فرهنگ/ زهره کهندل: ما چه تفاوتی با دانشجویان وزارت بهداشت داریم که آن‌ها حین تحصیل حقوق می‌گیرند ولی ما از گرفتن این حقوق محروم هستیم؟ چرا دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه فرهنگیان از ابتدای ورود، هم حقوق می‌گیرند و هم بیمه و سابقه کار برایشان محسوب می‌شود؟ چرا یک دانشجوی دکترای تخصصی برای تأمین هزینه‌های تحصیلی‌اش باید دستش را جلوی خانواده دراز کند؟ چرا دانشجوی دکترای کشاورزی برای تأمین پول توجیبی باید مسافرکشی کند؟ دلیل این جذب بی‌رویه دانشجویان دکترا چیست جز بیکاری برای دانش‌آموختگان این مقطع؟ این‌ها بخشی از درد دل‌های دانشجویان دکترای سراسر کشور است که پایان هفته گذشته تجمعاتی در تهران، مشهد و همدان برگزار کردند؛ تجمعاتی که در اعتراض به شرایط سخت وام ویژه دکتری، نداشتن حقوق و دغدغه‌های معیشتی بود. دانشجویان دکترای دانشگاه‌های تهران در مقابل ساختمان مرکزی وزارت علوم، دانشجویان دانشگاه فردوسی در مقابل ساختمان مرکزی این دانشگاه، دانشجویان دانشگاه بوعلی همدان و چند دانشگاه دیگر این تجمع اعتراضی را برگزار کردند و خواستار دریافت حقوق ماهانه به جای وام ویژه دکترا شدند. آن‌ها با در دست داشتن پلاکاردهایی که روی آن نوشته شده بود «پژوهش شغل من است، حقوق ماهانه حق من است» یا «پژوهش‌های من سرمایه غیرنفتی این سرزمین است، چرا یک ریال درآمد ندارم؟» اعتراضات خود را اعلام کردند.
در حالی این اعتراضات در مقابل وزارت علوم بدون حضور مسئولی از این وزارتخانه به پایان رسید که در دانشگاه فردوسی مشهد، رئیس این دانشگاه در بین دانشجویان معترض حضور پیدا کرد و وعده پیگیری مطالبات آنان از وزارت علوم را داد.
پرداخت بلاعوض نشود
مشاور وزیر علوم و رئیس صندوق رفاه دانشجویان در پاسخ به این اعتراضات گفت که مطالبه دانشجویان دکتری که مقابل وزارت علوم تجمع کرده بودند از دولت است و در حیطه اختیارات صندوق رفاه نیست زیرا بحث آن‌ها دریافت حقوق ماهانه است. ذوالفقار یزدان‌مهر خاطرنشان کرد: نقشه جامع علمی کشور که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، تأکید دارد که حتی‌الامکان از پرداخت بلاعوض به دانشجویان دکترا خوداری شود.
مدتی پیش نیز 4 هزار دانشجوی دکتری درباره شرایط جدید وام دانشجویی ویژه دکتری نامه‌ای برای رئیس‌جمهور ارسال کردند. آن‌ها خواسته بودند دستورات لازم برای عدم اعمال شرایط جدید پرداخت وام ویژه دکترا به مسئولین امر داده شود تا وام ویژه را به‌صورت بلاعوض و مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تسهیلات بیشتری به دانشجویان دکترا اختصاص بدهند.
به تجمع دانشگاه فردوسی مشهد رفتیم تا حرف‌هایشان را بشنویم. یکی از دانشجویان دکترای روزانه با بیان اینکه جذب دانشجویان بیش از حد دانشجوی دکترا از مشکلات است، می‌گوید: چرا کسی که از خارج کشور مدرک دکترا گرفته، در اولویت استخدام قرار دارد؟ چرا دانشجویانی که در دانشگاه‌های سطح الف تدریس کرده‌اند جذب دانشگاه نمی‌شوند ولی مرغ همسایه غاز است و دانش‌آموختگان دانشگاه‌های خارجی در اولویت جذب هستند. در حالی که در دانشگاه‌های سطح الف، سختگیری آن‌قدر زیاد است که سنوات به دانشجو تحمیل می‌شود.
یکی دیگر از دانشجویان می‌گوید: چرا بین دانشجوی وزارت بهداشت و وزارت علوم تبعیض وجود دارد؟ ما تولید علم می‌کنیم و آن‌ها استفاده می‌برند. خواسته ما حداقل حقوقی است که بتوانیم کارهای پژوهشی را انجام دهیم. اگر به خوابگاه‌های دانشجویی سر بزنید، می‌بینید که انگیزه دانشجویان بسیار کم شده است.
اختیار را به دانشگاه‌ها بدهند
دکتر محمد کافی، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، چنین پاسخ می‌دهد: حرف ما نیز همین است. باید آن‌قدر به دانشگاه‌ها اختیار بدهند تا مشکلات دانشجوی دکترا به شورای عالی انقلاب فرهنگی نرسد و شرایطی نباشد که رئیس دانشگاه همه مسائل را به وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی حواله دهد چون اختیاراتی ندارد. در حالی که اعتبار را باید به خود دانشگاه‌ها بدهند و دانشگاه‌ها مشکل دانشجویان دکترای خود را حل کنند.
یکی دیگر از دانشجویان دختر این دانشگاه می‌گوید: من در خانواده‌ای هستم که همه در وزارت بهداشت تحصیل کرده‌اند و من در وزارت علوم تحصیل می‌کنم. از طریق استعداد تحصیلی به مقطع دکترا آمدم ولی بسیار کم‌انگیزه شده‌ام. آینده کاری نداریم و عزت نفس من به خاطر اینکه از نظر مالی به خانواده وابسته هستم، از بین رفته است.
دانشجوی دیگری می‌گوید: روزی که برای مصاحبه به این دانشگاه آمدیم، یکی از شروط پذیرش این بود که شاغل نباشیم و تمام همّ و غم خود را روی پژوهش بگذاریم. ما نیز چنین کردیم. اما چرا وقتی چرخ پژوهش توسط دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های بزرگ می‌چرخد، پشتیبانی مالی از آن‌ها نمی‌شود؟ بسیاری از دانشجویان دکترا بالای 30 سال سن دارند و بسیاری از فرصت‌های شغلی را از دست داده‌اند. دانشگاه هر 6 ماه 4 میلیون به دانشجو می‌دهد که بعد از فارغ‌التحصیلی آن را به‌صورت ماهانه از دانشجو پس می‌گیرد. چرا همین مبلغ را به‌صورت پژوهانه و ماهانه به دانشجویان دکترا نمی‌دهند؟
دانشجوی دیگری هم با تأیید صحبت دیگران، می‌گوید: با ورود به دوره دکتری پل‌های پشت سر خودمان را خراب کردیم چون از سن استخدام ما هم رد شده است. وزارت علوم هیچ حمایتی از دانشجویان دکترا نمی‌کند؟ حتی رایزنی نمی‌کنند که کسر خدمت داشته باشیم. هزینه مواد آزمایشگاهی را خودمان باید بپردازیم چون مشمول گرنت استاد نمی‌شود. استادان هزینه داوری مقالات را قبول نمی‌کنند و باید آن را هم بدهیم. عمده وام ویژه دکترا هم خرج خوابگاه و غذا می‌شود. بعد از فارغ‌التحصیلی هم کاری نداریم که بتوانیم این وام را بازپرداخت کنیم.
دانشجوی دیگری اضافه می‌کند: هیئت‌علمی بازنشسته برای دوره لیسانس تدریس می‌کنند و جایی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دکترا نیست. اصلاً جذبی برای دکترا وجود ندارد.
دیگری هم می‌گوید: چرا دولت این‌قدر دانشجوی دکترا می‌گیرد؟ فقط با درس‌خواندن ما را معطل می‌کنند. متأسفانه ما دانشجویان دکترا درس عبرت بقیه شده‌ایم و حتی گاهی مسخره می‌شویم. انگیزه دانشجویان بسیار کم شده است. حتی انگیزه نوشتن پایان‌نامه را ندارند. امکانات آزمایشگاهی بسیار کم است در حالی که تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی بویژه در مقطع دکترا بیشتر شده است.
نظر شما