ﻃﺮﺡ ﻋﺒــﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭ ﻯﻫﺎﻳﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ، ﻃﺮﺡ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻣﻮﺱ ﺳﻴﺎﺳــﻰ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﻋﻮﺏ ﺳﺎﺯﻯ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺩﻭﻟ ﺖﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺑــﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ، ﺑﺎ ﻃﺮﺡ ﻳﻚ ﺳــﺮﻯ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎ ﻛﻪ  ﻣﻴــﻼﺩﻯ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ۲۰۰۴ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ﺭﺍﻫﺒــﺮﺩ ﺩﻛﺘﺮﻳﻦ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭگ، ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻧﻴﺰ ﻃﺮﺡ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﺳــﻂ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻃﻠﺒﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭﺣﺸﺖ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﻴﺎ ﺷﻜﻞ ﻣ ﻰﮔﻴﺮﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﻢ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺳــﻮﻯ ﻧﻈﺎﻡ ﻏﺮﺏ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺍﺳــﺘﻌﻤﺎﺭﻯ ﺑﺮ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﻴﺎ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﻯ ﺷــﺪ. ﻫﺪﻑ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﻯ ﻧﻴﺰ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳــﻰ، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻭ ﺍﻧﺮژﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺳﺘﻜﺒﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﺑــﺮﺍﻯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺭﺍ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﻭ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻛﻨﺪ، ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣ ﻰﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﻛﺘﺮﻳﻦ ﺷﻮﻙ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺭﺷﺪ ﻣ ﻰﺩﻫﻨﺪ. ﺩﻛﺘﺮﻳﻦ ﺷﻮﻙ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣ ﻰﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺁﺳــﻴ ﺐﻫﺎﻯ ﺟﺪﻯ، ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﻓﺮﺻ ﺖﻫﺎﻯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺷﻮﻙ ﺩﺭﻣﺎﻧﻰ ﻳﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﻣ ﻰﺷﻮﺩ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸــﺨﺺ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳ ﻰﻫﺎ ﺑــﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺮﺧﻰ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻏﺮﺑﻰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴ ﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺩﻛﺘﺮﻳﻦ ﺷﻮﻙ ﻭﺍﺭﺩ ﻣ ﻰﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﭘﺎﻳﮕﺎ ﻩﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳــﺪ، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺛﺮﻭ ﺕﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻭ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﺕ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ، ﺷﻮﻙ ﻭ ﻓﺘﻨﻪ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻩﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺤﻮﺭ ﻗﻮﻡ ﮔﺮﺍﻳﻰ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻰ، ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳــﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩ ﻩﺍﻧﺪ، ﻣﻮﺿﻊ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺍﺳﻼﻣﻰ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣًﻼ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺣﻔﻆ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖ ﺍﺭﺿﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻄﺮﺡ ﻣ ﻰﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ ﻯﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮﺍﻫﻰ ﻛﻨﺪ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺄﻣﻦ ﻭ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻛﺮﺩﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ ﺍﺻﻴﻞ ﻣ ﻰﺩﺍﻧﻨﺪ. ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﻣﻬﻤﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻩ، ﻣﻮﺿﻊ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳ ﻰﻫﺎﺳﺖ، ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛــﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺭﺳــﻤﻰ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﺮﺳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳــﺪ، ﻭﻟﻰ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﻠﻢ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺣﻔﻆ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻛﺎﻧﻮ ﻥﻫﺎﻯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻴﻨﻰ ﻭ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺮﺍﻕ ﻣ ﻰﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻰ ﺩﻳﮕﺮ، ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳﻌﻰ ﻣ ﻰﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻤﺘﻰ ﻛﻪ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﻧﻮﻋﻰ ﺳــﺎﻣﺎﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻯ ﺭﺍ ﺣﻔــﻆ ﻛﻨﻨﺪ. ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﺭﻭ، ﻋﺮﺍﻗ ﻰﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻃﻨﺎﺏ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳ ﻰﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺎﻩ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺭﻭﻯ ﻣﻰﺩﻫﺪ، ﻧﺘﻴﺠﻪ  ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ۲۰۰۳ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻰ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧ ﺖﻫﺎﻯ ﺩﻓﺎﻋﻰ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷــﻮﺩ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻯ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺮﻛﺰﻯ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣ ﻰﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺍﻋﺶ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﺎﺯ ﻩﺍﻯ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺷﻜﻞ ﻣ ﻰﮔﻴﺮﺩ. ﻭﻟﻰ ﺍﮔﺮ ﻋﺮﺍﻗﻰﻫﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﭼﺸﻢ ﺍﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰﻫﺎ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ، ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻭ ﭼﺎﻟ ﺶﻫﺎﻯ ﺟﺪﻳﺪﻯ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ. ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﺮﺍﻕ ﺗﻨﻬــﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﺷــﺪﻥ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻨﻄﻘ ﻪﺍﻯ ﻧﻴﺰ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻰ ﺩﻏﺪﻏ ﻪﻫﺎﻯ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭﺑــﺎﺭﻩ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻯ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻌﻰ ﻭ ﺳﻮﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻯ ﭘﺎﻳﻰ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﻋﺮﺍﻕ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺳﻜﻮﻯ ﺗﺎﺯ ﻩﺍﻯ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩ ﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻔﺎﻯ ﻧﻘﺶ ﻣﻰﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ.

*عضو کیمسیون امنیت ملی وسیاست خارجی