قدس آنلاین - پایین‌بودن سرانه مطالعه در جامعه آن‌قدر خودش را نشان داده که رفته‌رفته به یک بحران فرهنگی تبدیل شده است. در چنین وضعیتی که بزرگسالان به خواندن کتاب رغبت چندانی نشان نمی‌دهند، کتابخوان‌شدن کودکان و نوجوانان هم در درجه بعدی اهمیت قرار می‌گیرد.

این در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند کتابخوان‌شدن افراد در کودکی آنها ممکن است و وجود فضاهای فرهنگی عظیم در دنیا برای نمایش جذاب کتاب به کودکان و نوجوانان گواه این مدعاست. در همین راستا باغ کتاب تهران نیز  به فکر راه‌اندازی بخش کودک و نوجوان  با ظرفیتی بالا افتاده است.

محمدتقی حق‌بین، ناشر و مجری بخش کودک باغ کتاب تهران، به «قدس» می‌گوید: «۵ سال پیش مدیر قبلی بهره‌برداری باغ کتاب به من و همکارانم مراجعه کرد و خواست برای بخش کتاب کودک از ما مشاوره بگیرد. در جلساتی که به صورت هفتگی یا ۲ هفته یک بار تشکیل می‌شد، مشاوره‌های جدی درباره بخش کودک و نوجوان باغ کتاب می‌دادیم. همچنین یک طرح پژوهشی میدانی درباره میزان کتاب کودک و محصولات فرهنگی کودک و ابعاد و حجم آن، تعداد مخاطبان این محصولات و... انجام شد».

حق‌بین می‌گوید این طرح پس از آماده‌شدن و ارایه به مدیر باغ کتاب، به عنوان سند راهبردی بخش کودک و نوجوان باغ کتاب به تصویب رسید: «این سند به عنوان یک چشم‌انداز انتخاب شد که طراحان باغ کتاب از آن استفاده کردند و با استفاده از آن طراحی بخش کودک و نوجوان را انجام دادند. جلسات مکرری با گروه طراحی باغ کتاب برگزار شد و بیش از ۲۰ هزار عکس از فروشگاه‌های بزرگ کتاب دنیا در اختیار این طراحان قرار گرفت».

۳۰ هزار کتاب برای کودکان و نوجوانان

قسمت کودک و نوجوان باغ کتاب تهران در بلوک A این مجموعه قرار دارد و بر اساس گروه سنی مخاطبان به ۴ بخش تقسیم شده است.

حق‌بین در این زمینه می‌گوید:«بخش اول ویژه گروه سنی خردسالان است که فضای بیشتری برای آن در نظر گرفته شده و بچه‌ها می‌توانند در آنجا امکانات و تجهیزاتی داشته باشند که در حین خرید کتاب، بازی و سرگرمی انجام دهند. برنامه‌هایی هم برای این مجموعه در نظر گرفته شده است که به بچه‌ها در خرید کتاب کمک می‌کند و محصولات را به‌صورت کاربردی به آنها می‌شناساند. در بخش گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال هم موضوعات دسته‌بندی و بخش‌ها تفکیک شده و تعداد عناوین کتاب‌ها و بازی‌های رایانه‌ای و... به تفکیک آمده است. گروه بعدی نوجوانان ۱۱ تا ۱۷ ساله هستند که در این قسمت هم فعالیت‌هایی تعریف شده است، مانند آشنایی بچه‌ها و خانواده‌ها با نویسنده‌ها، برگزاری جشن رونمایی و امضای کتاب، کارگاه نقاشی و خلاقیت و... که مجموعاً ۲۳ عنوان برنامه اجرا می‌شود».

اما بخش چهارم به‌طور مستقیم به کودکان تعلق ندارد و درباره کودک است. مخاطب این بخش پدر و مادرها و مربیان هستند و در آن به نحوه تربیت، روان‌شناسی کودک و کلاً به مسایلی که خانواده باید برای تربیت کودکان و نوجوانان بداند، پرداخته می‌شود. همچنین نرم‌افزارها و بازی‌های رایانه‌ای و فیلم‌های آموزشی و موسیقی کودکان و... در مجموعه نقش پررنگی خواهد داشت. تمام تجهیزات آموزشی‌ای که در مدارس جنبه کاربردی دارد و در کتب درسی به آن استناد شده، در باغ کتاب به‌صورت تخصصی ارایه می‌شود و روی آنها کار کارگاهی صورت می‌گیرد.

به گفته حق بین «در بخش کودک باغ کتاب با توجه به مطالعات تخصصی‌ای که انجام شده، به نیازهای کودک توجه خوبی صورت گرفته است و این مرکز با هدف گسترش فرهنگ کتابخوانی فعالیت خواهد کرد. مشکلی که در کشور داریم این است که ویترین خوبی برای کتاب کودک نداریم. کتاب کودک در کل کشور ۳ درصد بیشتر امکان به‌نمایش‌درآمدن ندارد. در صورتی که اگر بخواهیم جامعه کتابخوانی داشته باشیم، باید کار را از کودکی افراد شروع کنیم. در تمام دنیا هم تجربه نشان داده که اگر قرار است به کتابخوانی توجه ویژه انجام شود، شروعش باید از خردسالی باشد و در بزرگسالی دیگر نمی‌شود کسی را کتابخوان کرد».

این ناشر در ادامه بر این نکته تأکید می کند که  حدود ۳۰ هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان برای عرضه پیش‌بینی شده است. البته به گفته وی، فضا طوری طراحی شده که امکان افزایش هم وجود دارد: «فضای خوبی به بخش کودک اختصاص داده‌ شده است و حدود ۴ هزار متر فضای مفید در اختیار بخش کودک و نوجوان قرار دارد».

باید کتاب جذاب به کودک ارایه کرد

آن‌طور که محمدتقی حق‌بین بیان می‌کند، باغ کتاب قرار نیست در بخش کودک تولید اختصاصی کتاب داشته باشد: «تلاشمان بر هدف‌گذاری در نوع ارایه مطلوب کتاب کودک است. بخش‌هایی هم برای عرضه نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر داریم که تلاش می‌کنیم در راستای فعالیتی که نظام جمهوری اسلامی در حوزه تولید لوازم‌التحریر ایرانی اسلامی آغاز کرده، گام‌هایی برداریم و فرصت بیشتری به تولیدکنندگان و اشاعه‌دهندگان تولیداتِ با معیارهای ایرانی و اسلامی اختصاص دهیم. در بخش کتاب هم توجه ویژه‌ای به نویسندگانی می‌شود که به‌طور ویژه به ادبیات غنی فارسی می‌پردازند».

یکی از کارهایی که در چنین فضاهای بزرگ فروشگاهی باید برای بهتر دیده‌شدن کتاب‌های کودک انجام ‌شود، نوآوری در شیوه قرارگرفتن کتاب‌هاست. «کتاب‌ها در بخش‌هایی بر اساس ناشر، در بخش‌هایی بر اساس نویسنده و مترجم، در بخش‌هایی بر اساس تصویرگر و... چیده می‌شوند. به‌طور کلی بخش کودک باغ کتاب فضایی خواهد بود که کودکان و خانواده‌هایشان هر بار که مراجعه کنند، یک نوآوری و فعالیت تازه می‌بینند». حق‌بین به راه‌اندازی اتاق مادر و کودک به عنوان یکی از بخش‌های جنبی اشاره می‌کند. «طبیعتاً با این مسأله مواجه خواهیم بود که در بخش‌های کودک همیشه خردسالان و نوزدان با مادران همراه هستند و این مادران نیازمند فضایی برای حل‌کردن مسایل کودک هستند. در نتیجه، محلی برای این کار اختصاص خواهد داشت». علاوه بر اتاق مادر و کودک، مکان وسیعی هم برای ساختن مهد کودک در نظر گرفته شده که خانواده‌ها بتوانند فرزندانشان را در آنجا بگذارند و برای خرید خودشان از سایر بخش‌های باغ کتاب دیدن کنند. «در این مهد کودک فعالیت‌هایی در حوزه آشنایی کودکان با کتاب انجام خواهد شد و نوع بازی‌ها و سرگرمی‌هایی که در این بخش قرار دارد، الهامی از تولیدات ایرانی است. وسایل بازی هم داریم، اما نه بازی‌هایی که شکل شهر بازی به اینجا بدهد. بازی‌های فکری و آموزشی‌ای خواهیم داشت که خلاقانه هستند و ذهن بچه‌ها را پرورش می‌دهد. اگر وسایل بازی‌ای هم وجود دارد، می‌خواهیم با آنها اشکال، رنگ‌ها، اعداد و... را به کودکان آموزش دهیم».