قدس آنلاین - دوران جنگ تحمیلی، جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، دفاع مقدس از آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب، دفاع مقدس از تمامیت ارضی، دفاع مقدس از مردم، و درنهایت شهادت در راه دفاع از این آرمان‌ها و ارزش‌ها و مردم و تمامیت ارضی، مضامینی هستند که از دوره تاریخی خاصی به‌بعد، مهم‌ترین و پررنگ‌ترین دغدغه شعر متعهد و ارزشی فارسی را شکل داده‌اند و توانسته‌اند نحله شعری خاصی نیز به‌وجود بیاورند که مهم‌ترین ویژگی آن در حوزه مضمون، همین تعهد به آرمان‌ها و ارزش‌های انسانی است، و اگرچه در حوزه سبک و زبان و ساختار و... فصل ممیزهای آشکاری با دیگر نحله‌های شعریِ چند دهه اخیر دارد، امّا تفاوت در حوزه مضمون و اندیشه است که بسترساز دیگر تفاوت‌های آن در دیگر حوزه‌ها شده است.
شاید بتوان شعری را که برای مقام شهادت، به‌عنوان عالی‌ترین مقامِ برآمده از بستر دفاع مقدس سروده شده، دست‌کم در برهه تاریخی خاصی، مردمی‌ترین شعر فارسی دانست؛ چراکه پرداختن به مقام رفیع شهادت در موقعیتی که اغلب خانواده‌های ایرانی عزیزی را در مسیر دفاعی مقدس از دست داده‌اند، قابل درک‌ترین و ملموس‌ترین شعری است که دقیقاً با عواطف و احساسات مردم سروکار دارد.
خانواده شهدا در شعر امروز
بدیهی است که هر نحله شعری که مختصات مضمونی و محتوایی خاصی دارد، در قالب‌های گوناگون و با ویژگی‌های زبانی خاصی آفریده شود. وجه قالبِ شعری که به جنگ و دفاع مقدس و شهادت می‌پرداخت هم دست‌کم در دهه‌های آغازین، در قالب‌های سنتی و اغلب با زبانی فخیم و حماسی سروده می‌شد که با زبان مردم فاصله داشت، امّا کیست که به این نکته معترف نباشد که مردم همین شعری که با زبان مأنوس و متعارف آن‌ها فاصله داشت را به‌عنوان مردمی‌ترین شعر روزگار خود پذیرفته بودند؟ حقیقت این است که این نوع شعر، نه در حوزه سبک و قالب و زبان و...، بلکه در حوزه مضمون و عواطف، خود را به مردم نزدیک کرده بود.
مردمی که جنگ هشت‌ساله را با گوشت و خون خود احساس کرده بودند، مردمی که در این جنگ، جوانانشان را داده بودند، مردمی که شهادت را آرمانی ملی و عقیدتی می‌دانستند، طبیعی بود شعری که برای شهدا سروده شده باشد را با جان و دل بپذیرند، و یقیناً اغراق نخواهد بود اگر بگوییم این نوع شعر، شعری است که همچون مردم این سرزمین، خود را مدیون و وامدار خون شهیدان می‌داند و از میان تمامی نحله‌ها و جریان‌های اندیشگی شعر، بیشترین مسؤولیت تکریم شهادت و مقام شهدا را متوجه خود دانسته و سعی در آفرینش بهترین و درخورترین آثار را در این عرصه دارد.
شعری که زاییده دوران بحرانی جنگ هشت‌ساله بود، خود در عرصه‌های گوناگونی امکان ظهور و بروز یافت و شاید در ابتدای جنگ، با تکریم دفاع از آرمان‌های انقلاب و تمامیت ارضی و تشویق جوانان به حضور در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شکل گرفت، اما هرچه از سال‌های آغازین جنگ فاصله گرفت، و هرچه بر تعداد انسان‌های فداکاری که جان خود را در این مسیر از دست داده بودند افزوده شد، به مرور این نوع شعر از تکریم جنگ و دفاع، به سمت و سوی تکریم شهیدان تمایل بیشتری یافت، تا آنجاکه حجم بالایی از سروده‌های پس از جنگ، به تکریم شهیدان اختصاص یافت.
اما نباید از نظر دور داشت که درکنار تکریم شهیدان، تکریم و گرامی‌داشت مادران، پدران، همسران، و فرزندان شهدا نیز از اهمیتی ویژه برخوردار است. بدیهی است آنکه جان خود را برای دفاع از هم‌میهنان خود فدا می‌کند، در دامان خانواده‌ای پرورش یافته که جایگاهی ویژه برای ارزش‌ها و آرمان‌های انسانی قایل است، و بدیهی است که همسر و فرزندان شهدا بزرگ‌ترین آسیب‌دیدگان این جنگ خانمان‌سوزند.
از همین‌رو شعر متعهدی که آرمان‌های انسانی را مدنظر دارد، نباید و نمی‌تواند پرداختن به خانواده شهدا را به‌عنوان ذخیره معنوی دوران جنگ از نظر دور دارد.
نظر شما