قدس آنلاین- بازار کتاب در تابستان را هم این روزها طرح تابستانه کتاب بسیار داغ کرده است و بسیاری از کتابفروشی‌های عضو این طرح روزهای پرفروغی را سپری می‌کنند. خانه کتاب خبر از اهدای بیش از یک میلیارد تومان یارانه خرید کتاب به مخاطبان را در قالب این طرح داده است و ذر کنار آن آمار فروش کتاب در طرح نیز قابل توجه بیان شده است.
اما شاید بهترین و مهمترین ثمره اجرای این طرح برای جامعه ایرانی و حتی پژوهشگران و تحلیل‌گران فرهنگی اجتماعی در کشور خلق نمایه‌ای از سلیقه مخاطبان این روزهای بازار کتاب برای خرید کتاب است.
اقبال مخاطبان به «سلام بر ابراهیم»
در میان پرفروش‌ترین کتاب‌های تألیفی در طرح تابستانه کتاب «سلام بر ابراهیم» به چشم می‌خورد. کتابی که راوی خاطرات شهید ابراهیم‌هادی است از زبان همرزمان وی که با استقبال قابل توجه مخاطبان از آن تا پیش از این طرح نیز بیش از ۱۰۰ نوبت تجدید چاپ شده است. اما با این وجود این کتاب در قالب طرح تابستانه نیز این روزها توانسته با فروش نزدیک به ۷۵۰ نسخه نام خود را به عنوان یکی از آثار و موضوع‌های مورد علاقه مخاطبان ایرانی معرفی کند اما در رتبه نخست پرفروش‌های ایرانی این روزهای طرح رمان «قهوره سرد آقای نویسنده» به چشم می‌خورد. رمانی از روزبه معین؛ نویسنده جوان این روزهای ایران که صف‌های متمادی برای خرید کتابش در روزهای پیش و حین نمایشگاه کتاب را بسیاری باور نکرده و به حساب بازار گرمی ناشر گذاشتند اما با رقم نزدیک به ۱۰۰۰ نسخه‌ای فروش کتاب در قالب طرح تابستانه بار دیگر این مسئله را به ذهن متبادر می‌کند که سرنوشت یک کتاب را نه ناشر که گاه برخی از روابط خاص نویسنده آن شکل می‌دهد کما اینکه روزبه معین نیز در گفتگوهایش منکر این ماجرا نشده و فضای مجازی را مرجعی معرفی خود و اثرش به مخاطبان می‌داند.
این موضوع در کنار سومین اثر تألیفی پرفروش طرح که کتاب سمفونی مردگان واثری خارج از بدنه این روزهای ادبیات داستانی ایران و خلق شده در سال‌های دورتری است این موضوع را در ذهن متبادر می‌سازد که بدنه فکری اهل مطالعه در ایران اگر تحت تأثیر نوستالژی‌های قدیمی و یا فضاسازی‌های فضای مجازی برای خوانش کتاب قرار نداشته باشد، در حوزه آثار ایرانی خاطرات برگرفته از شخصیت‌های حاضر در دفاع مقدس که به نوعی با سبک زندگی امروزی آنان و اصلاح آن پیوند می‌خورند را بیش از هر نوع دیگری از مکتوبات ترجیح می‌دهند. اما این همه ماجرا نیست.
بازار داغ ترجمه
بازار ترجمه به گواه آمار طرح تابستانه کتاب نیز کماکان داغ است و آمارها نشان از این دارد که کماکان این بازار به روال دو سال گذشته در کنترل دو سه عنوان از آثار ترجمه‌ای است. چهارگانه یک نویسنده انگلیسی که شهرت ترجمه فارسی آن به گوش ایرانیان خارج از ایران نیز رسیده است این روزها همچنان در میان پرفروش‌های بازار کتاب ترجمه در ایران قرار دارد و در کنار آن کتابی از «الیف شافاک» نویسنده ترک که برای انتشار در ایران چند سالی را در راهروهای اداره کتاب انتظار کشید. تحلیل بازار ترجمه در ایران اما نشان از آن دارد که مخاطب بدنه ادبیات داستانی ترجمه در ایران کماکان از داستان و خاطرات داستانی انتظاری بیشتر از سرگرمی و خوانش داستانی هیجان‌آمیز ندارد. به نظر می‌رسد مخاطب ایرانی بر خلاف انتظارش از آثار تألیفی کمترین انتظار جدی را از آثار داستانی ترجمه شده در بازار کتاب دارد و این دست آثار ار تنها وسیله‌ای برای پر کردن اوقات فراغت می‌داند.
از سوی دیگر تحلیل بازار پرفروش ترین‌ها ایران می‌تواند کم و بیش از نتیجه را به ذهن متبادر کند که جنس فکری و ذهنی خریداران کتاب در بازار ایران سمت وسو یافته به سمت آثاری است که بدون کمترین مزاحمت فکری اجازه همراهی مخاطب با خود را بدهد.
تابستانه کتاب اما در بخش دیگری از آمارهای خود خبر از این می‌دهد که کمکان فعال‌ترین و پرمخاطب‌ترین ناشران ایران موسسات و کارتل‌های بزرگ نشر کودک و نوجوان به شمار می‌روند که به مدد تنوع در تولید آثار حجم قابل توجهی از مخاطبان را برای خرید کتاب به سمت خود جلب می‌کنند و در میان تولیدات آنها نیز پرفروش‌ترین آثار متعلق به مجموعه آثار ترجمه‌ای است. مؤسسه خانه کتاب اعلام کرده است در طرح تابستانه کتاب، استان تهران با ۱۲۶ کتابفروشی و فروش ۱۴۰ هزار و ۹۴۲ نسخه کتاب توانست رتبه نخست پُرفروش‌ترین استان‌ها بر اساس تعداد کتاب را به خود اختصاص دهد.
همچنین استان خراسان رضوی با ۷۶ کتابفروشی خود و فروش ۲۹ هزار و ۲۴۲ نسخه کتاب در جایگاه دوم این فهرست قرار دارد و اصفهان با مشارکت ۹۱ کتابفروشی و فروش بیش از ۲۴ هزار و ۴۲۷ کتاب، رتبه سوم این طرح به لحاظ تعداد خرید کتاب را از آن خود کرد. ۲۰ کتابفروشی فعال استان خوزستان توانستند با فروش ۱۴ هزار و ۴۷۰ نسخه کتاب رتبه چهارم بیشترین خرید کتاب از بین ۳۱ استان شرکت‌کننده در طرح را به خود اختصاص دهند و استان فارس با مشارکت ۴۴ کتابفروشی فروش ۱۳ هزار و ۲۴۵ نسخه کتاب را در کارنامه خود ثبت کرده است.
در یک دیدگاه کلی از آنچه طرح تابستانه کتاب تاکنون برای ما به ارمغان آورده است می‌توان نتیجه گرفت که وضعیت انتشار و فروش کتاب در بازار ایران تاکنون کمترین تاثیر را در افزایش سطح فرهنگ عمومی‌مبتنی بر ارزش‌های موجود در سبک زندگی ایرانی را به ارمغان آورده است. به عبارت دیگر حرکت فرهنگی مبتنی بر اطلاح ساختارهای فرهنگی موجود در جامعه مدت‌هاست که از میان فرآیند نشر کتاب در ایران رخت بر بسته است و شاید این موضوع را بتوان مهمترین زنگ خطری دانست که تابستانه کتاب در حال به صدا درآوردن آن است.
نظر شما