کاهش سریع آن بعد از مقطعی مشخص و به میزان قبل همراه نبوده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: بازار ارز نیازمند مدیریت و برنامه ریزی دقیقی است تا در مقاطع مشخص درگیر نوسان نشود.

***دولت ورود کند

درهمین خصوص یک عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، با انتقاد از رشد بی سابقه نرخ ارز در بازار، گفت: افزایش کنونی نرخ ارز به صورت مقطعی و برای افزایش تقاضا جهت سفر به کربلا بوده که این متاسفانه نشان از اقتصاد متزلزلی است که دولت نقشی در تنظیم آن ندارد.

غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی ، با انتقاد از رشد بی سابقه نرخ ارز در بازار، گفت: هر گونه افزایش نرخ ارز چه به صورت مقطعی یا ناشی از سیاست گذاری های دولت خلاف تئوری اقتصاد بوده و ضربه به اقتصادی کشور خواهد زد. 

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه گاهی مواقع افزایش نرخ ارز برای جبران کسری بودجه دولت از سوی مسئولان رخ می دهد که قابل توجیه نیست، افزود: اگر دولت دست به افزایش نرخ ارز با هدف جبران کسری بودجه خود بزند به طور حتم ضربه مهلک آن به اقتصاد و تولید قابل لمس خواهد بود.

این نماینده مردم در مجلس نهم، ادامه داد: با قبول فرضیه مذکور در خصوص رشد نرخ ارز برای جبران کسری بودجه دولت باید بپذیریم که اقتصاد متزلزل بوده و در نتیجه با سیاست های غلط پیش رو کسری بودجه نیز دوچندان خواهد شد.

وی با بیان اینکه در صورت پذیرش فرضیه خروج تنظیم بازار ارز از سوی دولت باید منتظر تبعات آن باشیم، گفت: در صورتی که دلالان نرخ گذاری ارز را در دست بگیرند فاتحان بازار خواهند بود.

جعفرزاده ایمن آبادی ادامه داد: دولت برای تنظیم بازار ارز و کمک به روند کاهشی آن باید ورود کند.

وی افزود: افزایش کنونی نرخ ارز برای افزایش تقاضا جهت سفر به کربلا بوده که این متاسفانه نشان از اقتصاد متزلزلی است که دولت نقشی در تنظیم آن ندارد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: داشتن اقتصادی پویا و تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند داشتن بازاری با ثبات و به دور از تاثیر گذاری های مقطعی است.