قدس آنلاین- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا به طور رسمی از تأیید پایبندی ایران به برجام سر باز زد. با این حال به نظر می‌رسد او از اصرار به کنگره برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران دست برداشته است. او معتقد است کنگره باید با تصویب قانونی جدید، شرایطی که تحت آن تحریم‌ها قابل بازگشت باشند را تصریح کنند.
ترامپ در سخنرانی خود اعلام کرد من در حال سازماندهی تیم خود به منظور همکاری نزدیک با کنگره و متحدان خود برای پرداختن به ایرادات جدی این توافقنامه هستیم تا ایران هرگز نتواند به تهدیدی هسته‌ای برای جهان تبدیل شود. وی خاطرنشان کرد: در صورتی که این رویکرد مؤثر واقع نشود، توافق به پایان می‌رسد.

اگرچه ترامپ برای مدتی طولانی یکی از منتقدان سرسخت توافق هسته‌ای با ایران بوده است و آن را مایه شرمساری می‌داند، اما تا کنون دو بار پیش از آخرین گزارش خود به کنگره بر خلاف میلش وادار شد تا برجام، پایبندی ایران به تعهداتش و اینکه قرارداد یادشده تأمین کننده منافع ملی ایالات متحده است را تأیید کند.
او اخیراً گفت: ما نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم برجام را تأیید کنیم چرا که آن را گام نهادن در راهی می‌دانیم که منتهی به خشونت، ترور و تهدید هسته‌ای بیشتر از سوی ایران است.
ترامپ در سخنرانی اخیر خود عنوان کرد: ایران ناقض روح برجام است، حتی اگر به بندهای آن پایبند بوده باشد! بنابر این ارزش چنین توافقی چه خواهد بود؟ آیا هدف این قرارداد تنها به تعویق انداختن توسعه توان هسته‌ای ایران برای مدتی کوتاه است؟ این هدف برای من به عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده غیر قابل قبول است!
ترامپ علاوه بر اظهارات تند علیه ایران، از وزارت خزانه‌داری ایالات متحده خواست تا تحریم‌های تازه‌ای را علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران وضع کند تا با رفتار به گفته او بی‌ثبات‌کننده این نهاد نظامی در منطقه و حمایت از تروریست پایان داده شود. موضوعی که خارج از توافق هسته‌ای است! ترامپ دیگر هم‌پیمانان را نیز به اتخاذ اقداماتی مشابه برای هدف قرار دادن برنامه موشک‌های بالستیک ایران ترغیب کرد. مسئله دیگری که برجام آن را پوشش نداده است.
یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتازگی پایبندی مجدد ایران به برجام را تأیید کرد. وی خاطرنشان کرد که در حال حاضر ایران تحت سختگیرانه‌ترین نظام بازرسی از تاسیسات هسته‌ای قرار دارد.
رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات متحده، نیز می‌گوید: در مورد این که ایران به توافقنامه پایبند بوده است بحثی نداریم. تصمیم رئیس‌جمهور مبنی بر ارزیابی کلی از عملکرد ایران به دنبال تسهیلات ایجاد شده در نتیجه رفع تحریم‌ها است که با روح برجام مغایرت دارد! وی افزود: رئیس‌جمهور امیدوار است که با عدم تأیید توافق، پیام روشنی به تهران و دیگر بازیگران بین المللی مبنی بر فرارسیدن زمان بازگشت به میز مذاکرات ارسال شده باشد. معتقدیم که این بهترین مسیر برای اصلاح برجام است.
تیلرسون اقرار کرد که بازگشت ایران به مذاکره درباره قرارداد فعلی غیر محتمل است؛ با این حال شاید ایالات متحده و هم پیمانان اروپایی بتوانند درباره یک توافقنامه تکمیلی که بتواند بخش‌های پوشش داده نشده در برجام را شامل شود؛ به مذاکره بنشینند. با این حال او خاطرنشان کرد: ممکن است تلاش برای ترمیم توافق هسته‌ای با ایران موفقیت‌آمیز نباشد.
شاید بتوان گفت تیلرسون تنها به دنبال امتحان شانس آمریکا برای اعمال تغییراتی در برجام است.
تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه دونالد ترامپ را به شدت تشویق به اتخاذ موضعی سخت علیه ایران می‌کند. شخصی که یکی از مخالفان اولیه و سرسخت این قرارداد به شمار می‌رود.
کاتن خطاب به شورای روابط خارجی کنگره ایالات متحده گفت: این قرارداد مطمئناً نیازهای حیاتی ما را در حوزه امنیت ملی تأمین نمی‌کند. دنیا باید بداند که ما برای خروج از قرارداد جدی و خواهان اعمال مجدد تحریم‌هایی به مراتب سنگین‌تر علیه ایران هستیم. با عدم تأیید رئیس‌جمهور این پیام منتقل می‌شود.
این در حالی است که انتقادات کاتن در تناقض جدی با دیدگاه‌های بسیاری از اعضای تیم امنیت ملی رئیس‌جمهور است.
برای مثال جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا، خطاب به کمیته نیروهای مسلح اعلام کرد حفظ برجام تأمین‌کننده منافع آمریکاست.
مخالفان قرارداد معتقدند برجام حتی اگر به محدود شدن توان هسته‌ای ایران کمک کند این کشور را از حمایت گروه‌هایی نظیر حماس و حزب الله باز نداشته است.
مهلت ۶۰ روزه‌ای که در اختیار کنگره قرار گرفته است می‌تواند راهی سریع برای اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران فراهم سازد. تحریم‌هایی که در سایه برجام به میزان چشمگیری سبک شدند.
دنیس راس دیپلمات کهنه‌کار در مسائل خاورمیانه معتقد است: دستگاه سیاسی ایالات متحده قصد دارد با انجام قماری خطرناک، طرف‌های متعهد به این قرارداد را وادار سازد تا در این مهلت ۶۰ روزه به دنبال ایجاد توافقی جدید باشند.
راس می‌افزاید: این یک بیانیه و نمادی برای نشان دادن این موضوع خواهد بود که ایالات متحده همانطور که می‌گوید عمل می‌کند. بنابراین بهتر است حرف‌های ما را جدی بگیرید و پاسخی قانع کننده بدهید. این راهبرد متکی به این نظریه است که در حال حاضر اروپایی‌ها شدیداً از نگاه داشتن ما در توافق ناامید شده‌اند و بی‌تردید راهی برای پاسخ به خواسته‌هایمان پیدا می‌کنند.
البته این استراتژی پرخطری در دو جبهه است. در حال حاضر رهبران اروپایی از اقدام اخیر ترامپ یعنی خروج از قرارداد پاریس بسیار ناخشنود هستند و ممکن است از همراهی با ایالات متحده دست بکشند؛ موضوعی که به انزوای آمریکا می‌انجامد. راس می‌گوید: با اعلام خروج ما از برجام، گمان می‌کنم که آمریکا تنها خواهد ماند.
آلمان، فرانسه، بریتانیا و دیگر امضاکنندگان این قرارداد یعنی روسیه و چین همگی بر تعهد خود به توافق هسته‌ای تأکید کرده‌اند.
الیوت انگل نماینده حزب دموکرات در مجلس نمایندگان اخیراً برنامه کاخ سفید برای ترک برجام را یک قمار خطرناک خواند. او افزود: عدم تأیید ترامپ نخستین قدم به سوی ترک قراردادی که ایران را از دستیابی به بمب هسته‌ای باز می‌داشت؛ بود. پیامی که این اقدام به هم پیمانان ما ارسال می‌کند این خواهد بود که ایالات متحده به هیچ یک از تعهدات پایبند نیست و وجهه آمریکا را از نیرویی که قادر به حل مشکلات جدی است به منبعی غیرقابل اعتماد بدل می‌کند.
خطر دیگری که در نتیجه عدم تأیید قرارداد متوجه آمریکا خواهد بود این است که کنگره می‌تواند گزینه برقراری مجدد تحریم‌های خود را بی درنگ اعمال کند که به نقض برجام از سوی آمریکا دامن می‌زند.
تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا می‌گوید: کاخ سفید در حال رایزنی با قانونگذاران برای انتخاب راه حلی میانه است که ضمن پابرجا نگه‌داشتن منافع برجام، حامل هشداری مبنی بر وضع تحریم‌های سنگین جدید علیه ایران، در صورت عدم تغییر رفتار این کشور باشد.
در حال حاضر هواداران برجام در داخل و خارج از آمریکا، با تمرکز بر کنگره برای حفظ قرارداد تلاش می‌کنند.
رئیس گروه میانه‌رو طرفدار اسرائیل عنوان کرد: خیلی روشن است که توافق هسته‌ای با ایران مطابق انتظار عمل می‌کند. رئیس‌جمهور دارد بر اساس دستورالعمل سیاسی خود، بی‌رغبت به دیپلماسی و با بی‌حرمتی به روسای‌جمهور گذشته رفتار می‌کند. کنگره باید این تصمیم ترامپ را همان گونه که هست ببیند. یک اشتباه نابخردانه که ضمن پیچیده‌تر ساختن مسائل، رویارویی با ایران و جلوگیری از دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای را به مراتب دشوارتر می‌سازد.
در حال حاضر برچیده شدن تحریم‌ها در سایه توافق هسته‌ای، سبب رونق برخی کسب و کارهای ایالات متحده نیز شده است. برای مثال می‌توان به بوئینگ اشاره کرد که قراردادی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار را برای فروش تعدادی هواپیمای مسافربری با شرکت‌های ایرانی امضا کرد.

مترجم: علی‌رضا دشتی

* ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس