قدس آنلاین، گروه استان‌ها- وحید صدر: هر شهری آوازه‌ای دارد، یکی نماد باستانی، یکی مهد صنایع‌دستی، یکی شهر مذهبی و... و ایلام در دامنه رشته‌کوه‌های زاگرس به داشتن آب‌وهوای بی‌نظیر و چهارفصل مشهور است، موقعیت جغرافیایی نگین زاگرس به‌گونه‌ای است که در برخی از فصول به‌وضوح می‌شود هوای چهارفصل را استشمام کرد، شمالش همچون بهار و پاییز دل‌نشین، جنوبش همچون تابستان گرم و سوزان و ارتفاعات کبیر کوه و مانشت هم برف‌گیر و زمستانی، اما چند سالی است که هوای این استان تحت تأثیر ریز گردهای عربی قرارگرفته و آن طراوت همیشگی خود را ازدست‌داده است.
منشأ گردوغبار، بررسی راه‌کارهای احتمالی مقابله با بحران، اقدامات انجام‌شده و ... موضوع گزارشی است که از مدنظرتان می‌گذرد:
۱۱روز هوای گردوغباری در ۶۲ روز نخست سال
معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان ایلام دراین‌باره بابیان اینکه از ابتدای سال جاری تا پایان اردیبهشت ۱۳۹۶ درمجموع ۱۱ روز هوای ایلام آلوده بوده است، می‌گوید: از این تعداد روز ۱۰ روز آن در وضعیت هشدار بوده و یک روز نیز هوا در حالت بحرانی بوده است.
«علی طاهر سارایی» با اشاره به اینکه در این روزها برای کاهش اثرات منفی ریز گردها بر همشهریان و هم استانی‌ها، شروع کار ادارات و مدارس گاهی با تأخیر بوده است، اظهار می‌دارد: «در حال حاضر تنها راهی که اثرات ریز گردها بر افراد را کم کند این است که افراد در معرض آن قرار نگیرند و هیچ راه‌حلی دیگری برای آن وجود ندارد.»
وی با تأکید بر اینکه افرادی همچون کارکنان دستگاه‌های خدمات رسان که مجبورند در معرض گردوغبار قرار گیرند بایستی از ماسک‌های استاندارد مورد تأیید دانشگاه علوم پزشکی است، استفاده کنند، می‌افزاید: «بر اساس دستورالعمل شورای ترافیک و شورای هماهنگی دستگاه‌ها، دوایری که نیروی خدماتی دارند موظف به تهیه ماسک استاندارد برای کارکنان خود هستند.»
معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان ایلام با تأکید بر اینکه این سازمان یک سازمان نظارتی است و وظیفه تدوین و ابلاغ سیاست‌ها به سایر دستگاه‌ها را دارد، خاطرنشان می‌سازد: «این سازمان در گام اول مرکز ملی مقابله با پدیده گردوغبار را در سازمان مرکزی تأسیس کرده و علاوه بر این در سال ۱۳۹۰ مطالعات میدانی با همکاری دانشگاه تهران، دانشگاه صلاح‌الدین عراق و سازمان هواشناسی برای شناسایی کانون‌های بحرانی انجام‌گرفته و کانون‌های اصلی گردوغبار شناسایی‌شده است.»
علی طاهر سارایی کانون‌های گردوغباری که استان ایلام را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد را کانون‌های موجود در بیابان‌های شمال عراق و جنوب سوریه معرفی کرد و ادامه می‌دهد: «متأسفانه این منطقه که وسعتی در حدود ۱۰ میلیون هکتار دارد ازلحاظ امنیتی مشکل دارد و هیچ کشوری نمی‌تواند در این منطقه عملیات اجرایی برای تثبیت بیابان انجام دهد.»
مشکلات امنیتی و کاهش فعالیت زیست محیطی
وی به عقد چند معاهده بین‌المللی برای مقابله با پدیده ریز گردها در سازمان ملل اشاره‌کرده و می‌گوید: «این معاهدات در راستای مذاکرات وزارت امور خارجه کشورمان با کشورهای دنیا منعقدشده و بر اساس آن کشورهایی که کانون‌های گردوغبار در آن فعال است، موظف به انجام اقدامات عملی همچون بیابان‌زدایی، مالچ پاشی و ... برای ممانعت از گسترش آن هستند.»
علی طاهر سارایی بابیان اینکه دولت عراق بر اساس معاهدات منعقده با جمهوری اسلامی موظف به مهار کانون‌های گردوغبار در بیابان‌های خود است، ادامه می‌دهد: «دولت جمهوری اسلامی و سازمان محیط‌زیست راه‌کارها و روش‌های مناسب برای تثبیت بیابان‌ها و کانون‌های ریز گرد را به دولت عراق ارائه کرده و وزارت امور خارجه نیز پیگیری این موضوع را در دستور کار قرار داده است اما متأسفانه به دلیل مشکلات امنیتی در کشور عراق در برخی از نقاط عملاً امکان هیچ فعالیتی وجود ندارد.»
معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان ایلام با اشاره به اینکه منابع طبیعی استان ایلام نیز برای رفع این مشکل اقدامات خوبی انجام داده است، می‌افزاید: «نزدیک‌ترین کانونی که استان ایلام را تحت تأثیر قرار می‌دهد در استان واسط عراق واقع بوده و منابع طبیعی استان ۷۰۰ هزار اصله نهال به ارزش ۱۰میلیارد ریال برای کاشت در اختیار استان واسط عراق قرار داده است.»
۷۰ هزار هکتار بیابان در ایلام
علی طاهر سارایی بابیان این مطلب که مرکز ملی مقابله با پدیده گردوغبار در اجرای طرح جامع، کانون‌های استانی گردوغبار را شناسایی کرده است، خاطرنشان می‌سازد: «در استان ایلام ۴۲۴ هزار هکتار اراضی بیابانی دارد که حدود ۱۴۰ هزار هکتار بحرانی دارد که البته ۷۰ هزار هکتار آن در جنوب دهلران کاملاً بحرانی است که کنترل این کانون‌ها به اعتبارات کلان نیازمند بوده که تصویب و تخصیص این اعتبارات به همکاری مجلس و دولت نیازمند است.»
وی به بیابان‌زدایی ۴ هزار هکتار از اراضی بحرانی استان با کاشت نهال در سال گذشته اشاره و تصریح می‌کند: «احداث کمربند سبز در اطراف شهرها ازجمله کارهایی است که می‌تواند اثرات سوء ریز گردها را اندکی کاهش داده و در بیابان‌زدایی نقش مهمی ایفا کند که این وظیفه بر عهده شهرداری‌ها قرارگرفته که در برخی شهرها تا حدودی انجام‌گرفته و بیشتر شهرهای استان به دلیل عدم اعتبار مناسب عملاً کار خاصی انجام نداده‌اند.»
معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان ایلام همچنین به الزام شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی برای ایجاد فضای سبز در اطراف تأسیسات آب‌رسانی شهرها و روستاها اشاره می‌کند و می‌گوید: «خوشبختانه شرکت‌های تابعه وزارت نیرو در این راستا اقدام خوبی انجام داده و اطراف تأسیسات آب‌رسانی به‌خوبی با فضای سبز پوشش داده‌شده است.
علی طاهر سارایی بابیان اینکه طرح جامع مطالعاتی آلودگی هوای شهر توسط دانشگاه علوم پزشکی ایلام در حال اجرا و مطالعه است، اظهار می‌دارد: «در این طرح بررسی منشأ، راه‌های پیشگیری و عوامل زیان‌آور آلودگی هوا برای شهروندان مطالعه و نتایج آن به اطلاع عموم خواهد رسید.»
وی با تأکید بر اینکه گسترش فضای سبز تنها در ابعاد محلی تأثیر دارد، یادآور می‌شود: «رفع مشکل اساسی ریز گردها به کنترل کانون‌ها بستگی دارد که ۱۰ درصد آن در داخل استان است که طرح‌های بیابان‌زدایی اراضی استان در حال اجراست و ۹۰ درصد ریز گردهایی که به استان ایلام وارد می‌شود، منشأ خارجی داشته که متأسفانه این کانون‌ها بیشتر در مناطق جنگی عراق و سوریه قرارگرفته که امکان اقدام عملی برای کنترل و مهار آن فعلاً وجود ندارد و امیدواریم که با برطرف شدن مشکل امنیتی و نابودی کامل داعش، با همکاری دولت ایران و عراق، پدیده ریز گردها نیز کنترل شود.»
منشأ بیشتر ریز گردهای ایلام در کشور عراق است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام بابیان اینکه بیشتر ریز گردهایی که استان ایلام را تحت تأثیر قرار می‌دهد سه کانون است که در استان‌های واسط، دیاله و نیسان عراق قرارگرفته‌اند، می‌گوید: یک کانون به وسعت ۶۰۰هزار هکتار در استان واسط و در فاصله ۵۰ کیلومتری شهر مهران، کانون دیگر در استان دیاله با ۲۰۰ هزار هکتار و سومین کانون گردوغبار در استان نیسان عراق با وسعت ۷۰۰ هزار هکتار قرارگرفته که ریز گردهای ناشی از آن‌ها استان ایلام و دیگر نقاط کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
«رضا احمدی» با اشاره به اینکه در تفاهم‌نامه منعقده بین استاندار ایلام با استاندار واسط عراق، ما موظف به ارائه تجربیات و اطلاعات فنی و علمی در کنترل بیابان‌ها و کانون‌ها شدیم، اظهار می‌دارد: «در اجرای این تفاهم‌نامه در اطراف جاده مهران – کوت حدود ۳۰ کیلومتر در هر طرف و مجموعه ۶۰ کیلومتر چاله کنی انجام‌شده و در افتتاحیه نیز به طول یک کیلومتر نهال‌کاری صورت گرفته است.»
وی به عدم همکاری کشور عراق در انتقال نهال اشاره می‌کند و می‌افزاید: «قانون داخلی کشور عراق مانع از انتقال نهال با خاک به دلیل احتمال انتقال آفات و امراض گیاهی است و به همین دلیل اجرای نهال‌کاری در بیابان‌های عراق متوقف‌شده است.»
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام عدم تأمین اعتبارات از سوی دولت عراق را مشکل دیگر اجرای این طرح عنوان و تصریح می‌کند: «در گام اول قرار بود که حدود ۱۶۰۰ هکتار از اراضی بیابانی عراق نهال‌کاری شود که به دلیل عدم تأمین اعتبار از سوی دولت عراق، اجرای آن عملی نشده است.»
رضا احمدی تأمین اعتبار اجرای این طرح از سوی ایران را سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌داند و خاطرنشان می‌کند: «در خط مرزی احداث کمربند سبز برای مقابله با ریز گردها در دستور کار قرارگرفته است.»
وی بابیان اینکه شناسایی عوامل بیابان‌زایی برای مقابله ریشه‌ای با پدیده ریز گردها حائز اهمیت است، می‌گوید: «بیابان‌زدایی دو منشأ دارد یکی منشأ حمل و دیگری منشأ رسوب، که در حال حاضر ما در منشأ رسوب که داخل استان است کار می‌کنیم که برای ریشه‌کن کردن اصولی این مشکل بایستی در منشأ حمل و جایی که ریز گرد شکل می‌گیرد، عملیات اجرایی انجام شود.»
اجرای فقط یک طرح در ۱۳ سال اخیر
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام با تأکید بر اینکه حل این مشکل به اقدام عملی نیاز دارد و بروکراسی اداری بین دو کشور مانع از اجرای طرح‌شده است، می‌افزاید: «جلسات متعددی بین ایران و عراق برای حل مشکل ریز گردها انجام‌شده اما همه این موارد بر روی کاغذ مانده و در ۱۳سال اخیر تنها برنامه‌ای که اجراشده، نهال‌کاری اطراف جاده مهران – کوت بوده که این مورد هم برای مهار ریز گردها کافی نیست.»
رضا احمدی ورود بخش خصوصی در دو طرف مرز برای پیشبرد کار را حائز اهمیت می‌داند و ادامه می‌دهد: «به رئیس سازمان محیط‌زیست کشور پیشنهاد دادیم که استانداران دیگر استان‌های کشور همچون استاندار ایلام به استان‌های هم‌مرز خود در کشور عراق مستقیماً رایزنی کرده و به این صورت حجم کار استان‌ها کوچک‌تر شده و تأمین اعتبار آن آسان‌تر خواهد شد.»
وی بابیان اینکه در استان ایلام از سال ۱۳۹۱ تاکنون ۲۰ هزار هکتار از اراضی استان جنگل‌کاری شده است، می‌گوید: زمین‌های کشور عراق باتلاقی است و تنها کاری که می‌توان برای تثبیت بیابان‌های عراق انجام داد، نهال‌کاری است و با توجه به پتانسیل منابع آبی عراق، این طرح کاملاً امکان‌پذیر و عملی است و اجرای آن به تأمین اعتبار و اراده دو طرف بستگی دارد.»
نظر شما