قدس آنلاین - پایگاه اینترنتی «بلومبرگ» در گزارشی نوشت: اعضای کابینه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، درصدد آزمودن تمایل ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، برای پایان دادن به ارتباط با ایران و همکاری با واشنگتن هستند. اعضای کابینه ترامپ هدف از این اتحاد را مقابله با ایران در سوریه و خاورمیانه می‌دانند.

«وال استریت‌ژورنال» هم به نقل از یک مقام ارشد دولت ترامپ اعلام کرد: تیم ترامپ در حال ارزیابی و بررسی راه‌هایی است تا اتحاد نظامی و سیاسی ایران و روسیه را از بین ببرد و افزود: اگر روزنه و راهی برای درهم‌شکستن ائتلاف نظامی و سیاسی بین ایران و روسیه باشد، مایل به بررسی آن هستیم.

دونالد ترامپ به‌طور مشخص در راهبرد خود، برنامه موشکی و قدرت نظامی و دفاعی ایران را هدف قرار گرفته زیرا به باور او و تیمش، این قدرت برتر نظامی ایران در منطقه و در میان کشورهای پیرامون اوست که تحولات غرب آسیا را مدیریت کرده و از پیشبرد برنامه‌های غرب برای تغییر نقشه این منطقه جلوگیری کرده است.

همکاری راهبردی رو ‌به ‌رشد تهران و مسکو

از سوی دیگر، تمایل کاخ سفید برای فشار بر ایران در اجرای برجام با هدف‌گرفتن امتیازهای جدید که در ادبیات دولت جدید این کشور «اجرای سختگیرانه برجام» خوانده می‌شود، با موانع جدی در داخل 1+5 روبه‌روست. اگر اروپایی‌ها حداقل در موضوع نظامی و موشکی با این فشارها تمایل به همکاری دارند و نمی‌خواهند توافقات اقتصادی برجام به هم بخورد، روسیه با کل این رویکرد مخالف است. واکنش منفی سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، به تحریم‌های جدید آمریکا در مورد برنامه موشکی ایران مؤید این موضع روسیه است.

نکته مهم و کلیدی دیگر در این میان نزدیکی کم‌سابقه تهران و مسکو در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای، بویژه بحران سوریه است. روابط ایران و روسیه از ابتدای سال 2015 زمانی که تحریم‌های غرب علیه ایران به موجب توافق هسته‌ای لغو شد، نزدیک‌تر شده است. واگذاری سامانه دفاع موشکی پیشرفته «اس‌300» به ایران و همکاری‌های راهبردی و تنگاتنگ 2 کشور در سوریه که تا سطح حضور مقطعیِ جنگنده‌بمب‌افکن‌های روسی در ایران و استفاده موقت این کشور از پایگاه همدان پیش رفت و توانست روند جنگ در سوریه را کاملاً تغییر دهد.

علاوه‌ بر این، تهران و مسکو در حال گسترش روابط نظامی و دفاعی خود هستند. ویکتور اوزروف، رئیس کمیته دفاع شورای فدراسیون روسیه، 2 روز پیش گفت که در ماه آینده به تهران سفر خواهد کردتا درباره حل بحران سوریه و مقدمات فروش تسلیحات جدید به ایران گفت‌وگو کند. پس از آن مهدی سنایی، سفیر تهران در مسکو، نیز از علاقه‌مندی ایران برای توسعه همکاری‌های نظامی و دفاعی با روسیه سخن گفت.

در ماه‌های اخیر رسانه‌های غربی از مطرح‌بودن خرید هواپیماهای پیشرفته مانند هواپیمای جنگنده، تانک و بالگرد خبر داده بودند. اگر این همکاری محقق شود، ضربه بزرگی به برنامه‌های ترامپ برای مهار و منزوی‌کردن ایران وارد خواهد آمد.

سنگ‌های بزرگ پیش پای ترامپ

به نظر می‌رسد دولت ترامپ برای رسیدن به هدف خود یعنی تأثیرگذاری بر روابط ایران و روسیه و دور کردن آنها از هم با موانع جدی و فراوانی روبه‌روست که بعید به نظر می‌رسد بتواند آنها را کنار بزند. بهبود روابط مسکو و واشتگتن سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد و شاید از همین روست که ترامپ پس از تکیه بر کرسی ریاست‌جمهوری دیگر حرفی از نزدیک شدن به روسیه نزده ‌است.

این کار مستلزم عقب‌نشینی آمریکا از تحریم‌های اقتصادی علیه مسکو و اقدامات نظامی است که پس از الحاق کریمه به روسیه در قالب ناتو در شرق اروپا شکل گرفته است. عقب‎نشینی واشنگتن قطعاً با واکنش سخت متحدان اروپایی او روبه‌رو خواهد شد و در داخل آمریکا هم حتی سنا و مجلس جمهوری‌خواه به آن تن نخواهند داد.

در بحران سوریه هم موضع آمریکا در مورد اسد و ساختار دوره انتقالی و نظام سیاسی جدید در سوریه هم قابل جمع نیستند. حتی در مورد داعش و جبهه النصره هم نمی‌توان به این نزدیک‌شدن امیدوار بود.

یک کارشناس مسایل روسیه معتقد است با توجه به اینکه ترامپ از زمان روی‌کارآمدن در چارچوب فرامین اجرایی تحولات مهمی را در زمینه‌های داخلی و خارجی صورت داده است، می‌توان انتظار داشت که در رسیدگی به مسایل خارجی آمریکا به‌زودی به مسأله برجام برسد.

دکتر سیدرضا میرطاهر می‌گوید: ترامپ علاوه بر تلاش برای لغو یا اصلاح بنیادین برجام، خواهد کوشید تا متحدین و شرکای ایران را هم برای کاهش سطح روابط یا قطع همکاری‌ها با ایران مورد تشویق یا تحت فشار قرار دهد.

وی می‌افزاید: در این میان روسیه بزرگ‌ترین هدف ترامپ خواهد بود. بویژه اینکه آمریکایی‌ها با توجه به گسترش روابط ایران و روسیه در 2 سال اخیر، اکنون نگران شکل‌گیری همکاری‌های جدید این 2 و خریدهای تسلیحاتی عمده تهران از مسکو است.  

میرطاهر با بیان اینکه مسلماً ترامپ یکی از شروط ادامة برجام را پذیرش توقف آزمایش‌های موشکی از جانب ایران اعلام خواهد کرد، می‌افزاید: بعید نیست او بکوشد روس‌ها را ترغیب به اعمال فشار علیه ایران کند. با این حال بعید به نظر می‌رسد که روس‌ها بدون اینکه امتیاز قابل توجهی از آمریکا مطالبه کنند، حاضر به تغییر رویکرد کنونی خود در قبال ایران باشند. زیرا روسیه امروز دیگر نگاه سابق به ایران را به عنوان یک برگ بازی ندارد.

وی می‌گوید: امتیازهایی که روس‌ها خواهان اخذ آن هستند شامل تجدید نظر در قبال مسکو و لغو کامل تحریم‌ها علیه روسیه، حمایت آمریکا و متحدان اروپایی آن از خواسته‌های روسیه در بحران اوکراین و سوریه و نهایتاً عقب‌نشینی ناتو از اروپای شرقی است. ضمناً مسکو بدون شک خواستار لغو برنامه سپر دفاع موشکی آمریکا و ناتو در این منطقه خواهد بود. با توجه به اینکه اساساً امکان اعطای چنین امتیازهایی در مقطع کنونی نامحتمل است و ترامپ نمی‌تواند به این حوزه وارد شود، می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که احتمال معامله آنها و موفقیت این راهبرد ترامپ بسیار بعید است.