قدس آنلاین- براساس آنچه رئیس جمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی در دانشگاه تهران گفته بود، ۴۰ درصد از مشاغل کشور نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارد و این درحالی است که بسیاری از جوانان جویای کار برای داشتن شغلی بهتر، ادامه تحصیل می‌دهند دکتر عبدالرحیم نوه‌ابراهیم، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تحصیلات تکمیلی وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرنگار ما به پرسش‌ها در این خصوص پاسخ داده است.
با وجود این‌که بخشی از مشاغل، نیاز به تحصیلات دانشگاهی ندارند، وزارت علوم چه برنامه‌ای برای تنظیم ورود متقاضیان به دانشگاه و آموزش‌های مهارتی دارد؟
از گذشته در وزارت علوم، دفتر آموزش‌های آزاد وجود داشته که به این مراکز اجازه می‌داده برای کسانی‌که نمی‌خواهند الزاماً مدرک بگیرند، دوره‌های آزاد مهارتی برگزار کند که دانشگاه‌ها مجوز برگزاری این دوره‌ها را می‌گرفتند. حتی دانشگاه آزاد اسلامی در آغاز، رسالتش بر این بنا نهاده شده بود که دوره‌های آزاد برگزار کند، ولی در گذر زمان، ماهیت دانشگاه آزاد تغییر کرد و تندتر از همه به‌سمت مدرک‌گرایی رفت. بنابراین شرایط قانونی در وزارت علوم وجود دارد که اگر مؤسسات بنا به تشخیص خودشان بخواهند به نیازهای منطقه‌ای و محلی پاسخ بدهند، بتوانند مشاغل را شناسایی کنند و متناسب با آن، دوره‌های آزاد مهارتی برگزار کنند.
آیا از این دوره‌ها استقبال می‌شود؟
اکنون این دوره‌ها در مؤسسات تابعه وزارت کار برگزار می‌شوند و به دانش‌آموختگان، گواهی پایان دوره می‌دهند و آن‌ها مهارت را کسب می‌کنند، درحالی‌که این مهارت‌ها می‌توانند در دانشگاه‌ها هم آموزش داده شوند.
دانشگاه‌ها چقدر به‌سمت مهارتی‌کردن دروس رفته‌اند و آیا برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها برای کارآمدی بیشتر، به‌روز می‌شوند؟
طی چهارسال اخیر، وزارت علوم با نظارت مستقیم دفتر برنامه‌ریزی سعی کرده برنامه‌های درسی را به‌روز کند. مصوبه‌ای در شورای‌عالی برنامه‌ریزی که بالاترین مرجع تصمیم‌گیری و سیاست‌گزاری در این حوزه است، وجود دارد که دانشگاه‌ها را موظف کرده تا برنامه‌های درسی را هر پنج‌سال، بازنگری و به‌روز کند. معیارهای بازنگری برنامه‌های درسی، روزآمدکردن و مهارتی‌کردن آن‌هاست و حدود یک‌هزار برنامه درطول چندسال اخیر بازنگری شده است. یکی از تأکیدات در فرآیند بازنگری، قرار دادن دروس کارآفرینی و مهارت‌آموزی در برنامه‌های درسی است تا دانشجویان را به‌سمت بازار کار رهسپار کنند. این سیاست کلی وزارت علوم است که تمام برنامه‌های درسی به‌روز شوند و اگر برنامه‌ای درسی بیش از ۵ سال از عمرش گذشته باشد، منسوخ شود. چه‌بسا تعداد قابل‌توجهی از برنامه‌های درسی که قدیمی بودند و از اقتضائات بازار کار فاصله گرفته‌اند، منسوخ شدند و جای آن‌ها را برنامه‌های جدیدی گرفتند.
آیا وزارتخانه برای ساماندهی ورود دانشجویان به دانشگاه‌ها، به‌ویژه تحصیلات تکمیلی، برنامه‌ای دارد تا متناسب با نیازهای جامعه، دانش‌آموخته در رشته‌ها و در مقاطع مختلف تربیت کند؟
البته بخشی از میل به تحصیلات تکمیلی به‌دلیل انگیزه‌های فردی است و این افراد می‌دانند که بعد از فارغ‌التحصیلی، شرایط اشتغال آرمانی برایشان نیست و اگر هم باشد، ممکن است اشتغال کاذب باشد. پس نمی‌توانند مطمئن باشند به‌اندازه‌ای که هزینه کرده‌اند، بازگشت سرمایه داشته باشند، اما علاقه‌مند به تحصیل هستند یا می‌خواهند از عنوان این مدرک استفاده کنند. حتی عده‌ای به‌سمت دو مدرکی شدن می‌روند. این‌که چه درصدی از این جمعیت صرفاً به‌دلیل تمایلات فردی و علاقه شخصی جذب می‌شوند، معلوم نیست، ضمن این‌که نیاز بازار کار به‌اندازه ورود داوطلبان به مقاطع تحصیلات تکمیلی نیست.
آیا اقدام و تدبیری شده که مسیر تحصیلی دانشجویان هدفمند شود؟
مقدمات کار در طرح «آمایش آموزش‌عالی» فراهم شده که این طرح مصوبه اوایل سال ۹۵ در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است. در این طرح تأکید شده که ساماندهی ازنظر تعداد مؤسسات آموزش‌عالی و رشته‌محل‌هایی که بدون‌توجه به نیاز ایجاد شده‌اند، انجام شود. ساماندهی رشته‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه آغاز شده است و وزارت علوم در مهرماه ۹۶ برای کنترل ظرفیت‌های دانشگاهی، به‌ویژه در تحصیلات تکمیلی در بخش دولتی و غیردولتی، بسیار جدی بود. درراستای ساماندهی و اقتصادی کردن آموزش‌عالی، بسیاری از رشته‌محل‌ها حذف شد، ضمن این‌که قانون سنجش و پذیرش، سال گذشته تصویب شد و تمام تشکیلات قانونگذاری در کشور، دست به دست هم دادند تا این وضعیت پذیرش دانشجو را ساماندهی کنند. امیدواریم در آینده‌ای نزدیک مسیر تحصیلات تکمیلی در وزارت علوم، ساماندهی و نگرانی‌ها در این‌باره برطرف شود.
پس راه چاره، کنترل ظرفیت‌هاست؟
البته قرار نیست همه درها را ببندیم، بلکه باید آموزش‌عالی را به‌سمت رشته‌های موردنیاز جامعه هدایت کرد و همچنین دوره‌های تربیت تکنسین که قرار است امسال نرخ آن به ۳۵درصد برسد. دانشگاه جامع علمی‌وکاربردی و دانشگاه‌های تابع یعنی فنی‌حرفه‌ای‌ها، غیرانتفاعی‌ها و دانشگاه آزاد را برای راه‌اندازی دوره‌های مهارتی تشویق کردیم. شورای راهبردی دوره‌های فنی و حرفه‌ای فعال شده و در هر جلسه، چند رشته بنا به تقاضای بازار کار و بخش خدمات و صنعت طراحی می‌شود و برروی سایت وزارت علوم قرار می‌گیرد. کسانی‌که علاقه‌مند به کسب مهارت هستند می‌توانند در این دوره‌ها ثبت‌نام کنند و برای اشتغال‌زایی مهارت داشته باشند. یکی از راه‌های چاره برای رفع معضل بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی، مهارتی‌کردن دروس است. این دوره‌ها معمولاً دوساله است؛ یعنی کاردانی که بعد از آن، دوره دوساله کارشناسی‌ناپیوسته را می‌توانند ادامه دهند. سعی بر این است که دوره‌ها کوتاه‌مدت باشد تا دانش‌آموختگان زودتر به بازار کار برسند، ضمن این‌که کمترین میزان بیکاری را در دانش‌آموختگان فنی‌وحرفه‌ای داریم.
نظر شما