قدس آنلاین-گروه استان ها-هنگامه طاهری: روزهای تعطیل اما نمای رودخانه‌ها کمی نامطلوب‌تر است. مردم می‌آیند از هوای پاک و مناظر زیبا استفاده می‌کنند و می‌روند و آنچه از آن‌ها به جای می‌ماند نه به طراوت این مناطق رحم می‌کند، نه با خاک مهربان است و نه از آب می‌گذرد. دقیق که بشوی انگار زباله‌های هفته‌ها روی هم تلنبار شده، قل خورده آمده چسبیده به تنه درختی یا پلی سیمانی که سد شده میان آب.

زلالی آب اگر چه سنگ‌های کف رودخانه را به رخ بیننده می‌کشد اما تصویرِ ناموزن آب و زباله، ملودی ناهماهنگی است برساز طبیعت.

گلایه مردم آن حوالی گواهی است بر رد پای خراش‌های بی درمان بر دل شهروندان ییلاقات.

زباله، سوغات گردشگران

«ح.ک» یکی از آن شهروندانی است که دل پر دردی دارد.
او می‌گوید:تعطیلات برای همه یعنی اتفاق خوب. اما برای ما طرقبه‌ای‌ها یعنی به جاماندن زباله هایی که مردم مشهد و گردشگران با خود می‌آورند و به جا می‌گذارند و می‌روند.
یکی از مغازه داران هم اظهار می‌دارد: معمولاً مسئولان در هر شهری که وجهه توریستی آن بالا باشد، چنان سرمایه گذاری می‌کنند که بیشترین بهره را ببرند اما مسئولان مشهد انگار طرقبه و شاندیز را به حاشیه رانده‌اند.
وی خاطر نشان می‌کند: مسئولان توجه داشته باشند که زائران و توریست‌ها ی مشهدی بعد از امام رضا(ع) راهی این دو شهرستان می‌شوند، ولی کجاست توجه ویژه؟
رستوران داران هم دل خوشی از وضعیت ندارند. یکی از آن‌ها می‌گوید: ما را ملزم کرده‌اند آلودگی‌های به جا مانده در اطراف رستوران را تا فاصله‌ای مشخص از زباله پاکسازی کنیم. حالا نمی‌گفتند هم این کار را برای بهره بردن بهتر مردم از زیبایی طبیعی اینجا انجام می‌دادیم. اما این منصفانه نیست که تا این محل‌ها را پاکسازی می‌کنیم، مردم زباله هایشان را پرت کنند.
این‌ها درد دل مردم بود. اما مسیر گزارش ما به سمت یافتن متولی، دستگاه و ارگانی بود که بهبود وضعیت نابسامان زیست محیطی جاده‌های بین روستاها را ساماندهی کند. بخوانید پاسخ مسئولان را:

شهرداری؛ حیطه کار ما نیست

خادم پیر، شهردار طرقبه در مورد متولی پاکسازی حاشیه رودخانه‌های طرقبه و شاندیز می‌گوید: نصب علایم هشدار دهنده در حاشیه حریم رودخانه انجام شده و همکاران ما در شهرداری هم دائم در حال نظافتند. آتش افروخته توسط مردم را خاموش می‌کنیم، بعضی جاها هم سطل زباله گذاشته‌ایم اما مردم رعایت نمی‌کنند.

او ادامه می‌دهد. هر جا حریم رودخانه در محدوده شهر باشد شهرداری نظافت و لایروبی آن را انجام می‌دهد اما خارج از شهر در حیطه کار ما نیست.

رئیس شهرسازی شهرداری طرقبه نیز می‌گوید: بستر رودخانه محل عبور آب است. حریمِ کمّی هم محلی است که توسط آب منطقه مشخص می‌شود و چنانچه آب از بستر تجاوز کرد در حریم کمی جریان می‌یابد. اما حریم کیفی مربوط می‌شود به مبحث آلودگی و کیفیت آب.

محمد محمودی بیان می‌کند: خارج از شهر در محدوده نظارت آب منطقه است و به شهرداری ربطی ندارد. اما برای جلوگیری از آلودگی آب توسط رستوران‌ها که عموماً در حریم رودخانه هستند، شهرداری آن‌ها را ملزم کرده به سامانه سپتیک مجهز شوند. تخلیه سامانه سپتیک هم برای تخلیه فاضلاب در محل‌های مشخص در نظارت آب منطقه است.

به ما ربطی ندارد

مدیر رودخانه‌ها و سواحل استان در آب منطقه‌ای خراسان رضوی هم به قدس می‌گوید: طبق ماده 55 قانون شهرداری‌ها تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آب‌ها و فاضلاب در حیطه کار شهرداری است. فقط بازگشایی و لایروبی بین حد فاصل شهر و روستا با آب منطقه‌ای است.

حمید میرقاسمی ادامه می‌دهد:طبق مصوبه حفظ حقوق بیت المال که در سال 95 مصوب شد اولویت کار آب منطقه رودخانه‌ها و سدهای آب شرب هستند که باید بازگشایی،رفع تصرف و لایروبی شوند در حالی که رودخانه‌های طرقبه و شاندیز به این دلیل که تأمین کننده آب شرب نیستند در اولویت دوم قرار دارند.اما به طور کلی آب منطقه‌ای وظیفه‌ای در خصوص نظافت رودخانه‌های مذکور ندارد.

او بیان می‌کند: بر اساس ماده 688 قانون توزیع عادلانه آب،هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی،دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید و مسموم کننده در رودخانه ممنوع است و مرتکبین مشمول مجازات می‌شوند.

او اذعان می‌دارد: تشخیص این تهدید هم به عهده وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست است. آب منطقه فقط وظیفه نگهداری و لایروبی را بر عهده دارد.

محیط زیست؛ حیطه کار آب منطقه است

به گفته رئیس حفاظت و محیط زیست طرقبه و شاندیزمدیریت رودخانه‌ها به معنای عام در حیطه اختیارات آب منطقه است اما وقتی بحث محیط زیست  مطرح شود ما هم می‌توانیم ورود پیدا کرده و به پیگرد قضایی متخلفان بپردازیم.

شیرزور اظهار می‌دارد:مدیریت هر منابع آبی مثل چاه ها، سدها،رودخانه‌ها و... با آب منطقه‌ای است زمانی که وارد خط انتقال می‌شود، دیگر بر عهده آبفا است.

او تأکید می‌کند: مدیریت پساب‌های رودخانه‌ها هم به عهده امور آب منطقه است.

وی تصریح می‌کند: نظارت بر تخلیه فاضلاب‌های سامانه سپتیک که با تانکرهای مخصوص حمل فاضلاب انجام می‌شود در حیطه کار محیط زیست است که در مکان‌های غیر مجاز تخلیه نشود.

او اظهار می‌دارد: محیط زیست برای ریختن پسماندها و نخاله‌ها اخطاریه می‌دهد اما در خصوص رها کردن فاضلاب در رودخانه سریعاً متخلفان به مراجع قضایی ارجاع می‌شوند.

وی می‌افزاید:اگر چه شهرداری و رستوران‌ها را ملزم کردیم به پاکسازی اطراف رودخانه‌ها اما در این خصوص وظیفه‌ای نداریم.

شیرزور خاطر نشان می‌کند:طرقبه و شاندیز در سال پذیرای 43 میلیون نفر است در حالی که جمعیت خودش 57 هزار نفر است، قطعاً مدیریت 43 میلیون نفر کار ساده‌ای نیست. بطوری که ما برای انجام پاکسازی حاشیه رودخانه‌های طرقبه و شاندیز مجبور به استفاده از سمن‌ها شدیم.

وی یادآور می‌شود: اگر هر کدام از این 43 میلیون نفر فقط 100 گرم زباله تولید کنند، میزان آن به 4 میلیارد و 300 میلیون گرم می‌رسد. حال آنکه جمع آوری این مقدار زباله نیازمند مدیریت و اعتبار است.

او با اشاره به وظیفه لایروبی توسط آب منطقه‌ای بیان می‌کند: کسی که متولی رودخانه است باید سازوکاری برای نظافت آن هم داشته باشد.

اعتراف فرماندار
فرماندار بینالود نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما به صراحت عنوان می‌کند که آلودگی رودخانه‌های مذکور را قبول دارد و شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و آب منطقه‌ای چنان که شایسته این شهرستان‌ها است کار نمی‌کنند.به همین دلیل ما برای پاکسازی رودخانه‌ها به سمت سمن‌ها رفته‌ایم.

سید حسن حسینی اضافه می‌کند: برخی دهیاری‌ها ابتکار به خرج داده و از توریست‌ها 5 هزار تومان ورودی گرفته به آن‌ها کیسه پلاستیک می‌دهند و در صورت برگرداندن زباله دو هزار تومان از پول ورودی را به آن‌ها بر می‌گردانند، باقی پول هم صرف نظافت محل می‌شود.

وی اذعان می‌دارد:جمعه‌ها مقدار زباله‌ای که جمع آوری می‌شود بین یک تا دو تن است، اما هر چه جمع می‌کنیم باز از کف رودخانه زباله بالا می‌آید. با این حال اگر مسئولان در خصوص نظافت رودخانه‌های طرقبه شاندیزاحساس نیاز می‌کنند باید برای آن اعتبار تعریف کنند.

او تأکید می‌کند:مسئولیت حد فاصل بین روستاها به عهده راهداری و راه بین شهری است که وظایف دیگری غیر از نصب سطل زباله و نظافت دارد. با این حال دهیاری‌ها خارج از حیطه وظیفه در این مقوله فعال شده‌اند.

حسینی در حال حاضر با محدودیت‌های فعلی راه چاره را استفاده از سمن‌ها می‌داند که به گفته خودش از ابتدای امسال 6 تا از آن‌ها به ثبت رسیده‌اند.

این را هم بگوییم که طرقبه و شاندیز برای تحویل پسماند به سازمان پسماند زباله بدهکار است، چون باید در قبال تحویل زباله به آن‌ها پول هم پرداخت کنند و به دلیل نبود اعتبار برای این مقوله همچنان بدهکار می‌مانند.