نظم یا بی‌نظمی؟ مسئله این است
ش. شجاعی //  ممکن است گاهی با خودتان فکر کنید که اگر بزرگ‌ترها نبودند و شما را مجبور به مرتب‌کردن و نظافت نمی­کردند، می‌توانستید در کمال آرامش به بی‌نظمی ادامه دهید و زندگی خوشی داشته باشید. ممکن است از خودتان بپرسید که اصلاً چرا باید نظم داشته باشیم؟ اگر نظم نداشته باشیم، چه می­شود؟ تا حالا که زندگی پیش رفته و مشکلی هم پیش نیامده است، پس چرا باید به خودمان سختی بدهیم؟

 راحتی و آسایش
همان‌طور که نظمِ بیش از حد باعث می­شود آدم به سختی بیفتد، بی‌نظمی هم موجب می­شود که به سختی بیفتید. اگر وسایل شما منظم و مرتب باشد، خیالتان راحت است که هر موقع به چیزی احتیاج داشتید، می­توانید آن را پیدا کنید ولی اگر دور و برتان بی‌نظم باشد، ممکن است وقتی چیزی را لازم دارید، نتوانید آن را پیدا کنید و این برای شما سختی و مشکل درست می­کند.

 اتلاف وقت
تصور کنید که می­خواهید به مدرسه بروید ولی یک جفت جوراب تمیز پیدا نمی­کنید یا می­خواهید به مهمانی بروید ولی لباس‌هایتان را پیدا نمی­کنید و بعد از کلی گشتن، آن‌ها را مچاله در ته کمد پیدا می­کنید و تازه باید آن‌ها را اتو بزنید. درست است که مرتب‌کردن وسایل و نظم‌دادن به آن‌ها کمی زمان می­برد ولی بی‌نظمی هم باعث اتلاف وقت زیاد می­شود.

احترام به خود
همه ما دوست داریم مورد احترام دیگران قرار گیریم ولی اول از همه لازم است که خودمان به خودمان احترام بگذاریم. رسیدگی به نظافت شخصی و مرتب و تمیز بودن نشانه احترام ما به خودمان است. برای همین است که اگر آراسته و تمیز باشید، احساس خوبی نسبت به خودتان پیدا می­کنید و در نتیجه، در روابط با دیگران هم موفق­تر خواهید بود.

محیط آرامش‌بخش
محیط اطراف ما روی حس و حال ما تأثیر دارد. محیط آشفته و بی‌نظم باعث پریشانی و آشفتگی ما می­شود. حتماً گاهی دیده­اید که برخی افراد وقتی دور و برشان یا کارهایشان خیلی به‌هم‌ریخته می­شود، بد خُلق می­شوند. محیط مرتب و تمیز به شما کمک می­کند تا آرام‌تر باشید و خلق و خوی بهتری داشته باشید.

موفقیت
اگر زندگی افراد موفق را مطالعه کنید، خواهید دید که اغلب افرادی که موفق هستند، برنامه­های منظمی داشته­اند. تصور کنید اگر یک دانشمند، بی‌نظم باشد و بی‌نظم کار کند آیا به نتیجه علمی مطلوبی خواهد رسید؟ یا اگر یک ورزشکار حرفه‌ای بدون نظم چیزی بخورد و بدون نظم ورزش کند آیا می­تواند صاحب مدال المپیک شود؟ موفقیت در هر کاری احتیاج به برنامه و تلاش منظم دارد.

کارگاه عملی

آشتی با نظم

اگر لذت نظم را بچشید، مشتاق آن خواهید شد. برای همین در کارگاه عملی این هفته ۷ دستور العمل ساده را به شما یاد می­دهیم که انجام آن‌ها وقت زیادی نمی­گیرد ولی به شما کمک می­کند تا قدری کارهای خود را سر و سامان دهید و منظم­تر شوید. این برنامه را به مدت ۳ هفته انجام دهید. سپس خواهید دید که نسبت به خودتان احساس بهتری دارید.

برنامه منظم
اگر این‌طور هستید که می­گذارید اتاقتان در حد انفجار شلوغ شود و بعد اقدام به نظافت آن می­کنید، باید قدری در روش خود تغییر ایجاد کنید. تجربه نشان داده است که اگر روزی فقط چند دقیقه به اتاقتان رسیدگی کنید، کار به جاهای باریک نمی­رسد و همیشه اتاقتان وضعیت قابل قبولی دارد. برای این کار روزی ۱۵ دقیقه به مرتب‌کردن و نظافت اتاقتان بپردازید. زمان آن بستگی به شرایط خودتان دارد و می­تواند ابتدای روز یا قبل از خواب باشد. می‌توانید برای خودتان یک یادآور زیبا طراحی کنید و در جای مناسبی به دیوار بزنید.

نظافت شخصی
برای نظافت شخصی­تان برنامه‌ریزی کنید. با توجه به شرایط جسمی و فعالیت خودتان مشخص کنید که هفته‌ای چند بار خوب است استحمام کنید. مرتب مسواک بزنید و هر روز موهایتان را شانه کنید و لباس‌های مرتب بپوشید. برای اینکه یادتان نرود، خوب است که یادآورهایی برای این کارها داشته باشید. می­توانید چند کد اختصاصی مثل کلمه یا عبارت یا شعر برای خودتان طراحی کنید و آن را در جای مناسبی نصب کنید.

پاکسازی وسایل اضافی
وسایل اضافی مایه دردسر هستند و باعث می­شوند دور و برتان همیشه ظاهری آشفته داشته باشد. اگر به‌اندازه وسیله داشته باشید، مرتب‌نگه‌داشتن آن‌ها خیلی ساده­تر می­شود. پس یک پاکسازی انجام دهید و وسایل و لباس‌های اضافی را جدا کنید. دورریختنی­ها را دور بریزید و بقیه را در جعبه­ای بگذارید و روی آن برچسب بزنید و در انباری خانه نگهداری کنید.

هر چیزی جایی دارد
اگر برای هر وسیله­ای که در اتاقتان دارید، جایی را در نظر بگیرید، نظم‌دهی به وسایلتان بسیار راحت­تر می‌شود. برای این کار می­توانید از انواع جعبه‌هایی که در خانه دارید، استفاده کنید. برای هر گروه از وسایلتان جعبه­ای اختصاص دهید. مثلاً برگه­ها، وسایل نقاشی، لوازم تحریر را در جعبه­های جداگانه بگذارید. این طوری می‌دانید که بعد از استفاده از هر چیزی باید آن را کجا بگذارید و اگر به آن نیاز داشتید، کجا می­توانید آن را پیدا کنید.

لذت‌بردن از جمع و جور کردن
اگر بتوانید فرآیند جمع و جور کردن و نظافت را تبدیل به فعالیتی لذت‌بخش کنید، دیگر از آن فراری نخواهید بود. یافتن راه لذت‌بردن، بستگی به خلاقیت خودتان دارد. مثلاً می­توانید با خلق یک قصه تخیلی در ذهنتان، جمع‌کردن را تبدیل به یک بازی کنید و یا از یک موزیک در هنگام جمع‌کردن اتاق استفاده کنید.

فهرست کارهایت را بنویس
برای نظم‌دادن به کارهای روزانه­ و ‌کردن آن‌ها، در ابتدای هر روز فهرستی از کارهایی که قرار است در آن روز انجام دهید، تهیه کنید. می­توانید برنامه هفتگی و ماهانه هم داشته باشید. اگر این کار را انجام دهید، خواهید دید که اوقات فراغت زیادی پیدا خواهید کرد و می­توانید برای توانمندکردن خودتان، شکوفایی استعدادهایتان و رسیدن به اهداف و آرزوهایتان از آن استفاده کنید.

آخر هفته
در پایان هر هفته زمانی را برای رسیدگی به امورات شخصی خودتان اختصاص دهید. لباس‌های کثیف را بشویید و اتو کنید تا در طی هفته مرتب و تمیز باشید. اگر در طی هفته به هر دلیل موفق نشده­اید که به اتاقتان رسیدگی کنید، دستی به سر و روی آن بکشید. کفش­هایتان را تمیز کنید. این‌جوری برای شروع یک هفته خوب انگیزه پیدا خواهید کرد.

ورود والدین آزاد

چگونه به فرزند نوجوانم کمک کنم؟

یکی از شکایت­های متداول والدینی که فرزند نوجوان دارند، شلختگی و بی‌نظمی فرزندشان است. دیدن اتاق شلوغ نوجوان یا سستی در حمام‌رفتن و نظافت آن‌ها باعث ناراحتی والدین می­شود و اغلب اوقات به جر و بحث و دلخوری می­انجامد. گاهی همه ترفندهای والدین برای واداشتن  نوجوان به انجام کارها و وظایف شخصی‌اش به بن‌بست می­رسد و در نهایت والدین دیگر به ستوه می­آیند و خودشان دست به کار می­شوند و اتاق فرزندشان را نظافت می­کنند. اما هیچ‌کدام از این رفتارها مناسب نیست. با رعایت نکات زیر می­توانید از ایجاد تنش و دلخوری­ پیشگیری کنید و به فرزند نوجوان خود کمک کنید تا به‌تدریج قدری منظم‌تر شود.

الگوی خوب
اول از همه خودتان را بررسی کنید. ببینید رفتار خود شما چگونه است. آیا وسایل خود را منظم نگهداری می­کنید؟ آیا دیدگاه مناسب و مثبتی نسبت به انجام وظایف روزانه و انجام امورات خانه دارید؟ اگر پاسخ این پرسش‌ها مثبت باشد، شما الگوی خوبی برای فرزند خود هستید. در غیر این صورت باید اول از خودتان شروع کنید و بعد به فکر اصلاح فرزندتان باشید.

افراط و تفریط
افراط و تفریط در هیچ کاری پسندیده نیست. همان‌طور که اگر بی‌نظم باشید روی فرزندتان اثر منفی دارد، اگر بیش از حد به نظم و نظافت و مرتب‌کردن اهمیت بدهید، باز هم اثر منفی روی فرزندتان می‌گذارید. اصرار بیش از حد به نظم باعث خستگی و کلافگی فرزندتان می­شود و او را به مقاومت وا می­دارد.

اصلاح رابطه
رفتار خود با فرزند نوجوانتان را بررسی کنید. گاهی اوقات بی‌نظمی نوجوانان به خاطر اثبات خودمختاری و یا لجبازی در مقابل فشار و اجبار والدین است. سعی کنید رابطه بین خود و فرزند نوجوانتان را بهبود بخشید و در موقعیت‌های مختلف به احساس استقلال‌طلبی او احترام بگذارید. این‌طوری مقاومت نوجوان شما کمتر خواهد شد.

صبوری
یادتان باشد مقداری بی‌نظمی در دوران نوجوانی طبیعی است. خودتان هم ممکن است این را تجربه کرده باشید. پس کمی صبور باشید و انتظارات خود را قدری تعدیل کنید تا فرزندتان این دوران را پشت سر بگذارد. مطمئن باشید اگر عملکرد درستی داشته باشید، با عبور از دوران نوجوانی، مقدار زیادی از این بی‌نظمی­ها برطرف خواهد شد و فرزند شما به‌خوبی از پس اداره امورات شخصی خودش بر خواهد آمد.

خط قرمزها
به ‌فرزندتان دستور ندهید و سعی نکنید به‌زور او را وادار به انجام کاری کنید. داد و بیداد و اجبار و تهدید اصلاً کارساز نیست. این رفتارها نوجوان را به سمت مقاومت‌کردن و لجبازی سوق می­دهد. هرگز به او برچسب‌های نامناسب مثل تنبل، بی‌مسئولیت و شلخته نزنید. این برچسب­ها باعث می­شود که فرزندتان نسبت به خودش نگرش منفی پیدا کند.

فرصت مناسب
انتظاراتی که از فرزندتان دارید را با آرامش و واضح به او بگویید و برای انجام کارها و وظایفش به او فرصت بدهید. اصرار نکنید که در همان لحظه کاری را انجام دهد. مثلاً بگویید من انتظار دارم امروز برای انجام این ۳ کار وقت بگذاری. این‌جوری فرزند شما فرصت می­کند که خودش مدیریت انجام کارها را بر عهده گیرد و در نتیجه، مقاومت کمتری می­کند و با احساس بهتری کارهایش را انجام می­دهد.

انگیزه درونی
هر کاری اگر با انگیزه درونی انجام شود، لذت‌بخش­تر خواهد بود. سعی کنید کم‌کم فرزندتان را با مزایای نظم‌داشتن در کارها آشنا کنید. اگر فرزندتان از مرتب‌بودن خودش و اطرافش احساس مثبتی پیدا کند، حتماً برای انجام آن تلاش هم خواهد کرد. به او کمک کنید تا بتواند برای انجام کارهایش برنامه‌ریزی کند و آن‌ها را در وقت مناسب انجام دهد.