به گزارش قدس آنلاین به نقل از ویژه نامه بیت المقدس؛ اختلافات گسترده آنکارا و واشنگتن در روزهای اخیر بر سر یک موضوع مهم متمرکز شده است. موضوعی که از آغاز بحران سوریه مورد اختلاف طرفین قرار داشته است. حمایت همه‌جانبه آمریکا از کردهای شمال سوریه موسوم به حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و یگان‌های مدافع خلق (YPG) شاخه نظامی این حزب موضوعی است که تنش­های بسیاری بین ترکیه و آمریکا ایجاد کرده است. محل نزاع طرفین نیز از آنجایی شروع شده که آنکارا بر این باور است که این حزب شاخه سوری حزب کارگران کردستان (PKK) است؛ لذا ترکیه حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن را تروریست می­داند.

آمریکا علی‌رغم مخالفت­های گسترده ترکیه اقدام به ارسال سلاح به PYD می­کند و تصمیم گرفته است در عملیات آزادسازی رقه از اشغال گروه تروریستی داعش از این گروه استفاده کند. اصرار آمریکایی­ها بر حضور حزب اتحاد دموکراتیک در این عملیات در حالی مطرح می‌شود که ترکیه مخالف جدی این مسئله‌ است.

آنکارا معتقد است سلاح­های ارسالی آمریکا به PYD و شاخه نظامی آن به دست PKK خواهد رسید که آن‌ها نیز از این تسلیحات علیه ترکیه استفاده می‌کنند. برای ترسیم فضایی روشن از مثلث واشنگتن، آنکارا و حزب اتحاد دموکراتیک باید به پیشینه تنش چند دهه­ای حکومت مرکزی ترکیه با کردهای این کشور توجه کرد.

کردها با جمعیتی در حدود 20 میلیون از جمعیت 80 میلیونی ترکیه بزرگ­ترین اقلیت قومی این کشور محسوب می‌شوند. چالش کردهای ترکیه با حکومت مرکزی این کشور سابقه‌ای طولانی دارد که آن‌ها برای تحقق خواسته‌های خود در این مسیر گام گذاشته‌اند. شکل‌گیری جمهوری نوین ترکیه به رهبری کمال مصطفی آتاتورک امید کردها را برای تحقق خواسته‌های خود افزایش داده بود؛ اما این در حالی بود که رهبران جدید ترکیه نیز در قبال حفظ کشور خود بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی به عنصر سرزمین توجه جدی داشتند. حتی رهبران ترکیه نوین برخی از حقوق اولیه کردهای این کشور را نیز نادیده گرفتند. ممنوعیت استفاده از زبان کردی در محافل عمومی که بعد از کودتای سال 1980 به وقوع پیوست، از جمله تبعیض­های حکومت­ ترکیه در قبال کردهای این کشور بود.

ناسیونالیسم ترکی پا را فراتر گذاشت و کردها را تحت عنوان «ترک­های کوهستانی» خطاب کرد. این مسائل باعث شده که تنش بزرگ‌ترین اقلیت قومی ترکیه با حکومت مرکزی به مسئله‌ای ریشه‌دار تبدیل شود که در برخی از عناصر هویتی به نزاع برخاسته است.

تأسیس حزب کارگران کردستان ترکیه در سال 1978 مسئله کردی را در این کشور به مرحله جدید وارد کرد. عبدالله اوجالان رهبر این حزب جنگ­های چریکی خود علیه حکومت مرکزی ترکیه را از سال 1984 آغاز کرد. هزینه‌های هنگفت آنکارا برای مبارزه با حزب کارگران کردستان در کنار هزینه­های سیاسی آن به یکی از مهم‌ترین مسائل امنیتی این کشور تبدیل شده است. حتی این مسئله یکی از محورهای مهم در مذاکرات ترکیه با اروپا در طی مذاکرات پیوستن به این اتحادیه بود که هم‌اکنون تعلیق شده است.

اکنون مسئله کردی در ترکیه به یکی از موضوعات لاینحل برای حکومت مرکزی تبدیل شده است؛ چراکه عبدالله اوجالان آخرین رهبر کرد نیست که در زندان به سر می‌برد، بلکه رهبران برخی از احزاب سیاسی کرد ازجمله صلاح‌الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ، رهبران مشترک حزب اتحاد دموکراتیک خلق­ها نیز در حال حاضر در زندان به سر می‌برند و عملا شعارهای حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان برای مذاکرات صلح با کردها به‌جایی نرسیده است.

ترکیه برای کنترل مسئله کردی نیازمند کمک­های منطقه‌ای و بین‌المللی است؛ لذا آنکارا باید دیدگاه واقع‌بینانه‌ای در قبال این مسئله اتخاذ کند. واشنگتن در حال حاضر تلاش می‌کند این موضوع را به یک اهرم فشار علیه ترکیه تبدیل کند؛ چرا که حمایت­های آمریکا از حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) به‌صورت آشکار در تضاد با منافع ملی ترکیه است و امنیت این کشور را در معرض خطر قرار می‌دهد. با این‌حال واشنگتن حمایت­های خود را از کردهای شمال سوریه ادامه می‌دهد و کوچک‌ترین توجهی به مواضع آنکارا در این زمینه ندارد. حتی برخی از شنیده­ها نیز حکایت از حمایت­های آمریکا از حزب کارگران کردستان ترکیه دارد که صحت این موضوع می‌تواند مناسبات آنکارا و واشنگتن را بیش از پیش تحت تأثیر خود قرار دهد.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد آمریکایی­ها علی‌رغم تلاش خود برای حضور جدی در عملیات آزادسازی رقه و حمایت از مشارکت کردها در این عملیات با چالش­های جدی مواجه خواهند شد؛ چراکه آن‌ها بعد ازاین عملیات نیز نمی‌توانند خود را تنها بازیگر مؤثر در این زمینه بدانند. بااین‌حال نکته حائز اهمیت دراین‌بین به نقش‌آفرینی کردهای شمال سوریه مربوط می‌شود. حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن با حمایت­های آمریکا به یک سطح نسبتاً مطلوبی ازلحاظ تسلط بر مناطق شمال سوریه دست‌یافته‌اند. بحران شام باعث شده که کردهای سوری به لحاظ حقوقی و میدانی به برخی از اهداف خود برسند؛ لذا تثبیت آن‌ها در شمال سوریه موجب ایجاد تنش‌هایی بعد از خاتمه بحران در این کشور خواهد شد. آمریکایی­ها نیز به دنبال سوءاستفاده از اهرم حزب اتحاد دموکراتیک هستند. این اهرم فشار در وهله نخست علیه ترکیه به کار گرفته می‌شود؛ اما در نهایت می‌تواند در راستای اهداف منطقه‌ای واشنگتن بهره‌برداری شود.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اخیراً حمایت آمریکا از PYD را نقض قوانین ناتو خوانده بود. این موضع اردوغان در کنار مواضع بسیار وی در مورد این موضوع عمیق شدن شکاف روابط آنکارا و واشنگتن را به نمایش می‌گذارد. اکنون رئیس‌جمهور ترکیه بعد از ناکامی در مذاکرات الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا با سردی روابط با آمریکا نیز مواجه شده است. افزایش قدرت اردوغان در چارچوب اصلاح قانون اساسی ترکیه باعث شده است که نگرانی­های غرب از سیاست­های آنکارا افزایش یابد؛ اما سردی روابط طرفین در کودتای نافرجام 15 جولای 2016 به‌خوبی خود را نشان داده و احتمال‌هایی از دخالت عوامل CIA در این کودتا روابط اردوغان با غرب را محتاطانه کرده است.

مواضع آنکارا در قبال قطر به دنبال قطع روابط برخی از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس با این کشور نیز نشان می‌دهد که زاویه معناداری بین متحدان آمریکا و ترکیه ایجاد شده است. حتی این احتمال نیز داده می‌شود که عربستان نقش ترکیه را در سازمان ناتو به عهده گیرد. اگر حضور ترکیه در ناتو کم‌رنگ‌تر شود، اجرایی شدن این موضوع به دنبال طمع دونالد ترامپ به دلارهای نفتی عربستان به وقوع خواهد پیوست. بی‌شک این تحولات تأثیر گسترده‌ای بر نقش‌های ترکیه و عربستان در منطقه خواهد داشت./

انتهای پیام

رامین ولی زاده میدانی

ویژه نامه بیت المقدس دوشنبه هر هفته ضمیمه روزنامه قدس منتشر می شود.