به گزارش «قدس آنلاین»،  دستیابی به علم و دانش از کارآمدترین ابزارهای توسعه و پیشرفت برای هر جامعه انسانی به شمار می رود، عامل مهمی که با گسترش سوادآموزی در جامعه حاصل می شود. در کشوری که بسیاری از مردمان آن بی سواد باشند رسیدن به آرمان ها میسر نخواهد بود و مشکل های پیش روی آنان هر روز با پیشرفت دیگر جوامع، گسترده تر خواهد شد.

بنابراین کشورهای مختلف در طول سال های گذشته به اهمیت سواد پی بردند و در این راستا هر کدام به گونه ای برای ریشه کن کردن بی سوادی تلاش کردند. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، امام خمینی(ره) نیز که علم آموزی را عبادت و از نیازهای ضروری زندگی افراد بر می شمردند، مردم را به قیام عمومی به منظور از میان بردن بی سوادی در کشور فرا خواندند و در نخستین گام دستور تشکیل نهضت سواد آموزی را در هفتم دی ۱۳۵۸ خورشیدی صادر کردند.

سواد آموزی با فرمان بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران از یک حرکت محدود فرهنگی به نهضتی فراگیر تبدیل شد و گروه های بسیاری از مردم برای آموزش سواد به هموطنان خود در منطقه های شهری و روستایی بسیج شدند و برنامه های گسترده ای برای دستیابی به اهداف این سازمان انجام دادند.

مجلس شورای اسلامی اساسنامه سازمان نهضت سواد آموزی را در ۱۳۶۳ خورشیدی با هدف تقویت و توسعه برنامه های مبارزه با بی سوادی به تصویب رساند و در آن آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان و آموختن حساب با استفاده از ابزارهای هنری و تشویق بی سوادان و کم سوادان به امر یادگیری را وظیفه اصلی این نهاد عنوان کرد.

اکنون با فعالیت های گسترده این سازمان بسیاری از افراد بی سواد کشور توانسته اند علاوه بر آموزش خواندن و نوشتن به مدارج بالای علمی دست یابند و در مسوولیت های مختلف به ملت ایران خدمت کنند. سازمان نهضت سواد آموزی به دلیل رشد نرخ با سوادی از ۱۳۹۰ خورشیدی به وزارت آموزش و پرورش پیوست و اکنون به عنوان یکی از معاونت های این وزارتخانه به فعالیت خویش ادامه می دهد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در سالروز تشکیل نهضت سوادآموزی با «علی باقر زاده» معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان نهضت سوادآموزی کشور به گفت و گو پرداخت.

** سوادآموزی گامی موثر در تحقق توسعه پایدار
باقرزاده از سوادآموزی به عنوان رکن اصلی توسعه نام برد و گفت: آموزش از جنبه های مختلف کلید پیشرفت و آبادانی کشورها به شمار می رود و تحقیق های مختلف ملی و بین المللی نیز این امر را به اثبات می رساند. بررسی ها نشان می دهد که آموزش به ویژه آموزش مهارت های پایه در افزایش توانمندی مردم برای رویارویی با فقر تعیین کننده است. باتوجه به تحقیقات یک گزارش جهانی در صورت دسترسی تمام افراد کره زمین به آموزش پایه، دست کم ۱۷۱ میلیون تن از فقر رهایی می یابند و میزان فقرا ۱۲ درصد کاهش پیدا می کند.

رییس سازمان نهضت سواد آموزی کشور بیان داشت: آموزش و مهارت های پایه ای می تواند به روش های زراعی پایدار و درک مفهوم تغذیه سالم نیز کمک کند زیرا اگر کشاورزان باسواد باشند ارزش افزوده اقتصادی باسواد شدن آنها چند برابر میزان سرمایه گذاری انجام شده در اصلاح نهاده های گیاهی است. همچنین سواد آموزی به طور چشمگیری در سلامت انسان تاثیر دارد. یک پژوهش جهانی نشان می دهد مادرانی که سواد دوره ابتدایی را از مدرسه یا سواد آموزی کسب می کنند، نرخ مرگ و میر کودکان زیر یک سال آنها ۵۰ درصد کاهش می یابد و میزان ابتلا به بیماری های واگیردار در آنان نزدیک به ۱۰ درصد کم می شود و عارضه کوتاه قدی که به دلیل تغذیه ناسالم روی می دهد، ۶۰ درصد کاهش پیدا می کند.

آموزش پایه سواد، علاوه بر اثرگذاری در سبک زندگی، وضعیت اقتصادی و رفاهی افراد بر افزایش توانمندی مهارت های مشارکتی و مداخله موثر آنان در امور جامعه نقش دارد. همچنین عامل اساسی در مصرف انرژی و مواد تجدید پذیر به شمار می رود و از عناصری است که می تواند به پویایی اقتصادی، ترویج کارآفرینی و رونق بازار کار منجر شود. «حفاظت از محیط زیست، یادگیری مهارت های اجتماعی، تضمین جوامع سالم و پایدار، یادگیری مداوم در زمینه های مختلف» نیز از دیگر اثرهای با سواد بودن در جامعه است.

وی در ادامه افزود: در جهان کنونی میزان دسترسی ملت ها و کشورها به علوم و فنون جدید به عنوان مظهر قدرت آنها شناخته می شود. این مهم نخست به وسیله آموزش رسمی در کودکی حاصل خواهد شد و در این راستا ضرورت دارد تمام کودکان و جوانان به آموزش با کیفیت، برابر و مبتنی بر نیازهای روز دسترسی داشته باشند و پس از آن افرادی که از تحصیل باز می مانند با استفاده از فرصتی دیگر که همان سواد آموزی است بایستی کار آموزش را پیگیری کنند.

** افزایش نرخ سواد با تشکیل نهضت سوادآموزی 
باقرزاده فعالیت های سازمان نهضت سواد آموزی را از هنگام شکل گیری تا کنون بسیار ارزشمند و کارآمد دانست و اظهار کرد: هنگامی که امام خمینی(ره) پیام تاریخی خود را برای تشکیل سازمان نهضت سواد آموزی صادر کردند، نزدیک به ۵۰ درصد جمعیت زیر ۵۰ سال کشور بی سواد بودند اما اکنون این میزان با فعالیت های مداوم مربیان و کارکنان این نهاد به کمتر از پنج درصد رسیده است و بهبود ۴۵ درصد نرخ سواد در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ ساله به عنوان جامعه هدف نهضت سواد آموزی مشاهده می شود. اختلاف میان سواد در منطقه های شهری و روستایی نیز از ۳۵ درصد در ۱۳۵۵ خورشیدی به کمتر از ۹ درصد در ۱۳۹۰ خورشیدی رسید و فاصله با سوادی مردان و زنان کاهش قابل توجهی پیدا کرد.  

معاون سوادآموزی وزیر آموزش و پرورش با اشاره به میزان پوشش دهی بی سوادان و جذب آنان برای سواد آموزی توضیح داد: پس از سال های اولیه انقلاب، دولت هر سال یک هدف کمی برای نهضت سواد آموزی در نظر می گیرد. برای نمونه در ۱۳۹۴ خورشیدی هدف آموزشی این سازمان ۳۸۰ هزار تن در نظر گرفته شد اما نهضت سوادآموزی توانست کلاس های آموزشی را برای ۵۱۲ هزار تن از سواد آموزان کشور برگزار کند. همچنین ۴۲۰ هزار تن برای آموزش در ۱۳۹۵ خورشیدی در نظر گرفته شد که مربیان این سازمان با تلاش های خویش توانستند ۴۵۰ هزار تن را زیر پوشش بگیرند. این آمارها نشان می دهد سازمان نهضت سواد آموزی دوره های سواد آموزی خود را که در سه سطح سوادآموزی، انتقال و تحکیم برگزار می شود، ۱۰ تا ۲۵ درصد بیش از هدف گذاری که برای آن تعیین شده بود، برگزار کرده و وظیفه خویش را تا کنون به خوبی به انجام رسانده است.

** تنوع شیوه های آموزشی، گامی در جهت ترغیب سوادآموزان 
وی روش های آموزش سواد را متنوع و متناسب با شرایط مختلف سوادآموزان ارزیابی کرد و گفت: سازمان نهضت سواد آموزی از شیوه های مختلفی برای آموزش به افراد بهره می گیرد. برخی آموزش ها به صورت خودآموز است که در این شیوه یکی از اعضای خانواده به عنوان پشتیبان فرد آموزش پذیر معرفی می شود، نهضت سواد آموزی کتاب های لازم را در اختیار او قرار می دهد و در صورت قبولی سوادآموز، هفت میلیون ریال پاداش از این سازمان دریافت می کند. شیوه دیگر آموزش فرد به فرد نام دارد، در این روش که شخص شرایط لازم را برای حضور در کلاس های آموزشی ندارد، به طور گروهی و با حضور دو تا پنج تن خواندن و نوشتن را به وسیله یک آموزش دهنده می آموزد. روش کلاسی نیز با یک حد نصاب و در مکان و زمان مشخصی تشکیل می شود. در این میان برخی داوطلبان به طور آزاد ثبت نام می کنند و تنها در آزمون حضور می یابند، این دسته از افراد امکاناتی آموزشی دریافت نمی کنند و در صورت موفقیت در امتحان کارنامه قبولی خواهند گرفت.

باقرزاده با برشمردن ویژگی های مربیان نهضت سوادآموزی بیان داشت: معلمانی که برای آموزش این دسته از افراد اعلام آمادگی کنند، اولویت نخست را برای انتخاب شدن به عنوان مربی دارند زیرا پیشتر آموزش های لازم را برای سوادآموزی دریافت کرده اند. در مرحله بعدی از ظرفیت بخش غیردولتی برای امر آموزش استفاده می شود؛ به طوری که اکنون بیش از ۶۴ هزار مربی در کشور به واسطه موسسه های غیردولتی به امر سوادآموزی می پردازند.

رییس سازمان نهضت سوادآموزی کشور در ارتباط با چگونگی استخدام و به کارگیری مربیان سوادآموزی توضیح داد: قانونی در مجلس شورای اسلامی به عنوان طرح اصلاح تبصره ۱۰ ماده ۱۷ قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمان حق التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش به تصویب رسیده است و در آن از افرادی مانند مربیان پیش دبستانی، آموزش دهنده های نهضت سواد آموزی، نیروهای شرکتی و نیروهای حق التدریس غیرمستمر نام برده شده و آموزش و پرورش را موظف می کند که این نیروها را به تدریج متناسب با نیاز، رشته و جنس در منطقه های خود به صورت حق التدریس به کار بگیرد.  

** رفع فقر فرهنگی و اقتصادی عامل مهم در زمینه آموزش سواد آموزان
وی درباره نقش سوادآموزی در برنامه ششم توسعه عنوان کرد: برای نهضت سواد آموزی به طور مستقیم در برنامه توسعه فعالیت واحدی در نظر گرفته نشده است اما در جدول های طراحی شده از کاهش درصد بی سوادی گروه سنی بالای ۱۰ سال به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه نام برده می شود که به منظور رسیدن به نتیجه مطلوب در این زمینه، باید کار جدی و مداوم انجام شود.

باقرزاده با تاکید بر برطرف کردن فقر اقتصادی و فرهنگی در زمینه آموزش سواد آموزان یادآور شد: بودجه یکی از عوامل به شمار می رود که این امر نیز به دلیل منابع محدود به اندازه کافی در دسترس قرار نمی گیرد اما اراده و همکاری مهم تر و فراتر از بودجه شناخته می شود که نیاز است در میان دستگاه ها، نهادهای دولتی، غیردولتی و مردم برای محو بی سوادی شکل بگیرد و همگان با قرار گرفتن در کنار یکدیگر برای انجام دادن این مهم تلاش کنند. نهادهای مختلف کشور بایستی در جهت اجباری شدن آموزش بکوشند و قانون اجازه ندهد در روزهایی که مدرسه دایر است کودکان در خارج از فضای آموزش قرار بگیرند. البته در کنار قانون، این مهم را جامعه و رسانه ها نیز نباید بپذیرند و بایستی مساله جذب تمام کودکان در مدرسه دغدغه ملی و همگانی باشد و تنها به عنوان یک وظیفه سازمانی برای یک نهاد در نظر گرفته نشود. آموزش و پرورش در تمام نقطه های کشور امکان دسترسی کودکان به مدرسه را فراهم کرده است. مشکل آموزش کودکان در آموزش و پرورش نیست بلکه در مسایلی مانند فقر اقتصادی و فرهنگی برخی خانواده ها وجود دارد که ضروری است با همراهی تمام نهادها بررسی شود.  

سازمان نهضت سواد آموزی در راستای جذب سوادآموزان جامعه هدف یعنی گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ ساله، به حمایت دستگاه های مختلف از جمله قانون گذاران نیاز دارد تا با برقراری محدودیت های حقوقی- اجتماعی و ایجاد الزام و تشویق، افراد بی سواد را به سواد آموزی و دست کم یادگیری سواد پایه ترغیب کند. همچنین بخش های مختلف بایستی بکوشند تا در کنار آن امکانات آموزشی لازم را در اختیار این سازمان قرار دهند.

** فعالیت های نهضت سواد آموزی در دولت یازدهم
معاون سوادآموزی وزیر آموزش و پرورش با اشاره به فعالیت های گسترده این سازمان در دولت یازدهم، گفت: به طور متوسط سالیانه ۵۰۰ هزار تن با عملکرد مثبت این سازمان با سواد شده اند که ۲۵ هزار تن از آنان را شهروندان خارجی و ۲۰ هزار تن را کودکان و نوجوانان بازمانده از تحصیل زیر ۱۸ سال تشکیل می دهند. طرح آموزش اولیا بی سواد دانش آموزان و طرح خواندن با خانواده نیز از دیگر طرح هایی به شمار می رود که در مدت فعالیت دولت تدبیر در حال اجرایی شدن است. مسابقه انشاء نویسی به صورت متوسط با حضور ۱۰۰ هزار تن از سوادآموزان هر ساله برگزار می شود و ۵۰ تا ۶۰ هزار تن نیز سالیانه در مسابقه کتابخوانی شرکت می کنند.  

رییس سازمان نهضت سواد آموزی کشور در پایان بیان داشت: بیش از ۱۴۰ عنوان کتاب درسی و کمک درسی جدید در طول سه سال گذشته به دلیل اصلاح برنامه درسی در سازمان تدوین شده است که اکنون در مرحله بهره برداری قرار دارد. امضای ۲۹ تفاهم نامه مشترک با دستگاه های دولتی و غیردولتی نیز از دیگر دستاوردهای سازمان نهضت سوادآموزی در دولت یازدهم به شمار می رود. همچنین مرکزهای یادگیری محلی در سطح کشور احیا شد و شورای عالی پشتیبانی سواد آموزی جزو آنها است که در سال های گذشته جلسه های آن در سطح کشور، استان و شهرستان ها به طور مرتب برگزار می شود.