قدس آنلاین-گروه استان ها-ابوالحسن صاحبی: در دهه ۶۰ به زمین‌های زراعی بالا دست و پایین پای روستا که نگاه می‌کردیم، بیش از ۹۰ درصد اراضی را مزارع و کشت پنبه پوشانده بود و جالب بود که در چنین شب‌های پاییزی که برای شب نشینی منزل اقوام و همسایگان می‌رفتیم، بساط پنبه چینی غوزه‌های کال پهن بود، اما اکنون دیگر از آن خاطره‌های خوش خبری نیست و نمی‌توان این صحنه‌های زیبا را در کنار بخاری هیزمی دید.

کمبود آب و ادامه خشکسالی‌ها

یک کشاورز صالح آبادی می‌گوید: عمده دلیل کاهش کشت پنبه در این منطقه، خشکسالی‌های پی درپی، خشک شدن قنات‌ها و در نهایت کمبود آب است به طوری که چهار ساعت مدار گردش آب حتی نیم هکتار را هم پاسخگو نیست بخصوص اگر زمین زارعی پنبه از مظهر و دهانه قنات دور باشد.
وی می‌افزاید: دو سه دهه قبل همین مقدار آب (به ساعت) نه تنها بیش از یک هکتار را آبیاری می‌کرد، بلکه مقدار زیادی از آن را چون نمی‌توانستیم، اداره کنیم، مجبور بودیم دو سه آبیار (کارگر کمکی) بگیریم. در غیر این صورت بخش عظیمی از آب به کال و هدر می‌رفت.
کشاورز دیگری هم خاطرنشان می‌کند: شغل و حرفه پنبه کاری زحمت زیادی دارد و از سویی بیشتر جوانان و مردم امروزی راحت طلب هستند و مانند نسل‌های گذشته، پرتلاش و سختکوش نیستند. به همین خاطر ترجیح می‌دهند، کارهای راحت، ساده و زودبازده انجام دهند. به عنوان مثال بیشتر به مشاغلی چون کشت گلخانه‌ای، مرغداری صنعتی، سبزیکاری، مسافرکشی و یا کارگری روی می‌آورند.
وی تصریح می‌کند: کشت پنبه علاوه بر رنج و زحمت، هزینه‌های زیادی هم در بردارد به طوری که هفت تا هشت ماه از مرحله کاشت، داشت و برداشت برای کارهایی چون شخم زدن، پل کشی (تل کشی)، آبیاری، وجین کردن، کندن علف‌های هرز، نگهداری و مراقبت، خرید کود شیمیایی و بالاخره چیدن پنبه‌ها طول می‌کشد و افزون بر این باید هزینه‌های هنگفتی را نیز صرف کنیم.
وی اضافه می‌کند: در صورتی که باران‌های بهاری موجب «سفالک بستن» زمین یا به عبارتی «سرگیرشدن» جوانه‌های پنبه در زیرخاک شود، مجدداً باید «سله شکنی» و از نو پل کشی شود که به همین خاطر هزینه‌های کاشت مضاعف و دوبله خواهد شد.
کشاورز دیگری نیز معتقد است: اراضی کوچک و خرده مالکی و نداشتن مهارت و سررشته کاری نسل امروزی هم از عوامل بازدارنده کاشت پنبه محسوب می‌شود و از همه مهم‌تر بی‌مهری و بی‌توجهی دولت را نیز باید به آن افزود که باید مسئولان با مشوق‌های مادی و معنوی پنبه کاران را تشویق و ترغیب کنند.

رد پای دلالان روی پنبه

رئیس جهادکشاورزی صالح آباد هم با تأیید اظهارات کشاورزان می‌گوید: در سال‌های گذشته بیش از۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه صالح آباد زیرکشت محصول پنبه بود، اما اکنون این مقدار به کمتر از ۴۰ هکتار رسیده و حتی سال به سال کاهش می‌یابد.
مهندس گل حسن نعمتی می‌افزاید: بالا بودن هزینه‌های تولید پنبه مانند افزایش قیمت بذر، کود، سم، نیروی کار و از سویی پایین بودن قیمت محصول پنبه در سال‌های گذشته با ناممکن بودن خرید تضمینی به علت پایین بودن قیمت خرید و نوسان نرخ آن در بازار و وجود واسطه‌ها ودلالان، خرید این محصول را نسبت به سایر محصولات با مشکل و رکود روبه رو کرده است.
به گفته وی نیاز آبی بیشتر پنبه نسبت به سایر محصولات از جمله خربزه و هندوانه و... و از سویی افزایش قیمت محصولات جالیزی نسبت به پنبه و همچنین کم بودن هزینه‌های تولید سایر محصولات کشاورزی نسبت به پنبه از عواملی است که بشدت حال و روز طلای سفید را به سیاهی کشانده است.
رئیس جهاد کشاورزی منطقه صالح آباد خاطرنشان می‌کند: کاهش دبی منابع آبی نظیر قنوات، خرده مالکی حاکم بر منطقه و کارآیی نامناسب ادوات خاک ورزی در اراضی خرد و کوچک کشاورزی و هزینه‌های سنگین تولید در بخش ادوات و ماشین آلات کشاورزی از دلایل اصلی کاهش سطح زیر کشت محصول پنبه محسوب می‌شود.
مهندس نعمتی افزود: انجام سنتی مراحل کاشت، داشت و برداشت محصول پنبه، غیرقابل صرفه و هم وقت گیر است و باید کشاورزان با کمک و همکاری کارشناسان و مروجان جهاد کشاورزی با بهره‌گیری از روش‌های مدرن این محصول زراعی را ارتقا دهند.
به اعتقاد وی محاسبه سنتی افت رطوبت پنبه (بیش از حد مجاز) توسط برخی از کارخانه‌های پنبه پاک کنی و بالا بودن حساسیت پنبه نسبت به بعضی از آفات نظیر کرم غوزه را که هزینه زیادی برای مبارزه با این آفت به کشاورزان تحمیل می‌شود، نمی‌توان نادیده گرفت.

وی یادآور می‌شود: توسعه و رونق کشت باغات پسته و مزارع زعفران به دلیل سودآوری مناسب در سال‌های اخیر در مقایسه با درآمدها و هزینه‌های محصول پنبه و همچنین جایگزینی و بازار داغ نخ و الیاف و پارچه‌های پلاستیکی به جای پارچه‌های پنبه‌ای، از دیگر موانع و مشکلات کاهش سطح زیر کشت پنبه است.
وی دیگرمشکل پنبه کاری را فقرمالی کشاورزان عنوان کرده، می‌افزاید: پنبه کاران هم برای خرید بذر اصلاح شده و هم برای پرداخت هزینه‌های مبارزه باآفات و امراض بذرهای اصلاح نشده ناتوانند و همچنین برای جمع آوری بقایای گیاهی پنبه پیش از فصل سرما مشکل دارند.