فرهنگ/ زهره کهندل: چند سال پیش برای تأمین معیشت آن دسته از دانشجویان دکترا که فقط مشغول به تحصیل بودند، طرح پژوهانه تصویب شد؛ طرحی که در اجرا با فراز و نشیب‌هایی همراه بود. در این طرح که معاونت پژوهشی وزارت علوم آن را اجرا می‌کرد، به هر دانشجوی دکترا برای انجام رساله 5 میلیون تومان پژوهانه اعطا می‌شد که البته در اجرا، تعدادی از دانشجویان از دریافت این تسهیلات تحصیلی بازماندند. همچنین صندوق رفاه دانشجویان اعلام کرد که به خاطر این تسهیلات بلاعوض، مقروض شده است. پژوهانه دوره دکتری از سال 93 قطع شد و جای خود را به وام ویژه دکتری تخصصی داد که این وام ویژه با اهدافی مشابه اعطای پژوهانه دکترا یعنی حمایت از دوره‌های دکترا، کاهش دغدغه دانشجویان، ارتقای بهره‌وری، بالابردن سطح کیفی تحصیل، بهره‌برداری بهتر از ظرفیت علمی‌ دانشجویان و افزایش انگیزه در جامعه دانشجویی پرداخت می‌شود با این تفاوت که برخلاف پژوهانه، بلاعوض نیست و دانشجویان ظرف 3 سال پس از فراغت از تحصیل باید نسبت به بازپرداخت اقساطی آن اقدام کنند.

پرداخت‌ها به‌موقع و منظم نیست

یک دانشجوی دکترای ترم 6 غیربومی ‌در یکی از دانشگاه‌های دولتی درباره نحوه پرداخت این وام می‌گوید: این وام برای دانشجویانی که هنوز پروپوزالشان تصویب نشده، ماهانه 650 هزار تومان و برای دانشجویانی که پروپوزال آن‌ها تصویب شده، 750 هزارتومان در ماه است اما به‌موقع پرداخت نمی‌شود.

به گفته اسلامیان، دانشجوی دکترای دوره روزانه که شاغل نیست، نمی‌تواند همیشه از خانواده کمک مالی بگیرد. هزینه‌های خوابگاه، خورد و خوراک، رفت و آمد و هزینه‌های پژوهشی به دانشجویان این مقطع تحصیلی تحمیل می‌شود اما این مبلغ وام در حد پول توجیبی دانشجوهاست.

او می‌گوید: بهتر بود که این وام بلاعوض باشد. اگر هم صندوق رفاه، بودجه کافی برای این نوع اعطای تسهیلات ندارد لاقل این وام به‌موقع پرداخت شود تا به درد دانشجو بخورد نه اینکه در پایان فصل پول بدهند.

وی با تأکید بر پرداخت به‌موقع این وام، خاطرنشان می‌کند: الان فصل بهار تمام شده و هنوز برای وام ویژه دکترا ثبت‌نام صورت نگرفته است. معلوم نیست ثبت‌نام فصل بهار چه زمانی خواهد بود و واریز وام چقدر تأخیر خواهد داشت.

مستقیماً به صندوق رفاه مراجعه کنید

این وام که در 3 نوبت سال به دانشجویان داده می‌شود، به‌صورت منظم نبوده و تأخیر در پرداخت آن باعث گلایه‌مندی برخی از دانشجویان متقاضی شده است. دانشجوی دیگری هم معتقد است که بهتر بود این وام تا سال پنجم دانشجویان را تحت پوشش قرار می‌داد زیرا برخی از دانشجویان نمی‌توانند رساله خود را در مدت معلومِ 8 نیمسال به سرانجام برسانند و این در حالی است که هزینه‌هایشان در مدت سنوات بیشتر می‌شود. رئیس صندوق رفاه دانشجویان تأکید کرده که دانشجویان بعد از پایان 8 نیمسال مشمول دریافت وام دکتری نخواهد شد. به گفته ذوالفقار یزدان‌مهر برای اعطای این وام هیچ محدودیتی وجود ندارد مگر اینکه سنوات دانشجو بیش از 8 نیمسال شده باشد. معاون تسهیلات دانشجویی صندوق رفاه دانشجویان هم گفته که همه دانشجویانی که از طرف دانشگاه‌ها به صندوق رفاه دانشجویان معرفی شدند، وام ویژه دانشجویان دکتری دریافت کردند.

روابط عمومی‌ صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم در پی تماس تعدادی از دانشجویان با این صندوق که با وجود ارائه درخواست وام ویژه دکتری، این وام توسط دانشگاه‌ها پرداخت نشده، اعلام کرده که این گروه از دانشجویان می‌توانند مستقیماً به صندوق رفاه دانشجویان مراجعه کنند زیرا این درخواست از طرف دانشگاه به صندوق رفاه دانشجویان ارسال نشده است.

منابع مالی تأمین شده است

اعطای وام ویژه دکتری از اواسط سال 93 توسط بخشنامه‌ای به دانشگاه‌ها ابلاغ شد و قرار بر این بود که دانشجویان بعد از سپری‌کردن امتحان جامع و تصویب پروپزال (طرح پیشنهادی) بتوانند از این وام بهره‌مند شوند. اما بعد از تغییر شرایط اعطای وام ویژه دانشجوی دکترا و بر اساس سیاست وزارت علوم، این وام به دانشجویان سال اول و سال دوم که هنوز در امتحان جامع نیز شرکت نکرده‌اند نیز اعطا خواهد شد و این یعنی صد درصد  دانشجویان دوره دکترا که در دوره روزانه تحصیل می‌کنند و غیربورسیه و غیرشاغل هستند را تحت پوشش قرار می‌دهد اما برای همین تعداد هم نیازمند تأمین بودجه زیادی است.

رئیس سازمان امور دانشجویان کشور می‌گوید: با هماهنگی بانک توسعه و تعاون، منابع مالی وام ویژه دانشجویان دکترا تأمین شده و با بانک همکاری شده است که منابع مالی افزایش یابد تا تعداد بیشتری از دانشجویان تحت پوشش این وام قرار بگیرند.

هیچ درخواستی بی‌پاسخ نمی‌ماند

مجتبی صدیقی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اضافه می‌کند: با این هم‌افزایی، امسال 110 میلیارد تومان برای وام دانشجویان دکترا در نظر گرفته شده که ماهانه به‌طور میانگین 700 هزار تومان دریافت می‌کنند و این مبلغ هر 3 ماه یک‌بار پرداخت می‌شود. به گفته او، سال گذشته 60 میلیارد تومان برای این بحث هزینه شد و امسال با کمکی که از سوی بانک توسعه و تعاون صورت گرفته، این مبلغ به 110 میلیارد تومان افزایش یافته است و می‌توان گفت هیچ درخواستی بی‌پاسخ نمی‌ماند.

رئیس سازمان امور دانشجویان کشور خاطرنشان می‌کند: به نظر می‌رسد این شرایط، فرصت مناسبی خواهد بود تا دانشجویان دکترا بیشتر روی کار تحقیقی متمرکز شوند.

او اضافه می‌کند: در گذشته این وام به آن دسته از دانشجویان دکترا که پایان‌نامه خود را شروع کرده بودند تعلق می‌گرفت ولی الان همه دانشجویان دکترای دوره روزانه، در حین تحصیل می‌توانند این وام را درخواست کنند؛ البته به جز دانشجویان بورسیه که مقرری دریافت می‌کنند یا دانشجویانی که شاغل هستند.

پژوهانه طرحی بود که قبلاً وجود داشت ولی این وام به همه دانشجویان دکترا داده می‌شود. قبلاً پژوهانه از طریق معاونت پژوهشی انجام می‌شد ولی وام از سوی صندوق رفاه داده می‌شود که بازپرداخت آن بعد از فارغ‌التحصیلی آغاز می‌شود. متوسط پرداخت هم ماهانه بین 650 تا 700 هزار تومان است.