قدس آنلاین- در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنانی، حفظ و تداوم هنجارهای انقلابی را دشوار و نیازمند مبارزه دانستند. ایشان با اشاره به مراحل تمدن‌سازی، افزودند: «بر اساس حرکت انقلابی، نظام اسلامی به وجود آمد و این توفیقات بسیار مهم حاصل شد، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب و تشکیل دولت اسلامی و جامعه اسلامی فاصله زیادی وجود دارد». سخنانی ارزشمند که ما را بر آن داشت برای رمزگشایی از آن‌ها با تعدای از کارشناسان به گفت‌وگو بنشینیم.
باورهای اسلامی نزد مردم مخدوش شده است
یکی از اعضای پژوهشکده مدیریت اسلامی با اشاره به سخن رهبر معظم انقلاب مبنی بر دشوار بودن حفظ و تداوم هنجارهای انقلابی به خبرنگار ما می‌گوید: به نظر می‌رسد مهم‌ترین و کلیدی‌ترین عوامل حفظ هنجارهای اسلامی و انقلابی باور به کارآمدی اسلام، آشنایی با روش‌های اصلاح اسلامی امور و مهارت در بکارگیری این روش‌هاست.
دکتر مرتضی جوانعلی آذر در تبیین نکته فوق توضیح می‌دهد: مهم‌ترین عاملی که کمک می‌کند هنجارها در خانواده و آموزش و پرورش حفظ شود، باور به کارآمدی اسلام است. باوری که در جامعه امروز ما به دلایلی نزد بخشی از مردم قدری مخدوش شده و شاید به همین خاطر بود که رهبر معظم انقلاب فرمودند، هنوز جامعه اسلامی و دولت اسلامی نداریم، اما داریم به سمت رسیدن به آن حرکت می‌کنیم. باید به این نکته توجه داشته باشیم که نخستین گام برای ترک یا به سمت چیزی حرکت کردن همین عنصر باور است. به عبارتی اگر فردی در ذهنش به این باور برسد که اسلام کارآیی دارد، به سمت آن حرکت می‌کند. اگر غیر این باشد و کم‌کم تظاهر به مسلمان بودن کند، رنگ و بوی اسلامی اعمالش هم کم می‌شود. در مورد هنجارهای انقلابی نیز همین طور است. اگر فردی نسبت به انقلاب باور داشت، عملش هم انقلابی می‌شود اما اگر این باور سست شد حتی ممکن است تا مدتی تظاهر به انقلابی‌گری هم داشته باشد، اما از درون تهی شده و کار انقلابی هم نکند.
این دکترای سیاستگذاری بخش عمومی می‌گوید: پس از باور، آشنایی با روش‌ها مهم است. گاهی باور به کارآمدی نظام وجود دارد، می‌دانیم که جامعه باید عادلانه اداره شود؛ اما تئوری برای اجرا نداریم و متأسفانه از آن جا که در حال حاضر بر روی بسیاری از این روش‌ها کار نشده است، نیاز داریم که برای ابداع این روش‌ها کار کنیم و با مکانیزم صحیحی این روش‌ها را ترویج کنیم. پس از باور به کارآمدی و آشنایی با چگونگی‌ها، مهارت در بکارگیری این روش‌ها نیز مهم است. ممکن است حتی در حوزه مدیریت اسلامی حرفه‌های زیادی تولید کرده باشیم، اما اینکه آن‌ها را در جامعه به چه صورت بکار گیریم، نیازمند تمرین، تکرار و آزمون و خطاست که در این مورد ضعف داریم. اگر این سه مورد در کنار هم قرار گیرند، بخش عمده مشکلات حل خواهد شد.
نظام آموزشی ما اسلامی نیست
عضو کمیته علمی کنگره بین‌المللی علوم انسانیِ‌اسلامی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین چالش در حوزه مدیریت اسلامی، نظام تعلیم و تربیت است، بیان می‌کند: نظام آموزشی در آموزش و پرورش و نیز آموزش تکمیلی، نظام آموزشی برآمده از اسلام نیست و تا رسیدن به وضع مطلوب فاصله دارد. مانع دیگر بزرگ کار مدیریت اسلامی، بحث کارآمدی نظام اسلامی است که مردم بر اساس آن همه چیز را می‌سنجند. بحث‌های زیادی در مشروعیت سیاسی نظام‌های سیاسی مطرح شده است، اما جدا از تمام این نظریات، واقعیت میدانی این است که برای عامه مردم جامعه، هیچ مشروعیتی بالاتر از کارآمدی نیست. به محض اینکه نظامی در عرصه کارآمدی اندکی ضعف داشته باشد و مردم احساس کنند در دیگر کشورها کارآمدی بیشتری وجود دارد، هر نوع تبلیغ دینی رنگ باخته و اثرش کم می‌شود. در حوزه کارآمدی نظام هم در حوزه تخصص و هم تعهد مشکل داریم.
عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) می‌افزاید: مسائلی مانند حقوق‌های نجومی، قلب مردم را به درد می‌آورد. اگر مردم احساس کنند که نوع برخورد با تخلفات بین مردم عادی و افراد دیگر متفاوت است، ناراحت می‌شوند. آن وقت تعلیم و تربیت نیز سودی نخواهد داشت و باور خشکیده می‌شود.
این کارشناس فرهنگی راهکار برون رفت از این مشکلات را تربیت حکمرانان متعهد و متخصص و داشتن قوانین نظارتی دقیق دانسته و تشریح می‌کند: تربیت حکمران در دنیا مقوله‌ای جدی است. اگر حکمرانان تربیت نشوند به تمام آفت‌ها دچار خواهیم شد. اصلی‌ترین راهکار، تربیت افرادی برای حکمرانی است که توانمندی علمی و عملی داشته و متعهد باشند که برای رسیدن به این مورد هم نیاز به اصلاح در آموزش و پرورش و آموزش عالی و نخبه پروری است. افزون بر آن اگر بهترین حکمرانان را داشته باشیم، اما قوانین نظارتی دقیق، صریح و شفاف نداشته باشیم زمینه فاسد شدن آن‌ها وجود دارد؛ به همین خاطر باید با قوانین دقیق از آن‌ها حراست کرده و تلاش کنیم نیروهای سالم، سالم نیز باقی بمانند.
تنها راه رسیدن به کشوری اسلامی، گفتمان دینی است
در همین راستا عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با بیان اینکه تنها راه رسیدن به جامعه‌ای اسلامی و آرمانی داشتن باور است به خبرنگار ما می‌گوید: تمام افراد جامعه باید به این باور رسیده باشند که تنها راه نجات و رسیدن به کشوری اسلامی و حل تمامی مشکلات حرکت در راستای انجام گفتمان دینی است. علاوه بر آن باید تلاش کنند تا بر اساس این گفتمان، تربیت دینی و اسلامی محقق شده و به مرحله تولید و عمل برسد.
نصرالله پژمان‌فر با اشاره به سخنان رهبری اضافه می‌کند: مردم در انتخاب خود باید دقت بیشتری کنند و بدانند که تا منتخبان آن‌ها اسلامی نباشند و با معیارهای اسلامی انتخاب نشوند، نمی‌توان توقع اسلامی شدن جامعه را داشت.
اجرایی کردن اسلام در جامعه برعهده مدیر اجرایی است
مدیریت اسلامی، منبعث از دولت اسلامی است. معاون بین‌الملل حزب مؤتلفه اسلامی با بیان این نکته به خبرنگار ما به ضرورت پرورش و تربیت نیروهای تراز اسلام و انقلاب اشاره کرده و می‌گوید: این چنین افرادی باید مسئولیت بخش مدیریتی جامعه را بر عهده بگیرند. ضمن اینکه نظام عزل و نصب باید بر مبنای اسلام و ارزش‌های دینی و اسلامی شکل پیدا کند. هیچ مدیری در جامعه اسلامی بدون داشتن شاخصه‌ها و ویژگی‌های مدیریت اسلامی نباید منصوب شود. مسئولیت‌ها و مدیریت‌ها باید به کسانی سپرده شود که دارای شاخصه‌های مدیریت اسلامی هستند. از نظر مبانی فکری نیز افرادی که اعتقادی به مکتب ندارند، نمی‌توانند مجری مکتب اسلام در جامعه باشند و مجری در جامعه اسلامی باید جزو معتقدترین افراد به مبانی و ارزش‌های اسلامی باشد.
باید شبهات از ذهن نسل جوان برطرف شود
برای اغنای افکار عمومی و تقویت بنیه فکری و باورهای دینی جامعه، باید هم در حوزه سایبری و هم در حوزه فرهنگی حجمه وسیعی را شروع کنیم تا بتوانیم فضا را به فضای غلبه هنجاری دینی و اسلامی بر هنجارهای غیراسلامی تغییر دهیم. عضو شورای مرکزی کمیته امداد امام(ره) در ادامه می‌افزاید: بر اساس قانون اساسی، خانواده هسته اولیه جامعه است و نقش اول را در تربیت مدیر اسلامی ایفا می‌کند. پس از آن این کار بر عهده آموزش و پرورش است. خانواده و آموزش و پرورش مکمل هم در تربیت نسل ارزشی انقلاب هستند. هر کدام که در انجام وظیفه خود نقص یا کوتاهی و انحرافی داشته باشند، تداوم انقلاب و تحقق مدیریت و دولت اسلامی جامعه را به تأخیر یا خطر می‌اندازد. تأکید بر سبک اسلامی در زندگی و پرهیز از آلوده شدن سبک زندگی به سبک‌های غربی، غیر دینی و غیراسلامی از سوی رهبر معظم انقلاب به همین خاطر صورت گرفته است. تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه سند تحول در آموزش و پرورش باید بر اساس معیارهای آموزشی و دینی خودمان اجرا شود و نباید سندی که سازمان ملل یا کشورهای غربی و غیراسلامی تدوین کرده‌اند، مبنای تربیتی و آموزشی کشور خود قرار دهیم، برای همین منظور است. به عبارتی وقتی می‌توانیم کشور و جامعه را اسلامی کنیم که آحاد آن از تربیت اسلامی برخوردار شوند، بدیهی است که اگر آموزش و پرورش و آموزش عالی در تربیت نسل آینده و اعضای هسته خانواده درست عمل کنند، می‌توانیم به سمت جامعه سازی اسلامی حرکت کنیم.
ترقی به سخنان اخیر رهبر انقلاب اشاره کرده و یادآور می‌شود: بر اساس رهنمودهای ایشان ابتدا باید هجمه وسیع و گسترده‌ای از به سوی نخبگان دینی و اسلام شناسان ایجاد شده و شبهه‌هایی که در جامعه و افکار عمومی نسبت به اسلام و ارزش‌های اسلام وجود دارد، از ذهن نسل جوان برطرف شود. علاوه بر آن هنجارهای اسلامی در جامعه تبیین شود. تا وقتی عدالت را به طور کامل برای مردم تشریح نکنیم و معروف‌هایی که اسلام به دنبال آن است تبیین نکنیم؛ دلیل منکرهایی که می‌تواند جامعه را به فلاکت و درماندگی سوق دهد توضیح ندهیم و اسلام‌شناسان، مسلط بر افکار جامعه نشوند و جریان انقلابی غالب و مسلط در جامعه نشود، نمی‌شود با مشکلات دست و پنجه نرم کرد.
وی تاکید می‌کند: برای اغنای افکار عمومی و تقویت بنیه فکری و باورهای دینی جامعه، باید هم در حوزه سایبری و هم در حوزه فرهنگی حجمه وسیعی را شروع کنیم تا بتوانیم فضا را به فضای غلبه هنجاری دینی و اسلامی بر هنجارهای غیراسلامی تغییر دهیم.
نظام تعلیم و تربیت، امروز نظامی ناکارآمد است
در ادامه رئیس انجمن آسیب شناسی ایران نیز با اشاره به اینکه نگاه رهبر معظم انقلاب به انقلاب و هنجارهای انقلابی مبتنی بر آرمان‌های اولیه انقلاب است، به خبرنگار ما می‌گوید: انقلاب تنها یک تغییر نیست، بلکه پروسه‌ای همه جانبه است که در ابعاد زندگی اتفاق می‌افتد. تحولی که در تمام ابعاد زندگی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و... باید اتفاق بیفتد. اما امروزه می‌بینیم در بسیاری موارد، بخصوص در حوزه خانواده، فرهنگ و تعلیم و تربیت انسان‌هایی تک بعدی پرورش داده‌ایم.
دکتر کوروش محمدی توضیح می‌دهد: علت این کار این است که هماهنگ و هم‌زبان با فضای انقلاب اسلامی و اهداف و آرمان‌های آن حرکت نکرده‌ایم. محصول انقلاب اسلامی، نظام و حکومت اسلامی است که جوانان آن دوران دفاع مقدس را پشت سر گذاشته‌اند و از آن‌ها به عنوان افتخارات این میهن نام می‌بریم.
این آسیب‌شناس اجتماعی رو به افول رفتن هنجارهای انقلابی در این چهار دهه را تحلیل و اضافه می‌کند: همان طور که رهبر معظم انقلاب در سخنان سه روز گذشته خود اشاره کردند، هنجارها به نگاه و باوری مربوط می‌شود که نسبت به انقلاب و تغییر ارزش‌ها داریم. نظام تعلیم و تربیت، امروز نظامی ناکارآمد است. نظامی است که نمی‌تواند نوجوان یا جوان انقلابی را با ارزش‌های انقلاب پرورش دهد و حجم زیادی از آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، دین‌گریزی و... همه از این ناحیه است.
محمدی می‌گوید: در این راه نیاز به نگاهی تمامیت‌نگر به همه ابعاد زندگی و آحاد جامعه داریم. باید در همه بخش‌های خانواده، منشور زندگی را از انقلاب دریافت کنیم. امام راحل و رهبر معظم انقلاب سخنانی روشنگرانه در تمام ابعاد زندگی برای جوانان و نوجوانان دارند که باید از آن‌ها بهره برد. سخنانی که مهم‌ترین آن‌ها خانواده و تعلیم و تربیت است. بخصوص اینکه آموزش و پرورش کشور نیاز به تحول جدی و عظیمی دارد.
وی با تأکید بر آسیب‌زایی نگاه‌های تک بعدی بر جامعه اضافه می‌کند: باید هنجارها و ارزش‌های انقلاب، مانند شهدا، روحانیت، شور انقلابی و... در جوانان و نسل بعدی حفظ شود. باید آن‌ها را کدگذاری و در نظام تعلیم و تربیت و نظام اجتماعی اعمال کرد.
رئیس انجمن آسیب شناسی ایران در ادامه بیان می‌کند: اگر ساختار اجتماعی خانواده آسیب دیده و با حجم زیادی از آسیب‌ها روبهرو هستیم، اگر امروزه در جامعه کودکان کار، اعتیاد یا حتی آسیب‌های فرهنگی در حوزه ماهواره‌ها و رسانه‌ها را به وفور مشاهده می‌کنیم به این دلیل است که نتوانسته‌ایم ارزش‌ها و هنجارها را در جامعه نهادینه کنیم. باید ارزش‌های انقلاب، هنجارهای انقلابی و معیارهای مورد اشاره رهبری را در زندگی اجتماعی و نسل در حال پرورش شناسایی و نهادینه کنیم.
محمدی در پایان تأکید می‌کند: نباید از ارزش‌های انقلاب به عنوان نماد استفاده کنیم؛ چرا که جنبه شعاری گرفته و شعار زده می‌شویم، بلکه باید آن‌ها را به عنوان فرهنگ و باور با پذیرش و باور قطعی و قلبی، درون افکار و آحاد جامعه نهادینه کنیم. باید با باورهای انقلابی در جهت برطرف کردن نیازهای اساسی جامعه و ایجاد رفاه و آسایش تلاش کنیم.
نظر شما