اختصاصی قدس آنلاین- در اقتصادهای پیشرفته و پیچیده، افراد می توانند از دانش های مختلف اعم از طراحی، بازاریابی، تامین مالی، دانش فنی، مدیریت منابع انسانی و حقوق تجاری استفاده و از دانش روز برای تولید محصولات جدید استفاده کنند. جوامعی که از بخش هایی از این قابلیت ها محروم باشند امکان ایجاد چنین محصولاتی را ندارد. بنابراین اقتصادهای پیچیده اقتصادهایی هستند  که می توانند حجم زیادی از دانش های مرتبط را در قالب شبکه های بزرگ گردهم جمع آوری کرده و مجموعه متنوعی از کالاهای دانش بر را تولید کنند. به عکس، اقتصادهای ساده، پشتوانه ضعیفی از دانش مولد داشته و کالاهای کمتر و ساده تری تولید می کنند که مستلزم شبکه کوچکتری از تعاملات است.

ایران طبق شاخص پیچیدگی اقتصادی در سال ۲۰۱۲ در بین ۱۴۴ کشور، در رتبه ۱۱۰ ام جهان و در کنار کشورهایی مانند کامرون، ساحل عاج، قطر، زامبیا، نیکاراگوئه و الجزایر قرار گرفته و با آخرین کشورها فاصله چندانی ندارد.

در همین حال مقایسه رتبه شاخص پیچیدگی اقتصادی ایران با کشورهای کره جنوبی، ترکیه، مالزی، پاکستان و مصر، طی پنجاه سال اخیر نشان می دهد رتبه پیچیدگی اقتصادی کشورهای ایران، مصر و پاکستان بدتر شده و در مقابل، رتبه کشورهای کره جنوبی، مالزی و ترکیه بهبود یافته است. قدس آنلاین در گزارش پیش رو  به بررسی نقاط مبهم و تاریک پیش روی تولیدات دانش بنیان در ایران پرداخته است.

دکتر حسین محمودی اصل، استاد اقتصاد و کارشناس اقتصادی در این باره به خبرنگار قدس آنلاین می گوید: اقتصاد جهانی دردوره های مختلف راه های بسیاری را برای گذشتن از شرایط بحرانی و دست یابی به توسعه و سودآوری بیشتر پشت سر گذاشته و تجارب مختلفی برای رسیدن به این مهم در نظر گرفته شده است که از جمله آنها می توان به سیاست توجه به واردات در یک دوره زمانی و سپس توجه به اقتصاد صادرات محور؛ درون گرا و برون نگر اشاره کرد. وی در ادامه افزود: کشورهای پیشرفته  با اتکا به تجارب پیشین به این نتیجه رسیده اند که باید برای بازدهی و افزایش ارزش افزوده چندین برابری به موضوع تولید دانش بنیان توجه کنند. این کارشناس اقتصادی درباره زمان آغاز رواج تولید دانش بنیان در اقتصاد جهانی تصریح کرد: این موضوع از زمانی مطرح شد که کشورها متوجه شدند باید اقتصاد خود را به خودکفایی رسانده و از سلطه سیاسی سایر کشورها خارج شوند. اگر چه استقلال اقتصادی همیشه اصلی ترین خواسته بسیاری از کشورها بوده است اما این روند عملا به دلیل برخی از وابستگی های اقتصادی امکان پذیر نبوده یا با کندی خاصی در حال انجام بوده است.

محمودی دراین باره افزود: در طی سال های گذشته کشورهایی که تلاش می کردند خود را از زیر سلطه استعمار سایر کشورها و به اصطلاح ابرقدرت ها خارج  کنند، با تحریم و تهدید مواجه شده و قادر به تامین مایحتاج اولیه و ضروری خود برای تولیدات داخلی نبودند. وی درباره دلایل این اتفاق خاطرنشان کرد: واقعیت این است که این کشورها از بسیاری از علوم روز و دانش فنی بی بهره بوده و به دلیل فقدان دانش وتکنولوژی لازم وابستگی آن ها به سایر کشور ها ادامه داشته است. این کارشناس اقتصادی به قدس آنلاین گفت: این وابستگی معمولا وابستگی اقتصادی توام با وابستگی سیاسی وامنیتی است بنابراین مسائل یاد شده موجب شده تا مباحث تولید دانش بنیان به اصلی ترین اولویت کشورها تبدیل شود.

در این زمینه حسین آهی کارشناس اقتصادی با بیان اینکه خام فروشی اصلی ترین عامل زیان های موجود اقتصادی است تصریح کرد: اهمیت موضوع گسترش تولیدات دانش بنیان به درستی در سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری آمده و برآن تاکید شده است. وی افزود: بی شک توسعه علوم دانش بنیان به خودی خود بر مزیت نسبی مقدم است چرا که مزیت نسبی گاه در فروش منابع و در اختیار گذاشتن مواد اولیه ارزان از جمله مواد معدنی؛ نفت وگاز است.

آهی خاطرنشان کرد: چون در تولید یک کالا مزیت نسبی داریم اگر تولید آن کالا را به عنوان یک استراتژی مد نظر قرار دهیم یقینا ضرر کرده ایم در حالی که اگر به توسعه تولید دانش بنیان و توسعه تکنولوژی اهتمام داشته باشیم به جای اینکه مواد خام را مثلا با سود پنجاه برابری به فروش برسانیم می توانیم مواد خام را پس از طی فرآیند تکنولوژیک به مواد مختلفی  تبدیل کنیم که گاه با چند صد برابر قیمت به فروش برسانیم. این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: متاسفانه به نظر می رسد در حالی که دنیا به این تجربه رسیده است مسئوولان ایرانی به این مهم اهتمام نداشته و همچنان مواد خام را به فروش می رسانند تا کشورهای توسعه یافته با تبدیل آن به کالاهای ثالث آن را با چند برابر قیمت به ما بفروشند.