به گزارش قدس آنلاین، طرح توسعه محور شرق که بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در سال ۱۳۸۱ در هیأت دولت تصویب شد به مسیری اشاره دارد که در طول ۱۸۴۰ کیلومتری خود تعداد ۴ استان شرقی کشور را در می نوردد.

این مسیر از بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان آغاز شده و بعد از عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر، خاش، زاهدان، نهبندان، بیرجند، گناباد، تربت حیدریه و مشهد، از یک طرف به سرخس و از طرف دیگربه نقاط مرزی لطف آباد و باجگیران منتهی می شود.

دو دهه تلاش برای توسعه بندر چابهار

سابقه تلاش ایران به توسعه بندرچابهار و جنوب شرق کشور به بیش از دو دهه پیش باز می گردد که دولت سازندگی در اوایل دهه ۷۰ خورشیدی این بخش را به عنوان منطقه آزاد تجاری تعیین کرد.

در دولت یازدهم، توسعه سواحل مکران و محور شرق کشور با سه رویکرد تقویت و افزایش ظرفیت بندر شهید بهشتی چابهار، اتصال بندر چابهار به جاسک و اتصال بندر چابهار به خط ریلی در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت.

البته مذاکرات ایران و هند برای توسعه چابهار و راه آهن آن بیش از یک دهه سابقه دارد اما سنگ اندازی تحریم ها مانع از به سرانجام رسیدن آن در سال های گذشته شده بود.

با روی کار آمدن دولت یازدهم و مذاکرات هسته ای این نوید داده شد که بسیاری از طرح های توسعه ای به ویژه طرح توسعه شرق شتاب می گیرد اما این مهم محقق نشد.

اهمیت توسعه محور شرق

بندر چابهار به دلیل موقعیت راهبردی، که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آبهای آزاد است از اهمیت فراوانی برخوردار است لذا توجه به این کریدور م یتوانست بیش از گذشته ایران را مورد توجه این کشور ها قرار دهد.

ساخت فرودگاه بین‌المللی، احداث راه‌آهن برای اتصال به راه‌آهن سراسری ایران و کشورهای ترکمنستان و افغانستان، و افزایش اسکله‌ها برای بارگیری کشتی‌های اقیانوس‌ پیما از مهمترین برنامه‌های توسعهٔ چابهار است که هنوزبه سرانجام نرسیده است.

سیستان و بلوچستان محروم ازآزادراه

با وجود اینکه بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان بیش از هر چیز به بزرگراه و راه های ترانزیتی برای ایفای نقش در این محور دارد اما بنابر گفته مدیر کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان متاسفانه این استان با وجود گستره زیاد هیچ گونه آزاد راهی ندارد.

مسعود مالکی بیان می کند: سیستان و بلوچستان تنها ۲۲۸ کیلومتر بزرگراه به عنوان محور اصلی دارد درصورتی که بر اساس استانداردها باید در هر ۱۰۰ کیلومتر راه تقریبا ۲۰ کیلومتر بزرگراه وجود داشته باشد اما این استان به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر تنها سه کیلومتر بزرگراه دارد.

مدیر کل راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان تصریح می کند: حدود ۴۰۰ کیلومتر بزرگراه نیز در استان در دست ساخت است که با ۲۲۸ کیلومتر فعلی به ۶۸۰ کیلومتر افزایش می یابد در صورتی که طبق محاسبات حدود هزار و ۵۲ کیلومتر بزرگراه نیاز است که اعتباری معادل ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد تا این استان به استانداردها در این زمینه برسد.

ویمی افزاید: مهمترین بزرگراه سیستان و بلوچستان بزرگراه چابهار به میلک به عنوان کریدور جنوب شرق به آسیا و خاورمیانه است که در صورت تامین اعتبار و توجه مسئولان می توان به احداث آن امیدوار بود.

خط آهن نیازمند اعتبار

خط آهن چابهار –ایرانشهر نیز یکی از مهمترین زیر ساخت های لازم برای توسعه محور شرق است که به گفته مدیر عامل شرکت ساخت وتوسعه زیربناهای حمل و نقل  برای تکمیل این پروژه اعتبار ۳۰۰۰ میلیارد تومانی نیاز است.

 خیرالله خادمی می گوید: با اشاره به این‌که یکی از پروژه‌های مهم حوزه راه آهن احداث کریدور ریلی شمال-جنوب در شرق کشور است لذا طرح ریلی چابهار-زاهدان-بیرجند-مشهد تعریف و چند سال پیش عملیات اجرایی آن آغاز شده است.

وی با اشاره به نیاز مالی این طرح، تصریح می کند: برای ساخت خط‌آهن چابهار تا ایرانشهر به طول ۵۰۰ کیلومتر حداقل ۳۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور با تاکید بر اهمیت توسعه شرق کشور بیان می کند: چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور باید هر چه سریعتر به وسیله ریل به شمال شرق کشور و از آنجا به همسایه‌های شمالی متصل شود تا زمینه رشد اقتصادی منطقه و کل کشور حاصل شو.د.

آرزو های کاغذی

مدیرعامل منطقه ازاد چابهار با اشاره به اینکه برای انتقال نفت از خلیج‌فارس به بازار مصرف بزرگی به نام چین، باید حدود ۱۵ هزار کیلومتر را طی کرد بیان می کند:  در حالی‌که با فعال‌شدن کریدور شرق ایران، این مسافت را به ۳هزار و ۵۰۰ کیلومتر کاهش می‌یابد و لذا این کاهش مسافت بسیاری از بازرگانان را برای استفاده از این محور تشویق و وسوسه می کند.

عبدالکریم کردی به اهمیت پیوند بین کانون‌های اقتصادی محور اشاره می کند و ادامه می دهد: نقاطی مانند چابهار، زاهدان، ایرانشهر، بیرجند و... در کریدور شرق، هر یک پتانسیل‌هایی برای توسعه این محور دارند که در گام نخست باید درست شناسایی و معرفی شوند.

وی یادآور می شود: در گام بعد باید بر اساس اسناد آمایش سرزمین و کارشناسی دقیق، ماموریت‌هایی برای هر یک از این کانون‌ها تعریف شود تا قابلیت‌ها و امکانات هم‌راستا شوند و با هم‌افزایی، توسعه محور شرق را سرعت ببخشند.

ظلم به مردم سیستان و بلوچستان

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه می گوید: قرار بود که کریدور جنوب به شمال در استان راه‌اندازی شود که این مسئله راه می‌خواهد، راه‌آهن می‌خواهد و در حالی که هر دوی این‌ها در دولت قبل شروع شده بود امروز شاهدیم که به سرانجامی نرسیده و متاسفانه در این دولت اقدامی جدی برای تحقق آن صورت نمی‌گیرد.

حسینعلی شهریاری یادآور می شود: اگر بندر چابهار هم راه‌اندازی شود بدون وجود جاده مناسب و راه‌آهن نمی‌شود از آن به درستی استفاده کرد؛ ضمن اینکه باید گفته شود امتیازاتی که برای بندر چابهار وجود دارد نسبت به دیگر بنادر کشور بسیار ناچیز است و این هم ظلمی است که به مردم سیستان و بلوچستان شده است.

وی بیان می کند: متاسفانه دولت‌مردان در سیستان و بلوچستان تنها به دنبال کارهای سیاسی هستند و تاکنون به درستی زیرساخت‌ها را در سیستان و بلوچستان تکمیل نکرده است.