قدس آنلاین - مصرع «آب در کوزه و ما گِرد جهان می‌گردیم» به شیوایی، بی توجهی ما نسبت به قهرمانان و الگوهای دینی را بیان می‌کند، چنانکه با غفلت از آن‌ها در دام «ایسم»ها افتاده و از ارزش‌های دینی و بومی مان دور می‌شویم؛ الگوی زن کامل مسلمان که در سبک زندگی فاطمی تجلی دارد، از جمله غفلت‌های ماست که در صورت توجه و عملی کردن آن، بسیاری از چالش‌های امروز را از راه سبک زندگی‌مان برمی داریم. از این رو و به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت حضرت صدیقه(علیها السلام) با دکتر محسن میرباقری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر رجایی و کارشناس معارف رسانه ملی به گفت وگو پرداخته ایم که مشروح آن به حضورتان تقدیم می‌شود:
معیار زن مسلمان چیست و این الگو با زن معیاری که غرب معرفی می‌کند، چه تفاوت‌های بنیادینی دارد؟
حضرت زهرا(علیها السلام) اسوه و الگوی ما هستند، البته معنای الگو الزاماً برابری نیست، بلکه تلاش برای به فعلیت درآوردن استعدادها با نگاه به افق برتر است، بنابراین بانوان جهان اسلام باید سبک زندگی حضرت زهرا(علیها السلام) را ملاک قرار دهند تا توانمندی هایشان در زندگی فعال شود.
با توجه به آنکه قرآن، ایمان و عمل صالح را معیار سعادت انسان معرفی می‌کند، حضرت زهرا(علیها السلام) بالاترین مصداق بانوی مؤمن به خدا، پیامبر(صلی الله علیه و آله)، قرآن و ولایت اند، بنابراین اگر بانویی بخواهد سبک زندگی اش را فاطمی کند باید چنین باشد.
در سوره مبارکه «هل اتی» از حضرت زهرا(علیها السلام)، امیرالمومنین(علیه السلام) و حسنین(علیهما السلام) به عبادالله تعبیر می‌شود، البته بندگی خدا مؤلفه‌های فراوانی دارد، چنانکه در آیات پایانی سوره مبارکه فرقان، ۱۴ ویژگی برای عبادالرحمن ذکر شده که در زندگی اهل بیت(علیهم السلام) در اوج بوده است.
نخستین آن‌ها خضوع و خشوع است، دوم آنکه در شب پاسی را به خلوت با خدا می‌گذرانند، چنانکه درباره عبادات شبانه حضرت زهرا(علیها السلام) بسیار سخن رفته و بانوان برای تأسی به ایشان باید تا حدی این را رعایت کنند؛ در حدیثی که در معانی الاخبار، صفحه ۶۴ آمده از امام صادق(علیه السلام) پرسیدند: چرا به حضرت فاطمه(علیها السلام)، زهرا می‌گویند؟ ایشان فرمودند: «برای آنکه وقتی به عبادت می‌ایستاد، نور ایشان برای آسمانیان و فرشتگان پرتوافشانی می‌کرد، چنانکه نور ستارگان درخشان برای اهل زمین خودنمایی می‌کند.»
شاخصه سوم عبادالله میانه روی در امور و هزینه‌های زندگی است، بویژه بانوان در این باره نقش مؤثرتری دارند؛ زیرا مدیریت منزل بر عهده آن‌هاست که بخشی از آن اقتصادی است، نقل است حضرت زهرا(علیها السلام) در شب ازدواج دو پیراهن داشتند و پیراهن نو را به فردی نیازمند بخشیدند و خود پیراهن کهنه بر تن کردند؛ اما متاسفانه امروزه بعضاً بانوان پوشیدن یک لباس برای دو بار را ننگ می‌دانند!
چهارمین ویژگی عبادالرحمن، پاکدامنی است که این برای زنان بسیار تأکید شده، چنانکه سبک زندگی فاطمی سراسر عفیفانه است. نقل شده ایشان برای بعد از شهادت هم ناراحت بودند که مبادا حجم بدنشان را نامحرم ببیند، گویا سلمان پیشنهاد داد تابوتی ساخته شود و بنابر اقوال حضرت(علیها السلام) از این سخن خوشحال شدند.
ویژگی پنجم بندگی، شهادت ناحق ندادن و ویژگی ششم دعا برای همسر و فرزندان است که حضرت زهرا(علیها السلام) در اوج عمل به این مهم بودند.
علاوه بر این، مدیریت منزل مخصوص بانوان است، چنانکه در روایتی از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل است: «مرد مسؤول و بزرگ خانواده است و بانوان مسؤول و بزرگ خانه اند.» بنابر اقوال، وقتی پیامبر(صلی الله علیه و آله) در تقسیم کارها، امور بیرون را به حضرت علی(علیه السلام) و کارهای درون منزل را به حضرت زهرا(علیها السلام) سپردند، ایشان خشنود شدند.
بنابراین وظیفه اصلی زن امور منزل است و اگر اضافه بر آن فرصتی بود، می‌تواند در بیرون منزل صرف شود.
اما دنیای امروز راه دیگری را طی می‌کند و ایمان، معیار تعریف زندگی موفق نیست، نقش زن در خانه و مدیریت خانواده تضعیف و حضورش در جامعه بیشتر شده است، در حالی که خانه به زمان و فرزندان به عاطفه مادری نیاز دارند و لزومی ندارد بانوان در همه مشاغل تمام وقت حضور داشته باشند.
تمایز سوم سبک زندگی فاطمی با الگوهای غربی، مسأله حریم ارتباطی زن و مرد است که در نوع غربی تقریبا برداشته و ضعیف شده است؛ در حالی که در سبک زندگی فاطمی، حریم ارتباطی قوی است و اگر حضور اجتماعی هم هست با رعایت حریم الهی است.
امید است بتوان با بازگشت به ارزش‌های والای الهی و درک و فهم این نکته که هر آنچه غرب می‌گوید صحیح نیست، بتوانیم الگوی موفق فاطمی را در زندگی پیاده کنیم.
پرسشی که ممکن است امروزه مطرح شود و شبهه‌ای که در ذهن برخی ممکن است نقش بندد این است که سرعت تحولات اجتماعی و فاصله زمانی قرن‌ها از زندگانی حضرت زهرا(علیها السلام) چگونه می‌تواند درک مشترکی از انسان‌ها را ایجاد کند و این درک مشترک سبب الگو سازی ما از فردی شود که با ما فاصله زمانی زیادی دارد، پاسخ شما به این پرسش احتمالی چیست؟
خداوند در آیه ۳۰ سوره مبارکه روم می‌فرماید: «پس روی خود را با گرایش تمام به حقّ، به سوی این دین کن، با همان سرشتی که خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرینش خدای تغییرپذیر نیست. این است همان دین پایدار، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند»
شش مطلب در این آیه مطرح می‌شود: نخست معطوف داشتن همه توجه به دین خدا، این آیه همچنین به شبهه «آیا با گذر زمان فطرت انسانی تغییر می‌کند؟» نیز به نوعی پاسخ داده و می‌گوید: فطرت انسانی و خلقت الهی تغییر نمی‌کند، این یعنی انسان امروز همان انسان ۱۴ قرن پیش است و آنچه تغییر می‌کند روبناها و آداب و رسوم است، فطرت انسان همیشه حق طلب و از ظلم و جور مکدر است، بنابراین دین خدا برای همه زمان‌ها سازگاری دارد و این آیین پابرجا می‌ماند.
با این تصریح به سبک زندگی فاطمی باز می‌گردیم که هرگز گذر زمان از تأثیر و فواید آن نمی‌کاهد، اگرچه زمان را پشت سر می‌گذاریم، اما نباید حقیقت را پشت سر گذاشت، ایمان به خدا در درون انسان بوده و هست و امروز هم باید به آموزه‌های دینی احترام گذاشت و به قوانین حکیمانه الهی پایبند بود تا بتوانیم به الگویی همچون حضرت زهرا(علیها السلام) نزدیک شویم.
افزون بر این، باید در فکر و اندیشه استقلال داشته باشیم و بدانیم مکاتب انسانی حتی مارکسیست هم حرف‌های زیبا دارد و هم حرف‌های نامربوط، این ماییم که نباید استقلال رأی خود را از دست بدهیم و هر چه گفتند، بپذیریم وگرنه مسخ خواهیم شد. تنها با ملاک قرار دادن قرآن، پیامبر(صلی الله علیه و آله) و معصومان(علیهم السلام) این استقلال حفظ می‌شود. بنابراین باید از کودکی استقلال فرهنگی را به فرزندانمان آموزش دهیم و خود نیز مقلد دنیای غرب نباشیم، البته این نیازمند فرهنگ‌سازی و سرمایه گذاری است.
دستیابی به معیار زن اسلامی با اتکا به الگوی فاطمی چگونه ممکن می‌شود؟
برای دستیابی به سبک زندگی فاطمی با وجود فاصله زمانی، چند راه وجود دارد: نخست بررسی اجتهادی آن تاریخ با تناسب آیات و روایات، دوم بررسی احادیث معصومان(علیهم السلام) درباره ایشان چنانکه امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «حضرت زهرا(علیها السلام) ۹ اسم دارند: فاطمه، صدیقه(بسیار راستگو) مبارکه(وجودشان مایه خیر و برکت است)، طاهره(بانوی پاکیزه و مطهر)، زکیه(بانوی رشدیابنده)، رضیه(از خدا راضی است)، مرضیه (خدا از او راضی است)، محدثه و الزهرا». اگرچه برخی اسامی اختصاص به شخص حضرت(علیها السلام) دارد، اما می‌توان با توجه به معنای این اسامی و الگو قرار دادن آن‌ها، مسیر رسیدن به سبک زندگی فاطمی را هموار کرد.
سوم بررسی اظهارات و بیانات آن حضرت همچون عبادت و دعای شبانه در حق همسایگان، چهارم بررسی معیارهای قرآنی مانند سوره هل اتی، آیه مباهله، آیات شجره طیبه و تطهیر.
نظر شما