اقتصاد- فرزانه غلامی: آخرین روزهای گرم بهار در گذر است و تابستان در راه؛ روزهایی که برای خانوارهای مستأجر پر است از اضطراب ناشی از جابه‌جایی خانه و کاشانه.

واقعیت تلخی که نتایج آخرین سرشماری نفوس و مسکن از آن پرده برداشت این که در پنج سال گذشته و به موازات افزایش آمار خانه‌های خالی، تعداد خانوارهای مستأجر کشور هم 15 درصد افزایش یافته است. به بیانی دیگر از سال 90 تا 95 تعداد خانه‌های خالی با رشدی حدوداً 56 درصدی به 2 میلیون و 587 هزار واحد رسیده و در همین حال تعداد خانوارهای مستأجر از 6/26 درصد در سال 90 به 7/30 درصد در سال گذشته افزایش یافته است.

بر اساس آمار، 2 میلیون و 522 هزار خانوار شهری مستأجر در دهک اول تا چهارم درآمدی قرار دارند که در تأمین مسکن با مشکل جدی مواجه هستند و بر اساس پرده دیگری که طرح جامع مسکن از نمایش زندگی مستأجران ایرانی نشان می‌دهد، مسکن، سهمی 40 درصدی در هزینه‌های خانوارهای کم درآمد دارد حال آن که استانداردهای جهانی سهمی 25 درصدی برای این بخش قائل است.

*خانه بدوشان

برای جویا شدن از حال و روز مستأجران در این روزها به چند بنگاه معاملات ملکی در محدوده مرکز تهران سر می‌زنیم. مشاهدات ما نشان می‌دهد املاکی‌هایی که از اواخر پاییز تا اواسط بهار روزهایی آرام و کم مشتری را سپری کرده‌اند این روزها و با فرارسیدن فصل نقل و انتقال، پرسشگران بیشتری دارند.

به اعتقاد فعالان مسکن، کاهش قدرت خرید مردم و رکود بازار که بیش از حد انتظار طولانی شده بازار اجاره بها را هم متأثر ساخته است. قربان پور یکی از همین املاکی هاست که اعتقاد دارد هیچ خبر خاصی در بازار اجاره بها نیست و افزایش در حد 8 تا 11 درصد و در نهایت نزدیک به تورم بوده است. وی اضافه می‌کند: بسیاری از مستأجران و مالکان با دیدن رکود ادامه‌دار ترجیح می‌دهند روی همین میزان افزایش توافق کنند.

اختیاری هم که در بنگاه دیگری فعال است با تأیید ضمنی این افزایش، به زیاده‌خواهی برخی مالکان در مناطقی مانند امیرآباد، فاطمی و یوسف آباد و مناطق شمالی شهر اشاره می‌کند که خواهان افزایش حداقل 15 تا 20 درصدی اجاره بها هستند که در موارد کمی موفق می‌شوند این امتیاز را از مستأجران بگیرند. وی می‌گوید: زیاده خواهی برخی مالکان موجب نقل مکان برخی خانوارها از واحدهای بزرگ تر به کوچک‌تر شده و حتی برخی حاضرند به زیرهمکف نقل مکان کنند بلکه بتوانند از عهده زیاده خواهی‌ها برآیند.

وی ادامه می‌دهد: مالکان باید بپذیرند که توان مالی مستأجران خیلی کم شده و افزایش اجاره بیش از نرخ تورم در شرایط فعلی مقدور نیست و بازار کشش ندارد بنابراین تمدید، بهترین گزینه پیش روی مستأجران و مالکان است اگر چه دولت امیدوار است امسال سال آخر رکود باشد.

*کوچ مستأجران به مناطق ارزان تر

یکی از مراجعان به بنگاه زوجی جوان هستند که می‌گویند پس از 6 سال سکونت در خانه‌ای 80 متری حالا باید به جابه‌جایی حتی به خانه‌ای کوچک‌تر و با وجود دو فرزند هشت و چهار ساله فکر کنند چرا که بیش از دو هفته است که مالک، آن‌ها را چشم انتظار اعلام شرایط جدید گذاشته است. این زوج می‌گویند: هر سال تقریباً 10 درصد به اجاره ما اضافه می‌شد و با این که خانه استیجاری ما 20 سال ساخت و فاقد بسیاری از امکانات روز از جمله آسانسور و پارکینگ است و به طور کلی از آن راضی هستیم اما ظاهراً مالک به دنبال مستأجر مناسب‌تر و گران‌تری است.

به گفته آن‌ها اظهار نظر نکردن قطعی مالک موجب نگرانی‌شان‌ و زمینه‌ساز جست‌وجو برای خانه شده است تا در صورتی که مالک شرایطی خارج از توانشان گفت، گزینه‌ای در کنار خانه فعلی داشته باشند.

یک بازنشسته ارتش هم که در جست‌وجوی خانه‌ای مناسب برای فرزندش است، به خبرنگار ما می‌گوید: پسرم قرار است بعد از ماه مبارک مراسم عروسی بگیرد اما هنوز خانه ندارد! ( با خنده). به گفته وی اغلب موارد استیجاری در بنگاه‌ها و یا سایت‌های اینترنتی با توان رهن 30 میلیون تومانی و اجاره حداکثر 600 هزار تومانی پسرش جور در نمی‌آید؛ بنابراین چاره‌ای جز گشتن در بنگاه‌های مختلف در مناطق مختلف شهر ندارد.

وی می‌گوید: به نظر می‌رسد خیلی از مستأجران تمایل به تغییر مکان ندارند و خانه مناسب با توان مالی ما یا اجاره شده و یا وجود ندارد. به گفته وی اگر خانه‌ای متناسب با توان مالی فرزندش پیدا نشود او شاید برای سکونت به حاشیه‌های تهران هم فکر کند و رفت و آمد چندین ساعته را به جان بخرد.

گفتنی است حسام عقبایی رئیس اتحادیه مشاوران املاک کشور بتازگی و ضمن پیش‌بینی ثبات در بازار اجاره بها در سال جاری گفته بود: نرخ اجاره بها تابعی از قیمت مسکن، سود بانکی و نرخ تورم خواهد بود و با توجه به عدم وجود و حصول تغییر جدی در این عرصه (در مقایسه با سال گذشته) تغییر چندانی در نرخ اجاره مسکن پیش‌بینی نمی‌شود.