به گزارش قدس آنلاین به نقل از ویژه نامه بیت المقدس؛ اولین مذاکرات سیاسی صلح سوریه پس از تحقق دستاورد استراتژیک ارتش و نیروهای مقاومت در شهر حلب، هفته گذشته به مدت دو روز در شهر «آستانه» قزاقزستان برگزار شد. در این دور از مذاکرات، جمهوری اسلامی ایران، روسیه، ترکیه و همچنین دو هیأت از سوی دولت دمشق و معارضان حاضر شده و به مذاکره با یکدیگر پرداختند. «استفان دی‌میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه نیز به عنوان ناظر در مذاکرات شرکت کرد.
واقعیت این است که مذاکرات صلح سوریه در شهر «آستانه» به نوعی ماحصل و ثمره سلسله دستاوردهای میدانی گسترده ارتش و نیروهای مقاومت سوری به ویژه در شهر حلب بود. بدون تردید، در صورت عدم تحقق چنین دستاوردهای مهم و سرنوشت‌سازی، معارضان و حامیان آنها از جمله ترکیه هیچ‌گاه راضی به نشستن بر سر میز مذاکره نمی‌شدند.
یکی از ویژگی‌های مهمی که در طول برگزاری مذاکرات آستانه دیده شد، «سوری ـ سوری» بودن مذاکرات بود. این مذاکرات در فضایی کاملا به دور از دخالت‌های سیاسی خارجی و تنها میان طرف‌های سوری ـ هرچند به صورت غیرمستقیم ـ برگزار شد که این مسأله خود به تنهایی در مقایسه با مذاکرات سیاسی پیشین، یک دستاورد و امتیاز محسوب می شود.
در جریان مذاکرات آستانه، جمهوری اسلامی ایران نقش بسیار مؤثر و فعالی ایفا کرد. نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در این مذاکرات، همچون گذشته بر موضع اصولی تهران مبنی بر لزوم حل و فصل سیاسی بحران سوریه تأکید کردند؛ رویکردی که همواره کمک شایانی به پیشبرد مذاکرات سیاسی درباره سوریه کرده است و در این مذاکرات نیز نقش بسزای آن در صدور بیانیه پایانی، غیرقابل انکار است.
جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا رسما و به صورت علنی از مخالفت خود با حضور ایالات متحده آمریکا در مذاکرات آستانه خبر داد. علت اصلی این مخالفت را می‌توان در سلسله کارشکنی‌ها و سنگ‌اندازی‌های واشنگتن در مسیر حل سیاسی بحران سوریه در جریان مذاکرات سیاسی گذشته جستجو کرد. در واقع، به پشتوانه همین کارنامه سیاه به جای مانده از واشنگتن در پرونده سوریه، جمهوری اسلامی ایران حضور آن را عامل ایجاد اخلال در جریان مذاکرات قلمداد کرده و با آن به مخالفت برخاست.
در کنار نقش مهم و سازنده جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات آستانه، بعضا شاهد برخی کارشکنی‌ها و مانع‌تراشی‌هایی از سوی گروه‌های معارض سوری بودیم. معارضان تمام تلاش خود را در جریان این مذاکرات به کار بستند تا سرنوشت «بشار اسد» رئیس جمهوری قانونی سوریه در آینده سیاسی این کشور را در هاله‌ای از ابهام قرار دهند؛ حال آنکه برخورداری مردم سوریه از حق تعیین سرنوشت خود و همچنین آینده رهبرانشان، از بدیهی‌ترین حقوقی است که می‌بایست برای آنها قائل شد.
علاوه بر این، معارضان سوری در جریان مذاکرات آستانه کارشکنی‌هایی را در مسیر مسائلی همچون «تفکیک گروه‌های تروریستی از گروه‌های مسلح» و «دست‌یابی به یک سازوکار مناسب جهت تثبیت آتش‌بس سراسری» انجام دادند که البته به نظر می‌رسد هیچ‌یک از این کارشکنی‌ها به ثمر ننشست. معارضان از این مانع‌تراشی‌ها به عنوان اهرم فشاری بر نمایندگان دولت دمشق با هدف امتیازگیری از آنها بهره‌برداری کردند. البته این همان شیوه‌ای است که آنها در جریان نشست‌های سیاسی پیشین نیز به آن متوسل شده بودند.
از سوی دیگر، همان‌گونه که گفته شد دولت ترکیه نیز در مذاکرات آستانه حضور یافت. در واقع، هدف آنکارا از مشارکت در این نشست، تأمین اهداف گروه‌های مسلح تحت امر خود در سوریه بود. در طول دو روز مذاکرات فشرده میان طرف‌های مختلف، نمایندگان دولت آنکارا در قبال تمامی کارشکنی‌ها و سنگ‌اندازی‌های معارضان سکوت پیشه کردند و حاضر به بهره برداری از نفوذ خود بر آنها نشدند. در حقیقت، نقش منفعل ترکیه در جریان مذاکرات، موجب ایجاد برخی پیچیدگی‌ها در آن شد. انتظار این بود که حضور دولت ترکیه در مذاکرات، معارضان را از طرح شرط و شروط‌های خارج از عرف برای توافق بازدارد، با این حال سکوت سنگین آنکارا آنها را جسورتر از گذشته ساخت.
در این میان اما از عدم حضور یکی از حامیان اصلی و اساسی گروه‌های تروریستی ـ تکفیری در مذاکرات آستانه نباید غافل شد و به راحتی از کنار آن عبور کرد. می‌توان از عربستان سعودی به عنوان غایب بزرگ مذاکرات آستانه یاد کرد. سعودی‌ها در طول سال‌های اخیر از هیچ تلاشی در ارائه حمایت‌های مالی ـ تسلیحاتی به تکفیریها برای سرنگونی دولت دمشق دریغ نکردند. با این حال، آنها به راحتی از مذاکرات آستانه کنار گذاشته شدند و ناکامی بزرگی را تجربه کردند. این مسأله حاکی از آن است که سعودی‌ها بیش از هر وقت دیگری در منطقه منزوی شده‌اند.
نشست آستانه و محتوای بیانیه پایانی آن، جملگی حکایت از دست برتر نیروهای مقاومت سوری و هم‌پیمانان آن از جمله ایران و روسیه در برابر گروه‌های تروریستی و حامیان غربی ـ آمریکایی آنها دارد. دمشق و هم‌پیمانان آن همان‌گونه که در عرصه میدانی ابتکار عمل را به دست گرفتند، در عرصه دیپلماتیک نیز توانستند دیدگاه‌ها و رویکردهای خود را به طرف مقابل دیکته کنند. از همین روی، نقش منفعلانه آمریکا و غرب بیش از پیش به چشم می‌خورد.
با توجه به تحولات میدانی و سیاسی اخیر در سوریه به ضرس قاطع می‌توان گفت که مشروعیت دولت دمشق به ریاست «بشار اسد» بیش از هر زمان دیگری تقویت شده است. اکنون به وضوح شاهد هستیم که دولت دمشق در موضع قدرت و معارضان و حامیان منطقه‌ای ـ بین‌المللی آنها در موضع ضعف قرار دارند. امروز شاهد آن هستیم که ادعای معروف و همیشگی معارضان و حامیان آن مبنی براینکه «اسد مشروعیت خود را از دست داده است» به کلی به فراموشی سپرده شده و دیگر هیچ جایی در قاموس آنها ندارد. آنها خود به خوبی دریافته‌اند که این مشروعیت نه تنها از دست نرفته، بلکه تقویت نیز شده است.
در هر صورت مذاکرات صلح سوریه در آستانه با امضای یک بیانیه مشترک به پایان رسید. آنچه که واضح به نظر می‌رسد، این است که مبارزه با گروه‌های تروریستی ـ تکفیری در سوریه حتی برای یک لحظه نیز متوقف نخواهد شد و تا زمان نابودی آنها ادامه خواهد یافت. علاوه بر این، همان‌گونه که در بیانیه پایانی این نشست نیز آمده است، از این پس «اصل وحدت و تمامیت ارضی سوریه» نیز باید مورد توجه جدی قرار گیرد و این پایانی بر طرح غربی ها برای تجزیه بلاد شام است./
انتهای پیام
رامین حسین آبادیان
ویژه نامه بیت المقدس دوشنبه هر هفته ضمیمه روزنامه قدس منتشر می شود.
نظر شما