به گزارش قدس آنلاین، علی ملاقلی‌پور، کارگردان فیلم «قندون جهیزیه»، این روزها مشغول ساخت مستندی درباره یکی از شخصیت‌های تاریخ معاصر است. وی به غیر از فعالیت هنری و ساخت فیلمی چون «قندون جهیزیه»، پژوهش‌های زیادی در زمینه شخصیت‌های مختلف انقلاب و تاریخ معاصر انجام داده است.
طرح و سوژه مستند جدید ملاقلی‌پور متعلق به خودش است، محمدامین نوروزی آن را تهیه می‌کند و محصول مرکز مستند سازمان سینمایی حوزه هنری است. این مستند اکنون در دست تولید است. به این انگیزه با ملاقلی‌پور به گفت‌وگو نشسته‌ایم که حاصل آن را می‌خوانید.
کمی از روند ساخت مستند «راه طی‌شده» بگویید.
ساخت این مستند در واقع از علاقة شخصی من و محمدامین نوروزی (تهیه‌کننده کار) شروع شد. البته بد نیست بدانید که من سال‌هاست مشغول مطالعه درباره مقوله‌های مختلف سیاسی هستم. این بود که با صحبت با یکدیگر به این جمع‌بندی رسیدیم که چون تاکنون خیلی درباره مهندس بازرگان کاری ساخته نشده است، بیاییم و فیلمی درباره این شخصیت بسازیم؛ کسی که در قبل از انقلاب و در وقایع سیاسی مؤثر بوده است. چون به نظر من تاکنون تفکرات ایشان به لحاظ یک روشنفکر یا حتی یک سیاستمدار آنالیز نشده است. تا اینکه به یک طرحی در این باره رسیدیم و با حوزه هنری صحبت کردیم. سپس من به اتفاق امین نوروزی و حامد تقی‌زاده تحقیقاتی را در مورد مهندس بازرگان انجام دادیم و کار شروع شد.
برای تحقیقات درباره ایشان ابتدا سراغ چه کسانی رفتید؟
ما فکر کردیم برای شناختن بیشتر این شخصیت بهتر است اول برویم سراغ آثاری که از مهندس بازرگان بر جای مانده است. سپس کتاب‌هایی که پیرامون او و تفکراتش نوشته شده بود را مطالعه کردیم. همچنین با برخی از تاریخدانان معاصر صحبت کردیم و از حیث تاریخی ازآن‌ها مشاوره گرفتیم تا درباره شخصیت ایشان شناخت بیشتری پیدا کنیم. کلاً از منابع تاریخی زیادی استفاده کردیم.
پیش‌تر گفتید که ساخت این مستند دغدغه شخصی شما بود. چه بُعد از ابعاد زندگی و شخصیتی مهندس بازرگان این‌قدر برایتان جذابیت داشت؟
شاید به دلیل اینکه هنوز هم در خیلی از رسانه‌های کتبی ما افرادی هستند که برای بیان یک سری مفاهیم سیاسی، عقیدتی، انقلابی و... استنادشان به دیدگاه‌های مهندس بازرگان است. خیلی از مفاهیم امروزی که الان دارد در دهان مردم می‌چرخد و به عنوان یک تحلیل راجع به انقلاب، سیاست‌های روز، جنگ و... و. محسوب می‌شود، مربوط به مهندس بازرگان است ولی مردم نمی‌دانند این مطالب اصلاً از کجا نشأت گرفته است.
«راه طی‌شده» قرار است چه مواردی را درباره دیدگاه‌ها و تفکرات مهندس بازرگان مشخص کند؟
اینکه مشخص شود دیدگاه‌هایی که دارد در جامعه بیان می‌شود، کدام‌یک نشأت‌گرفته از نظرات مهندس بازرگان است و اینکه این دیدگاه‌ها در تاریخ چقدر جواب داده است یا خیر.
این مستند دقیقاً با این هدف ساخته شده است؟
به هر جهت یکی از اهداف مهم ساخت این مستند همین است که ایشان هنوز هم دارد به عنوان یک تفکر در میان روشنفکران مذهبی و اصلاح‌طلبان مطرح می‌شود. البته الان جریان‌های اصول‌گرایی و اصلاح‌طلبی هم وجود دارند که از ایشان شناختی ندارند.
این مستند چه ویژگی خاصی نسبت به نمونه‌های مشابهش دارد.
یکی از ویژگی‌های «راه طی‌شده» این است که از دوران کودکی مهندس بازرگان تا پایان عمر ایشان را بررسی می‌کند. همچنین ما در این کار ریشه‌های و آبشخورهایی فکری ایشان که بعدها در مقالاتشان نمود پیدا می‌کند را مورد بررسی قرار داده‌ایم. متأسفانه تاکنون راجع به مهندس بازرگان مستندهای خیلی کمی ساخته شده است. اگر هم کاری ساخته شده، صرفاً سیاسی و در حوزه دولت موقت بوده است و مردم خیلی از قبل و بعد آن شناختی پیدا نکرده‌اند. ولی ما در این مستند قدری خواسته‌ایم روی وجه سیاسی این شخصیت و دیدگاهایش کار کنیم؛ اینکه این آدم به کجا رسیده که در سال ۵۷ چنین حرف‌هایی می‌زند.
با توجه به توضیحی که دادید، «راه طی‌شده» در تقسیم‌بندی، جزو کدام نوع از مستندها قرار می‌گیرد؟
این مستند تا حد زیادی تاریخی- سیاسی است. «راه طی‌شده» تاریخ روشنفکری در ایران، تاریخ شکل‌گیری اصلاح‌طلبی در ایران، بیم و امیدها و خطاها و در کل، مقاطع درست این تفکر را بررسی می‌کند.
برای این مستند از چه شیوه روایی استفاده کرده اید؟
این مستند راوی‌محور است و خودم به عنوان کسی که سؤال می‌کند، کار را روایت می‌کنم. قرار است در این مستند به سؤال‌های نسلمان جواب بدهیم و چگونگی شناخت این شخصیت از طریق من در این کار شکل می‌گیرد.
چه مقدار از این کار به اتمام رسیده است؟
در حال حاضر ما بخشی از مصاحبه‌ها با اعضای دولت موقت و نهضت آزادی را ضبط کرده‌ایم و کلاً نیمی از کار به اتمام رسیده است.
«راه طی‌شده» فقط نقد می‌کند یا قضاوت هم دارد؟
ما قرار است یک مستند منتقدانه تولید کنیم. همه تلاش من این است که حقیقت را کشف و بازگو کنم. در این راستا، خواسته‌ام که نظر ۲ طرف را بازگو کنم تا خودِ تماشاچی به حقیقت برسد. طرفین این ماجرا قبول دارند که مهندس بازرگان باید نقد شود و ازآن طرف هم حوزه هنری پذیرفته که به جز نقد، جاهایی که ایشان فعالیت مثبتی داشته است نیز در فیلم مورد تأیید قرار گیرد.
نظر شما