قدس آنلاین- «نهنگ آبی» باشد یا نباشد چه فرقی می‌کند؟ مهم این است که «نهنگ‌های قاتل» در امواج سهمناک فضای مجازی جولان می‌دهند و کودکان و نوجوانان معصوم را شکار می‌کنند.

این روزها با گسترش فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند، بسیاری از خانواده‌ها تسلطی بر محتوایی که فرزندانشان به دنبال آن هستند، ندارند و به همین دلیل گاهی اوقات اتفاق‌هایی رخ می‌دهد که قابل جبران نیستند. در این بین خانواده‌ها و مسئولان یکدیگر را به نبود نظارت و فرهنگسازی مناسب در این حوزه متهم می‌کنند. سقوط ناآگاهانه دو دختر نوجوان اصفهانی فعلاً آخرین نمونه دردناک از آسیب‌های این حوزه است.

* کودک به بازی نیاز دارد، اما ...

یک استاد دانشگاه و جامعه‌شناس در این باره می‌گوید: بازی به عنوان شغل کودک و اسباب بازی ابزار کار کودک است که نخبگان اجتماعی و والدین باید به آن توجه کنند. دکتر «مجید ابهری» در گفت و گو با قدس می‌افزاید: خانواده‌ها باید دقت کنند که چه نوع ابزاری را در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند؛ متأسفانه هجوم مغول‌وار بازی‌های رایانه‌ای بدون نظارت و کنترل موجب ایجاد هیجان‌های روحی، اضطراب، کابوس‌های شبانه در کودکان و نوجوانان می‌شود وهمزمان با عوارض یاد شده خشونت را در ذهن و روح آن‌ها نهادینه می‌کند.

ابهری تصریح می‌کند: در کشور ما هر نوجوان با پول توجیبی خود می‌تواند انواع بازی‌های رایانه‌ای را خریداری کند. از سویی سن استفاده از گوشی‌های هوشمند هم به هشت سال رسیده و تبدیل به یکی از سرگرمی‌های اصلی کودکان ایرانی شده است. این آسیب‌شناس اجتماعی می‌افزاید: چند ماه پیش به خطر گسترش بازی‌های رایانه‌ای بخصوص نهنگ آبی اشاره و عرض کردم که سازنده این بازی دانشجوی اخراجی روان شناسی بوده و هدف آن را پاکسازی جامعه از افراد بی فایده و لاابالی بیان کرده است و در ضمن گفته است در قسمت بیست و ششم، کاربر وادار به خودکشی می‌شود و در ۵۰ قسمت این بازی‌ها، انواع خشونت تبلیغ می‌شود.

* سونامی فضای سایبری

دکتر ابهری اظهار می‌دارد: ۸۵ درصد از بازی‌های رایانه‌ای دارای صحنه‌های تیراندازی و آدم کشی هستند که ترویج خشونت و القای قدرت نامحدود استکبار، اصلی‌ترین اهداف آن‌هاست. خانواده‌ها ضمن کنترل فرزندان خود نباید به آن‌ها اجازه دهند از این ابزار استفاده کنند و در مدارس نیز باید بازی‌های سنتی که هم ورزش و هم سرگرمی است به خانواده‌ها و فرزندانشان آموزش داده شود. از طرفی همزمان با ورود فناوری به کشور نیز آموزش‌های لازم داده نشده است و به یک باره جامعه با سونامی فضای سایبری روبه رو شده است.

* بازی‌ای به نام «نهنگ آبی» وجود ندارد!

اما یک کارشناس بازی‌های رایانه‌ای می‌گوید: در حال حاضر بازی رایانه‌ای با عنوان «نهنگ آبی» در اینترنت پیدا نمی‌شود که استفاده از آن در ایران کشته هم داده باشد.

«بابک کرباسی» دبیر اسبق انجمن بازی سازان انقلاب اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ما می‌افزاید: مطمئناً فرمانده انتظامی استان اصفهان اگر علت خودکشی دو دختر نوجوان اصفهانی را به دلیل انجام بازی رایانه‌ای نهنگ آبی بیان کرده باشد، بزودی این گفته‌ها را تکذیب خواهد کرد؛ زیرا اساساً «نهنگ آبی» نه تنها یک بازی رایانه‌ای نبوده است، بلکه امروز اصلاً وجود خارجی نیز ندارد.

وی اظهار می‌دارد: اصل ماجرای «نهنگ آبی» بدین شرح است که در سال ۲۰۱۳ فیلیپ بوکین (Philipp Budeikin)، یک دانشجوی روان‌شناسی روس در شبکه اجتماعی روسی زبان VKontakte (سرویسی شبیه تلگرام یا وایبر با این تفاوت که این شبکه اجتماعی اصلاً در ایران فعالیت نداشته است) یک چالش نرم افزاری (شبیه به عملکرد پرسش و پاسخ‌های محاوره‌ای در برخی روبات‌های تلگرام) را با نام Blue Whale با نیت شوم تکامل انسان و از بین بردن زباله‌های زیستی (طبق گفته‌های خودش) در ۵۰ مرحله طراحی و پیاده سازی کرد. در این چالش نرم افزاری که متأسفانه با شیطنت چند رسانه فارسی زبان مانند بی بی سی فارسی، یورونیوز، رادیو فردا و... به عنوان یک بازی رایانه‌ای در ادبیات فارسی مطرح شد، مخاطب باید با همراهی چالش‌های ادمین دیوانه این سرویس نرم افزاری، به مرحله آخر می‌رسید و در این مرحله خود را از بلندی به پایین پرت می‌کرد. اینکه چرا با توجه به آنکه این سرویس اصلاً در ایران اجرا نشده و حتی در بلوک شرق نیز جمع شده است، امروز گفته شده این نوجوانان اصفهانی قبل از اقدام به خودکشی در یک فایل صوتی اعلام کرده‌اند به خاطر استفاده از یک بازی رایانه‌ای به زبان روسی(!) به نام نهنگ آبی خود را می‌کشند، برای من عجیب و قابل تأمل است. به نظر می‌رسد مدیران محترم بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای باید مجدداً در خصوص این اشتباهات خبری برای مسئولان ذی‌ربط اطلاع رسانی کنند.

* اول فرهنگسازی، بعد موبایل‌بازی

کرباسی تصریح می‌کند: بازی‌های رایانه‌ای کسب وکار بزرگی در کشور است و با این گونه صحبت‌هایی که مستنداتی ندارد، این بازار را که می‌تواند یک بازار فرهنگی محترم باشد، با نگرانی روبه رو می‌کنند. از طرفی برخی خانواده‌های ایرانی درباره نحوه برخورد با فضای مجازی، اسمارت فون‌ها، اینترنت، استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و ... سواد رسانه‌ای لازم را ندارند و در حوزه فرهنگ بازی‌های رایانه‌ای نیز همچون برخی موارد دیگرهمچون رانندگی یا استفاده از خودرو، ابتدا اصل موضوع وارد ایران شده است و سپس فرهنگ آن وارد خواهد شد.

وی اظهار می‌دارد: فناوری و رسانه‌هایی مثل اینترنت در شرایط کنونی در خانواده‌های ایرانی بدون هیچ نظارت و کنترلی و تنها به عنوان سرگرمی‌های بی دردسر در اختیار گروه‌های سنی مختلف قرار می‌گیرند، بدون اینکه استانداردهای بین المللی رعایت شود. اما در مقابل در دنیا کودکان زیر ۱۲ سال نمی‌توانند از گوشی هوشمند و زیر ۱۵ سال از اینترنت آزاد، استفاده کنند، اما خانواده‌های ایرانی یک سیم کارت اعتباری بی نام با چند هزار تومان شارژ اینترنت در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند تا به عبارتی با آن سرگرم باشند و درخواستی از خانواده‌ها نداشته باشند، در صورتی که به این امر واقف نیستند که فرزندشان از طریق این سیم کارت و تلفن هوشمند خود به یک دنیای گسترده از اطلاعات، تصاویر و فیلم‌ها دسترسی دارد که استفاده بدون کنترل از آن‌ها می‌تواند منجر به بلوغ زودرس و جهش ذهنی خطرناک در کودکان شود.

کرباسی تصریح می‌کند: نمی‌توان گفت فضای مجازی فی نفسه فضای نامناسبی است، اما متأسفانه در نحوه در اختیارگذاری و استفاده از آن، بیشتر مسئولان بی خیال هستند و به جای فرهنگسازی برای خانواده‌ها، تصمیم‌هایی از جمله عرضه سیم کارت کودک را مطرح می‌کنند در حالی که ابتدا باید سواد رسانه‌ای خانواده‌ها را با فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی دقیق در این حوزه افزایش دهند.