احمد عابدینی *

 در این میان، اهمیت و جایگاه معلمان، به دلیل وظایف و مأموریت‌های متنوع ‌آموزشی، پرورشی و پژوهشی و نقش آنان در ارتقای فرهنگ جامعه و نیز پیوند عمیق و ارتباط تنگاتنگی که با‌ کشف، پرورش و هدایت استعدادهای مختلف مخاطبان دارند،همواره مورد توجه سیاستگذاران و تصمیم گیران کشور بوده و خواهد بود. بنابر این تلاش مستمر و هدفمند برای ارتقای جایگاه و منزلت آنان در جامعه باید جزو دغدغه های اصلی مسئولان نظام بوده  و به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.

تحقق جامعه پیشرو، مستلزم آموزش و پرورش توسعه یافته است و نقش منابع انسانی در رشد و تعالی جوامع به مراتب بسیار بیشتر از سایر عوامل است.در میان منابع ‌انسانی‌آموزش‌ و ‌پرورش نیز معلم رکن اصلی و تأثیرگذارترین عامل در فرآیند تعلیم و تربیت و همچون اکسیر ناب و اصیلی است ‌که می‌تواند هر عنصر خام و ناخالصی را به‌ گوهری ناب و خالص تبدیل ‌کند.اگر منابع‌انسانی را «قلب‌آموزش ‌و ‌پرورش» بدانیم، بی‌تردید «معلم»، قلب تپنده منابع‌ انسانی و جامعه است‌، لذا برای ارتقای منزلت و جایگاه مطلوب‌‌ آنان باید تمهیدات و تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود و همه دست‌اندرکاران و سیاستگذاران عرصه تعلیم وتربیت را به تلاش مضاعف و اهتمام ویژه وا ‌دارد، تا‌ گام‌هایی مؤثرتر و متناسب با‏ شأن و منزلت ‌آنان برداشته و همت بلند خویش را چاره‌ساز رفع مشکلات و موانع موجود بدانند و ارتقای ‌آن به جایگاه شایسته خود در اولویت کاری خود قرار دهند.

مسلماً بی‌توجهی به الزامات، شرایط، ضرورت‌ها و ویژگی‌های خاص معلمان و ‌انتخاب و ‌گزینش آنان، بدون درنظرداشتن این نیازها و الزامات، آثار و تبعات جبران ناپذیری خواهد داشت‌که ترمیم ‌آن به راحتی میسر و ممکن نیست.

امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی در مدیریت بهینه منابع‌انسانی این است‌که چگونه می‌توان شأن و جایگاه معلم را ارتقا داد و از تنزل جایگاه پیامبرگونه او به عنوان رکن اساسی و عنصر تأثیرگذار در فرآیند تعلیم  و تربیت، تا حد یک‌ کارمند اداری جلوگیری‌ کرد. لازمه تغییر چنین نگرشی،‌ انجام فعالیت‌های فرهنگی- تبلیغی با رویکرد تبیینی و سیاست‌گذاری در‌کنار ‌امور تقنینی و جلب توجه مسئولان فرهنگی و مراجع سیاستگذار و تصمیم‌گیر است‌.

در سال‌های اخیر در راستای ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش، سند تحول ینیادین آموزش و پرورش به‌ عنوان یک سند بالادستی پس از تصویب در شورای‌عالی آموزش و پرورش، در سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نیز رسید. در این سند، برای ارتقای شأن و منزلت معلمان، سیاست‌ها و راهکارهای مناسبی در ابعاد جذب و تأ‌مین، تربیت و توانمندسازی، نگهداشت، ارتقا و نظارت و ارزشیابی معلمان پیش‌بینی شده است. اما تحقق مفاد سند تحول بنیادین به ویژه درباره معلمان نیازمند «اقدام وعمل» مناسب و اجرایی کردن راهکارهای عملیاتی مربوط است.

در سند تحول بنیادین و «طرح جامع منابع انسانی» به عنوان یکی از طرح های عملیاتی در راستای اجرایی شدن سند تحول که به تصویب«کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش» رسیده، تمهیدات لازم پیش بینی شده است.

ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای معلمان با تأکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم درهدف عملیاتی شماره (۱۰) سند تحول مورد تأکید قرار گرفته است. دستیابی به چنین هدفی در درجه اول نیازمند تحلیل وضعیت موجود، نیازسنجی نظام‌مند و واقعی از‌ آموزش و پرورش برای تأمین معلمان، براساس تحولات قابل پیش‌بینی برای دوره‌های زمانی مختلف و جذب و بکارگیری معلمان واجد شرایط، با اولویت دانش آموختگان نظام تربیت ‌معلم و در صورت نیاز، بقیه از بین دانش آموختگان سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات ‌آموزش عالی در وهله دوم و سپس اجرای راهکارهای عملیاتی سندتحول بنیادین بویژه «استقرار نظام سنجش صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، تعیین ملاک‌های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه و ارتقای شغلی در آنان براساس نظام معیار اسلامی» است.

 ایجاد نظام ارزیابی صلاحیت معلمان در ابعاد اخلاقی، اعتقادی، انقلابی، حرفه ای و تخصصی و ارزشیابی متناسب با مبانی و اهداف سند تحول و ارائه‌ گواهینامه صلاحیت‌های حرفه‌ای و بکارگیری‌ معلمان و در نهایت نظام پاداش و جبران خدمت مناسب است، که در سند تحول مورد توجه قرار گرفته است.

در چند ماه اخیر اقداماتی در جهت ارتقای شأن و منزلت معلمان در کارگروه های تخصصی این شورا، درحال انجام است. در این راستا می‌توان به بررسی و تدوین «طرح سازمان نظام معلمی» اشاره کرد که مشارکت موثر آنان در تصمیم گیری و تصمیم سازی را به رسمیت می شناسد. این طرح پس از تهیه و تدوین از سوی آموزش و پرورش به دولت ارسال شده تا به صورت لایحه ای به مجلس شورای اسلامی تقدیم شود.

از دیگر طرح‌هایی که در راستای اجرایی‌شدن راهکارهای سند تحول و با هدف ارتقای جایگاه و منزلت معلمان در حال تهیه و تدوین است،« طرح سنجش صلاحیت‌های حرفه‌ای و رتبه‌بندی معلمان» است که مراحل پایانی خود را در آموزش و پرورش طی می‌کند. اجرای این طرح به‌عنوان یکی از احکام برنامه ششم توسعه، دولت را به اجرای آن مکلف نموده است، نیز به مانند «طرح نظام معلمی» پس از بررسی نهایی در دولت جهت طی مراحل تقینینی به مجلس شورای اسلامی تقدیم خواهد شد.

امیداست با تصویب و اجرای کامل و صحیح  این دوطرح، گام‌های مهمی در راستای افزایش کیفیت آموزش و پرورش و ارتقای  جایگاه و منزلت اجتماعی معلمان برداشته شود.

* معاون شورای عالی آموزش و پرورش