قدس آنلاین- رسانه‌ها و شخصیت‌های مختلف آمریکا در روزهای گذشته خبر از حرکت احتمالی این کشور در مسیر «مذاکره مجدد» داده‌اند؛ به این معنی که پس از اعلام عدم پایبندی ایران به برجام کنگره همچنان به تداوم توقف موقت تحریم‌ها رأی داده اما از سویی دیگر آمریکا مسائل جدیدی را در قبال ایران تعریف کرده و سعی می‌کند با افزایش فشار و از طریق مذاکره مجدد، امتیازهای تازه‌ای کسب نماید. اما اگر این اخبار صحیح باشد چرا ایالات‌متحده قصد دارد که به این سمت حرکت کند؟ پیش از پاسخ به این سؤال بهتر است برخی اخبار منتشر شده در این باب را از نظر بگذرانیم.
راهبرد مک مستر؛ حفظ برجام به همراه افزایش فشار
نشریه «پالیتیکو» و خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در گزارش‌هایی از تدوین راهبردی از سوی مک‌مستر مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا در قبال ایران خبر داده‌اند که هدف از آن حفظ برجام ضمن افزایش فشار بر ایران است. بر اساس این راهبرد، ترامپ هرچند از صدور تائیدیه پایبندی ایران به برجام خودداری می‌کند، اما در عین حال با رایزنی با کنگره، از نمایندگان خواهد خواست تحریم‌ها را بازنگردانده و برجام را حفظ کنند. این طرح پیشنهاد می‌دهد که همزمان دولت با همکاری با کنگره و شرکای اروپایی آمریکا، فشار را به ایران در حوزه‌های خارج از برجام از جمله برای مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران افزایش دهند.
تد کروز: اعلام عدم پایبندی ایران بمنظور اقدامات تنبیهی
«تد کروز» سناتور جمهوری‌خواه در مصاحبه با «واشنگتن فری بیکن» گفت: رئیس‌جمهور آمریکا هیچ گزینه‌ای جز عدم تأیید پایبندی ایران به برجام ندارد و می‌بایست به کنگره اجازه دهد تا اقدامات تنبیهی سختی علیه تهران به کار گیرد تا از این طریق پایه و اساس از بین رفتن کامل برجام یا مذاکره مجدد با ایران فراهم آید.
تام کاتن: باید نقائص برجام را رفع کرد
همچنین «تام کاتن» سناتور آمریکایی در مصاحبه با واشنگتن‌پست از منقضی شدن برخی محدودیت‌های مندرج در برجام برای ایران در سال‌های آینده، تحقیقات در زمینه سانتریفیوژها، آزمایش موشک‌های بالستیک و نبود گزینه‌های لازم برای پاسخ به پایبند نبودن ایران به توافق به عنوان نقائص اصلی برجام - به زعم وی- نام برد و گفت که دولت و کنگره بایستی با متحدان اروپایی و به ویژه اسرائیل و متحدان عربی خود برای رفع این نقائص همکاری کند. این نماینده آمریکایی گفت: اقدام احتمالی ترامپ برای عدم تأیید پایبندی ایران به برجام، آمریکا را فوراً از برجام خارج نمی‌کند و واشنگتن، با چنین اقدامی هیچ یک از مفاد توافق هسته‌ای را نقض نکرده است. گفتنی است که پس از اظهارات کاتن، نیکی هیلی نماینده فعلی آمریکا در سازمان ملل در توییترش از وی حمایت کرد و نوشت: کاتن درک صحیحی از حکومت ایران و نقائص برجام دارد. اظهارات او ارزش خواندن دارد.
سفر رئیس سابق شورای امنیت ملی اسرائیل به آمریکا
نیویورکر از سفر یوزی آراد، جاسوس معروف اسرائیلی و رئیس سابق شورای امنیت ملی این رژیم به آمریکا برای رایزنی با جمهوری‌خواهان کنگره برای حفظ توافق هسته‌ای ایران خبر داد. پیش‌تر فارین پالیسی در گزارشی نوشته بود که آراد به آمریکا و متحدانش توصیه کرده تا به دنبال تقویت رژیم‌های بازرسی اجباری در برجام برای دسترسی به سایت‌های نظامی باشند.
بلومبرگ: سنای آمریکا از آرای کافی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران برخوردار نیست
وبگاه بلومبرگ روز جمعه نوشته است: «تقریباً در مجلس سنا آرا کافی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران وجود ندارد. در حال حاضر راند پال، عضو جمهوری‌خواه مجلس سنا به ترامپ هشدار داده توافق هسته‌ای با ایران را باطل نکند.» بلومبرگ به علاوه به نقل از منابعی در سنا نوشته «جف فلیک» و «سوزان کالینز»، دو عضو دیگر جمهوری‌خواه سنا هم از بازگرداندن تحریم‌ها حمایت نمی‌کنند. به نوشته این وبگاه، با توجه به حمایت تمامی دموکرات‌ها از توافق هسته‌ای ایران در رأی‌گیری سال ۲۰۱۵، به نظر نمی‌رسد که در صورت عدم صدور تأییدیه برای پایبندی ایران، سنا به خروج از این توافق رأی بدهد.
جیک سالیوان و ویلیام برنز: شرایط جدید واشنگتن برای شرکا!
جیک سالیوان و ویلیام برنز دو مذاکره کننده پیشین آمریکایی ۲۱ سپتامبر در یادداشت مشترک خود نوشتند: نظر دولت این است که توافق را آشکارا لغو نکند اما با روش‌های به ظاهر زیرکانه، این توافق را در جاده شکست قرار دهد. این روش شامل عدم تائید پایبندی ایران به توافق بدون ارائه شواهد و درخواست از کنگره برای ازسرگیری اعمال تحریم‌های رفع‌شده می‌شود. دولت آمریکا همزمان با این کار، ادامه پایبند ماندن به برجام را منوط به ارائه تعهد از سوی ایران و دیگر شرکایمان به قبول شرایط جدید واشنگتن خواهد کرد.
مذاکره مجدد بر چه مبنایی طرح می‌شود؟
۱- از جمله دلایل اصلی طرح مذاکره مجدد توسط آمریکا را می‌توان وجود اهرم بازگرداندن تحریم‌ها بدون پاره کرده برجام دانست. روشن‌تر آن‌که آمریکا در شرایط فعلی قصد دارد تا دولت ایران را در دوگانه‌ای قرار دهد که یا مذاکره مجدد برجام را بپذیرد و یا بازگشت تمامی تحریم‌ها؛ در این شرایط اگر دولت دوازدهم مذاکره مجدد را بپذیرد یعنی فشارها و محدودیت‌های جدیدی را پذیرفته است اما اگر این مسئله را رد کند آمریکا تهدید خواهد کرد که با توجه عدم پایبندی ایران به برجام مسیر تمام تحریم‌های موجود را از طریق شورای امنیت و کنگره بازخواهد کرد. حتی این امکان نیز وجود دارد که آمریکا ابتدا تحریم‌های خود – شامل ۴ و نیم دستوری که توقف موقت یافته است – را بازگرداند و بعد برای توقف مجدد آن به صورت مورد به مورد با طرف ایرانی به مذاکره بپردازد.
۲- اگر ایالات‌متحده پس از اعلام عدم پایبندی ایران مستقیماً سراغ بازگرداندن تمامی تحریم‌ها می‌رفت، ابزار تحریم‌ها کارایی خود را از دست می‌داد چرا که حتی دولت دوازدهم نیز می‌فهمید که باید از برجام خارج شود اما در صورت حرکت در این مسیر می‌تواند از چماق برگرداندن تحریم‌ها برای محدودیت‌های بیشتر در زمینه‌های جدید استفاده نماید. لذا مشخص است که تحریم بیشتر از آن‌که هدف باشد وسیله‌ای است که ایالات‌متحده از آن سود می‌برد؛ به همین جهت زمانی که بتوان با تداوم توقف موقت تحریم‌ها سود کلانی در زمینه‌های دیگر کسب کرد عقل حکم می‌کند که این توقف موقت تداوم پیدا کند.
۳- مذاکره مجدد یک توافق جهت افزایش فشارها و کسب امتیازات بیشتر از حربه‌های همیشگی ایالات‌متحده آمریکا بوده است. اگر مذاکرات هسته‌ای آمریکا با کره شمالی را به عنوان یک معیار درنظر بگیریم متوجه خواهیم شد که ایالات‌متحده با وجود عدم اجرای هیچ‌کدام از تعهدات خود ذیل برنامه چارچوب مورد توافق ۱۹۹۴، فشارهای خود را بر کره شمالی بیشتر کرد و مذاکرات جدیدی را برای محدودیت برنامه موشکی کره آغاز کرد. بهانه جویی‌های آمریکا تنها محدود به مسئله موشکی نشد و این کشور با جوسازی‌های فراوان خواستار بازرسی از تاسیسات دفاعی زیر زمینی دفاعی کره شمالی در منطقه کامچانگاری شد! این روند هیچ حد یقفی نداشت و باوجود اجرای تمامی تعهدات کره شمالی، جورج بوش در نهایت این کشور را محور شرارت نامید! در حال حاضر نیز گویا آمریکا قصد آن را دارد تکرار تاریخ نماید با این تفاوت که فقط اشکالات و ایرادات خود در مذاکره با کره شمالی را اصلاح کرده است!
۴- دولت دوازدهم تاکنون دوبار در دو موضوع خروج ذخایر آب سنگین از ایران و نحوه اندازه‌گیری اورانیوم ذخیره شده مذاکره مجدد را انجام داده است. اظهارات علی اکبر صالحی و محمد جواد ظریف نیز از سوی دیگر این پیام را به طرف مقابل می‌دهد که در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا دولت دوازدهم درنهایت رویکردی منفعلانه در پیش خواهد گرفت و اقدام متناسبی به عمل نخواهد آورد.
۵- اثر فعلی پیش رفتن به سمت مذاکره مجدد و تهدید به بازگرداندن تحریم‌ها برای آمریکا از بین رفتن حداقل منافع اقتصادی ایران ذیل برجام است. ترامپ با الگوگیری از تئوری مرد خشمگین نیکسون و معرفی خود به عنوان فردی دیوانه تلاش می‌کند که با نقض بند ۲۹ برجام و بالا بردن ریسک تجارت با ایران، کشورهای خارجی و نهادهای مالی را از تعاملات اقتصادی با ایران منع نماید! در بند ۲۹ برجام می‌خوانیم:
اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات‌متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری منفی و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهداتشان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‌آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.
۶- ۶۰ روز فرصت کنگره برای بازگرداندن یا تداوم توقف موقت تحریم‌ها فرصت مناسبی است که آمریکا شرکای اروپایی خود را بیش از پیش برای فشار آوردن به ایران همراه نماید. پیش‌تر رئیس جمهور فرانسه و وزیر خارجه آلمان نسبت به انجام مذاکره مجدد رغبت نشان دادند اگر آمریکا شرط تداوم توقف موقت تحریم‌ها را افزایش فشارها بر روی ایران برای محدودیت‌های بیشتر عنوان کند میل و رغبت کشورهای اروپایی برای همراهی آمریکا در مذاکره مجدد بیشتر از این نیز خواهد شد!
۷- اگر آمریکا مسیر مذاکره مجدد را به سمت مسئله موشکی ایران سوق بدهد باید شاهد سر دادن شعارهایی از این قبیل که «برنامه موشکی حق مسلم ماست» در داخل کشور باشیم. اتخاذ رویکردی این‌چنینی از جانب مسئولان ایران هرچند نوعی مقاومت به حساب می‌آید اما نشان از یک عقب‌نشینی می‌دهد چرا که تا پیش از برجام مردم ایران از همین شعار برای صنعت هسته‌ای کشورمان استفاده می‌کردند. به همین جهت آمریکا مسیر مذاکره مجدد به آمریکا کمک خواهد کرد که تمرکز خود را برای مقابله با برنامه موشکی ایران دوچندان نماید. این روند تنها متوقف به مسئله موشکی نخواهد بود و مسائل دیگری چون فعالیت‌های منطقه‌ای و حقوق بشر را نیز دربرخواهد گرفت.
*ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس
نظر شما