قدس آنلاین- در پی سلسه نشست‌های فیلم‌های به نمایش درآمده در گروه هنر و تجربه، شنبه‌شب گذشته فیلم مستند «پازلی‌ها» با حضور مهدی گنجی(کارگردان) در سالن شماره پنج سینما هویزه مشهد برگزار شد.

«مسیر» برایم از «نتیجه» کار مهم‌تر است

در ابتدای این جلسه مهدی گنجی درباره این‌که چطور و از کدام مرحله وارد گروه پازلی‌ها شد، گفت: به تشخیص گروه کارستان و تهیه‌کننده پروژه من انتخاب شدم. شاید به این دلیل که در همه این پنج شش سال گذشته فیلم‌هایم درباره آدم‌هایی بوده که ذره‌ای از دیدن‌شان حال‌مان بهتر می‌شود.

وقتی من به گروه پیوستم، چون پروژه آغاز شده بود، برخی از سکانس‌های اصلی فیلم را بازسازی کردیم و باقی را دیگر من همراهشان بودم و ادامه دادیم. انتخاب این گروه برمی‌گشت به کمکی که بنیاد کارآفرینی زنان و جوانان در ساخت این مستند با ما داشت.

وی ادامه داد:  خیلی اوقات شما می‌روید سراغ سوژه‌ها، سوژه‌هایی مثل فیلم قبلی‌ام که باید چندین‌ماه و حتی چندین‌سال همراه آن‌ها باشید. نکته اینجاست که خیلی‌ها سؤال می‌کردند سرنوشت این‌ها چه می‌شود؟ موفق می‌شوند؟ موفقیت این‌ها یعنی چه؟ یعنی آخرش نشان بدهیم که با یک بنز آخرین مدل دارد توی الهیه می‌چرخد؟ یا نه؟ خب بیشتر از آخرش، برای من، مهم مسیری بود که آن‌ها طی می‌کنند. موفقیت توی کار من بیست و پنج ثانیه کپشنی بود که شما انتهای فیلم خواندید، نه بیشتر.

نمی‌توانم بیش از یک‌حدی به حریم کاراکترم تجاوز کنم

گنجی سپس درباره صحنه بگومگو و بحث پازلی‌ها توضیح داد: من می‌خواستم یک کار واقعی بسازم، یک کار درباره آدم‌های واقعی، یعنی کسانی‌که موقع ناراحتی دعوا می‌کنند و یک‌سری حرف‌هایی می‌زنند. آن صحنه دعوا و بحث‌ها را من زنگ زدم به دوستان و گفتم ببینید! طبیعی است که شما از این‌کار بترسید، اما من پیشنهاد می‌کنم اول بگذارید تدوین را انجام بدهیم بعد خودتان تصمیم بگیرید که توی فیلم استفاده بکنیم یا نه.

 اولین‌بار که حمید کاراکتر اصلی فیلم کار را دید و گفت یک جاهاییش زیاد است. یک‌سِری تک جملاتی وجود داشت که من آن را حذف کردم. به هرحال این یک رابطه دوطرفه است. من بالاخره نمی‌خواهم از چیزی‌که فکر می‌کنم به درد می‌خورد و خواسته‌ام است، بگذرم. کار من فیلم ساختن است.

از طرف دیگر من نمی‌توانم به حریم کاراکترهایم بیش از یک اندازه‌ای تجاوز کنم. به‌نظر من باید این وسط یک‌چیزی پیدا کنی، یک بالانسی که همه راضی باشند. اصلی‌ترین نکته برای فیلم‌سازی از کاراکترها در این‌طور مواقع این است که او دوست داشته باشد ازش فیلم بسازی!

مستندساز باید روی کاراکتر فیلمش تأثیر بگذارد

گنجی در ادامه درباره این‌که آیا مستندساز در این نوع فیلم‌سازی، باید روی کاراکترش تأثیر بگذارد و آیا اصلاً چنین وطیفه‌ای دارد یا نه، گفت: یک اصطلاحی در دنیای مستندسازی وجود دارد که می‌گوید: تو باید شبیه مگسی باشی روی دیوار. یعنی دوربینت را روشن کنی، بگیری و بعد هم خداحافظ.

اما اصطلاحی دیگر وجود دارد در واکنش به آن اصطلاح قبلی من فیلی هستم توی یک اتاق. همین الان که داشتم همین‌جا توی سالن عکس سلفی می‌گرفتم، ردیف اول و دوم سالن لباس‌هایشان را کمی مرتب کردند، حالا چطور می‌شود که وارد زندگی عده‌ای بشوی و تأثیرگذار نباشی.

کارگردان مستند «من می‌خوام شاه بشم» افزود: فیلمی از یک روسپی در ایران ساخته شد و در شبکه‌های اجتماعی پخش شد، ولی بعد بعد آن خانم را کشتند! این یک‌وجه، اما وجه دیگر قضیه این است که فیلم‌ها می‌توانند به زندگی کاراکتر کمک کنند. این آرزوی من است که فیلمی بسازم که هم روی زندگی کاراکتر تأثیر بگذارد، هم اطرافم را تحت‌تأثیر قرار بدهد و هم برای خودم موفقیت‌های زیادی کسب کند.

مستندی را دیدم از یک خانم فیلم‌ساز که برنده جشنواره ساندس شده بود. کاراکتر این فیلم دختر کارتن‌خواب افغانستانی بود که در تهران می‌خواهند او را بفروشند. بخشی از افغانستانی‌ها برای خرید جهزیه، دخترشان را به خانواده پسر می‌فروشند. این خانم فیلم‌ساز پول می‌دهد به خانواده این دختر بعد او را می‌برد افغانستان و برایش پاسپورت می‌گیرد و بعد او را می‌برد. خب می‌بینید که این فیلم روی زندگی شخصیت تأثیر زیادی گذاشته است. یک‌عده می‌گویند این کار اشتباه محض است، ولی من اصلاً هیچ اعتقادی به این نگاه ندارم و اتفاقاً فکر می‌کنم باید به نسبت خودمان تأثیرگذار باشیم.

گنجی در پایان، در خطاب به فیلم‌سازان جوان مشهدی گفت: وزارت علوم این‌همه دارد به آب و آتش می‌زند برای این‌که پارک‌های علم و فناوری گسترش پیدا کنند و این‌که آقای روحانی می‌گوید، می‌خواهیم شرکت‌های دانش‌بنیان و اِستارت‌آپ‌ها را گسترش بدهیم و به صاحبانش وام بدهیم، بذرش را می‌توانند از این فیلم‌ها برداشت کنند.

 به‌نظرم هرکسی و هرجایی‌که می‌تواند باید کمک کند تا این فیلم‌ها بدون هیچ چشم‌داشتی دیده شوند. من به جوان‌های فیلم‌ساز مشهدی می‌گویم که برای من فیلم ساختن در شهری مثل بیرجند کلی هزینه‌بَر است. ولی وقتی هسته‌های فیلم‌سازی شکل بگیرند، همه می‌توانند دست‌به‌کار شوند و دنیای اطرافشان را ببینند. قطعاً الان حداقل سه‌تا اِستارت‌آپ خیلی خوب توی مشهد فعالیت می‌کنند که می‌توانند سوژه ساختن یک فیلم مستند باشند؛ واقعاً توی هر شهر، جهان بزرگی وجود دارد که باید آن را با دیگران سهیم شوید.