قدس آنلاین- خدای متعال انسان را به عنوان اشرف مخلوقات خود خلق کرد، تمام اسماء حسنای خود را به او تعلیم نمود و او را خلیفه خود در زمین قرار داد؛ به این دلیل انسان و تمامی شئون او در نزد پروردگار متعال دارای قدر و منزلتی بی پایان است. تغذیه یکی از فرایندهای اصلی زندگی انسان در بُعد مادی و معنوی است و نقش حیاتی در تکامل انسان دارد؛ به همین خاطر خداوند متعال در قرآن مجید برای تغذیه انسان، بالاترین سطح از استاندارد کیفیت (مادی و معنوی) را در نظر گرفته است.

یسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیبَاتُ... (المائدة/۴). از تو سؤال می‌کنند چه چیزهایی برای آن‌ها حلال شده است؟ بگو: آنچه پاکیزه (طیب) است، برای شما حلال شده است.

بر اساس آیه فوق مواد غذایی در شأن انسان (که می‌تواند از آن‌ها به عنوان غذای خود استفاده کند) باید شاخص‌های مفهوم طیب (استاندارد طیب) را داشته باشند.

بررسی سایر آیات قرآن مجید و روایات ائمه معصومین علیهم السلام نیز نشان می‌دهد که تغذیه علاوه بر اینکه منبع تأمین انرژی برای جسم و جان انسان است موجب رشد و تعالی جسم و جان انسان هم می‌شود. به تعبیر بهتر تغذیه (هم مادی و هم معنوی) انسان ساز است و موجب رشد و توسعه وجود انسان می‌شود. به همین دلیل خدای متعال تغذیه را دارای اهمیت راهبردی در سرنوشت انسان می‌داند، انسان‌ها را امر کرده است تا در آن محققانه بیاندیشند و برای غذای خود عالیترین سطح استاندارد کیفیت را (هم مادی و هم معنوی) انتخاب کنند.

بررسی آداب و احکام وارد شده در زمینه تغذیه هم نشان می‌دهد که دین اسلام برای زنجیره تولید تا مصرف محصولات غذایی آداب و ضوابطی را وضع کرده است تا بالاترین سطح کنترل و تضمین کیفیت در زنجیره غذایی تحقق یابد.

در قالب یک طرح تحقیقاتی، معنا و کاربردهای واژه طیب در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و با استفاده از آن شاخص‌های غذای طیب بر اساس آیات قرآن مجید استخراج شدند؛ تحقیق مزبور نشان داد که؛ لذیذ و دلچسب بودن، پاکی و پاکیزگی، حلال بودن، سالم بودن، مطلوب بودن، مطابق با طبع (یا ملائم با نفس) بودن، دارای بیشترین ارزش غذایی بودن و برخورداری از آثار سازنده جسمی و روحی (مفید و اثربخش بودن غذا) ویژگی‌های یک غذای با استاندارد قرآنی (استاندارد طیب) می‌باشد.

*حسین زمانی

عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم و صنایع غذایی