قدس آنلاین- ۱۳۷۸ سال از حرکت جابر بن عبدالله انصاری در حرکت از مدینه به سوی کربلا در اربعین حسینی به قصد زیارت بار گاه منور امام حسین (ع) می‌گذرد. در طول تاریخ حاکمان و سفاکان زمان تمام سعی خود را براین داشتند که از زیارت اباعبدالله (ع) و زنده نگه داشتن قیام عاشورا جلوگیری کنند اما به قدرت الهی نه تنها چنین اتفاقی صورت نگرفته است بلکه اکنون شاهد عمق نفوذ آن قیام در کشورهای اروپایی و آمریکایی هستیم. در طول این سالیان، امامان معصوم همواره به زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین تأکید داشتند و به این منظور سیره و آداب مخصوص به زمان خود را داشته‌اند. همچنین توصیه‌هایی نیز به پیروان خود برای زنده نگه داشتن یاد امام حسین (ع) داشته‌اند. بر همین اساس با دکتر محمد حسین رجبی دوانی مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام، در خصوص سیره اهل بیت در برپایی راهپیمایی اربعین و چرایی بینش این بزرگواران در تأکید فراوان به پیاده روی اربعین به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که به نظر خوانندگان محترم می‌رسد:
دلیل تأکید ائمه (سلام الله علیهم) بر پیاده روی اربعین و زیارت بارگاه منور امام حسین در این ایام چه بوده است؟ به نوعی چه راهبرد جامعه شناسانه‌ای در پی چنین تأکیداتی وجود داشته است؟
پرداختن به قیام امام حسین (ع)، حماسه آفرینی ایشان در روز عاشورا، بزرگداشت و آنچه امام بدان عمل کرد در تعالیم ائمه (سلام‌الله‌علیهم) تأکید شده است. تأکید بر زیارت حضرت در روزها و شب‌های مقدس و بافضیلت مانند عید فطر، عید قربان، شب نیمه شعبان یا روز عرفه یعنی زنده نگه داشتن حرکت امام (ع) و پرداختن مردم به آنچه آن حضرت برایش قیام کرد و جان خود را در این ارتباط گذاشت اهمیت دارد حالا چه این زیارت به صورت انفرادی باشد و یا در موقعیت‌های خاص و به صورت اجتماعی.
طبیعی است که هرچه تظاهر به این شعائر و ارزش‌ها، جمعی باشد تأثیرات بیشتر و بازتابی گسترده‌تر خواهد داشت لذا اگر در گذشته به‌خاطر شرایط سیاسی آن اعصار، امامان ما در روز عاشورا تقریباً به صورت پنهانی و در خانه‌ها برای امام حسین (ع) عزاداری می‌کردند، وقتی فضا فراهم می‌شود باید در سطح گسترده و به صورت جمعی این عرض ارادت انجام شود تا تأثیرات بیشتری داشته و مردمان دیگر را هم به این مسئله علاقه مند کند.
قطعاً راهپیمایی عظیم اربعین در سال‌های اخیر تأثیرات فوق العاده ای نه تنها در منطقه و جهان اسلام بلکه در کل دنیا پدید آورده است اگرچه دستگاه رسانه‌ای نظام سلطه این رویداد عظیم را پوشش نمی‌دهد و سعی دارد آن را در قالب یک مراسم معمول مذهبی تنزل بدهد اما ما مشاهده می‌کنیم با وجود تهدیدات گروه‌های تبهکار تکفیری مبنی بر به خاک و خون کشیدن زائران، آنان از دورترین نقاط و قاره‌های مختلف دنیا رنج این سفر را به جان می‌خرند و به ساحت امام حسین (ع) عرض ادب می‌کنند.
این موضوع نشان دهنده تأثیرگذاری قابل توجه چنین راهپیمایی‌ای در عصر اخیر است و ان‌شاءالله می‌تواند مقدمهٔ ایجاد یک تحول بزرگ در نوع نگاه بشریت به نظام‌های حاکم بخصوص نظام سلطه و استعمارگر باشد.
من امیدوارم که ان‌شاءالله این راهپیمایی عظیم که در حقیقت یک تظاهرات بزرگ مذهبی است بتواند برای آگاهی بیشتر مردم تحت ستم در سراسر دنیا زمینه ساز بوده و منجر به خروش آنها بر ضد سلطه گران بشود.
به نظر شما راهپیمایی عظیم اربعین حسینی چه نسبتی با مقدمات ظهور دارد و می‌تواند در جهت فراهم کردن این مقدمات به ایفای نقش بپردازد؟
وقتی این راهپیمایی عظیم چنین آگاهی بخشی را به مردم دنیا بدهد و به آنان عاملان بدبختی و ضایع شدن حقوق و ستمی را که بر آنها روا می‌شود بشناساند طبیعتاً آنها رابه خروش وا می‌دارد و آن خروش چه بسا توسط همین نظام سلطه و بیداد گران سرکوب شود.
لذا وقتی این آمادگی باشد که یک منجی برای نجات بشریت ظهور خواهد کردبرای ظهور زمینه سازی می‌شود. چنانچه این زمینه در کل جهان پدید آید و مردم در تمام جهان از ظلم و ستم و اجحاف در حقشان به ستوه آیند و از همهٔ نظام‌ها و قدرت‌ها و سازمان‌های بین المللی و غیره قطع امید کرده باشند، مردم آماده یاری منجی خود می‌شوند و برای رهایی از وضعیت نابه سامان جهان به صحنه خواهند آمد. در چنین حالتی افرادی که حاضرند در راه بشریت و برپایی عدل جانفشانی کنند به نصاب لازم رسیده و امام عصر (عج) ظهور خواهند کرد.
پس می‌توان گفت که راهپیمایی اربعین اگر ان‌شاءالله در اهداف گسترده خود یعنی زنده نگه داشتن آرمان‌های امام حسین (ع) و آنچه به‌خاطر آن قیام کردند صورت پذیرد، برای مردم تحت ستم تبدیل به یک فرهنگ شده و آنها را برای ظهور امام عصر (عج) آماده کرده و به واسطه این آمادگی، اراده خدا برای نجات بشریت توسط حضرت حجت (عج) عملی خواهد شد.
با توجه به مطالعات شما در حوزه سیره اهل بیت (سلام‌الله‌علیهم)، سیره این بزرگواران در برپایی سنت اربعین حسینی چگونه بوده است؟
به‌خاطر شرایط سختی که در زمان حضور امامان وجود داشت برگزاری چنین حرکت‌هایی به این معنا که امامان خود پیشتاز باشند و یا پیروان خود را دعوت به چنین راهپیمایی کنند، ممکن نبود. در کنار این موضوع شمار شیعیان در آن اعصار بسیار کم بود و همچنین به‌خاطر اینکه چنین راهپیمایی‌ای در حقیقت به چالش کشیدن نظام حاکم را در پی داشت قطعاً حاکمیت های اموی و عباسی اجازه بر پایی علنی چنین شعائری را نمی‌دادند.
همانند زمان حاکمیت صدام خبیث و حزب جنایتکار بعث در عراق که مردم اجازه برپایی دسته عزاداری و سینه زنی حتی در کنار حرم امام حسین (ع) را نداشتند چه برسد بتوانند راهپیمایی کنند و از مسیری دور به یاد امام (ع) و حرکت بزرگ او به‌سوی کربلا عزیمت کنند اما امامان به این صورت ما را راهنمایی کردند که اگر شرایط فراهم شود جا دارد که شیعیان و محبان اهل بیت (سلام‌الله‌علیهم) پیاده و در حال اندوه و متواضع به سوی کربلا حرکت و عرض ارادت کنند. حتی تأکید شده که در این راهپیمایی و سفر، گرد و غبار را هم از سر و روی خود نزدایند و با همان حال به زیارت امام حسین (ع) مشرف شوند.
در واقع خط و رهنمود اصلی امامان ما صادر شده است و در اعصار اخیر{از عصر صفویه به بعد} که شیعه رو به گسترش نهاده است ما مشاهده می‌کنیم که به صورت علنی و آزاد عرض ادب‌ها صورت می‌گیرد.
با توجه به این محدودیت‌ها، امامان برای زنده نگه داشتن قیام امام حسین علیه السلام و الگو شدن قیام عاشورا، شعرایی را دعوت می‌کردند و آنان در منزل امام که دیگر عوامل خلفای غاصب نمی‌توانستند در آنجا حضور داشته باشند، در رثای امام (علیه السلام) و مصیبت‌های وارده بر آن وجود مقدس اشعار خود را قرائت می‌کردند و اشک می‌ریختند و سعی می‌کردند این فرهنگ را در بین پیروان خود ترویج کنند.
در عصر امام هادی (ع)، متوکل خبیث عباسی برای جلوگیری از زیارت کربلا دستور می‌دهد که قبر مطهر امام (ع) تخریب شود و درجای آن شخم بزنند و آب بیندازند تا مردم برای زیارت نیایندپس طبیعی است که در چنین شرایطی نمی شودبه راهپیمایی پرداخت اما در سال‌های اخیر با وجود رسانه‌های بسیار گسترده اخبار و اطلاعات انعکاس پیدا می‌کند اگرچه همانطور که عرض کردم بدخواهان و رسانه‌های نظام سلطه مانع از افشای حقیقت می‌شوند اما توسط رسانه‌های مردمی این مسئله به همه جا منعکس شده تا خواسته امامان ما در عصر حاضر عملی شود.
در باب سیره و آداب اهل بیت (سلام الله علیهم) می‌توان به رفتار امام صادق اشاره نمود که ایشان از غذای شیرینی و چربی که برایشان در مسیر کربلا آورده بودند ناراحت و خواستار غذای عزا (غذایی که با حبوبات تهیه می‌شود) در این مسیر شدند.
بله! درست می‌فرمایید؛ در سفر و راهپیمایی به سوی زیارت کربلا و مرقد منور و ملکوتی امام حسین (ع)، سادگی و بی آلایشی اصل است و باید این گونه بود. وقتی گفته می‌شود به عنوان احترام و به این دلیل که امام (ع) زجرها کشیده‌اند و عزیزانش را به حالت بسیار حزن آوری به اسارت کشیده‌اند لذا ما هم باید خود را در آن حالات قرار دهیم.
این که انسان بخواهد از نظر خوراک در چنین سفری مواردی را پیش گیرد که در شأن این عرض ادب‌ها نیست، حرکتی ناپسند صورت گرفته لذا باید به افرادی که از ایران در این موکب‌ها حضور پیدا می‌کنند گوشزد کرد که در حقیقت خدمت رسانی به زائرین در جهت برطرف کردن موانع سفر صورت پذیرد نه ایجاد رفاه که در تضاد با فلسفه زیارت می‌باشد بخصوص که مواکب و پذیرایی عراقی‌ها ساده است و اگر از طرف ما موکب‌هایی با تشریفات و تجملات بر پا شود به جای خدمت رسانی دچار آفت شده‌ایم.
نقش پیاده روی اربعین در شناساندن امام حسین(ع) و قیام عاشورا در عصر آخر الزمان چیست؟ با توجه به اینکه برخی از جریان‌ها که انحرافاتی نیز در آنان مشاهده می‌شود خود را به عنوان جریان نزدیک به امام معرفی می‌کنند در حالی که فرسنگ‌ها از آن دور هستند.
قطعاً وقتی صحنه‌هایی از این پیاده روی عظیم در سطح جهان انعکاس پیدا کند حتی غیر مسلمانان هم به این مسئله علاقه مند و کنجکاو خواهند شد که میلیون‌ها انسان در چه مسیری و به چه هدفی چنین رنجی رابرای رسیدن به قبله گاه عشاق به جان می‌خرند.
طبیعتاً چنین مسئله‌ای در آنان تأثیر خواهد گذاشت و معتقدم با توجه به شواهد و قرائن در حال حاضر تأثیر چنین اتفاقی تا قلب اروپا و آمریکا پیش رفته است. من در عکسی مشاهده کردم که به مناسبت ایام محرم یک طرحی از امام حسین علیه السلام بر روی بدنه اتوبوس‌های داخل شهر اجرا شده و نوشته‌اند: امام حسین در ۱۴۰۰ سال پیش برای آزادی بشریت خود را فدا کرد و با عزیزانش به چنین حماسه‌ای دست زد. پس با همه سانسورهای انجام شده در این زمینه ما چنین مسئله‌ای را مشاهده می‌کنیم.
قطعاً اگر ما به خوبی از این ظرفیت بزرگ در جهت معرفی هرچه بهتر حضرت سید الشهدا (علیه السلام) عمل کنیم و در برابر دوستان جاهلی که با پرداختن به قمه‌زنی‌ها و با بهانه دادن به دست دشمنان، از امام حسین علیه السلام و عزاداری ایشان تصاویر مشمئز کننده خونین شدن سرها را به نمایش می‌گذارند، بایستیم، می‌توانیم روح واقعی قیام امام حسین (ع) را بدرستی منعکس کنیم.
چگونه می‌توانیم از راهپیمایی اربعین در جهت ایجاد سبک زندگی بر پایه سیره امام حسین (ع) بهره ببریم؟
وقتی حادثه‌ای بر مبنای اعتقادات مردم و عرض ارادت‌های خالصانه صورت گیردمی تواند در امور مختلف زندگی ما تأثیر گذار باشد. منتها مشروط به این است که از حالت معنوی خود خارج نشود و رفتن به این تظاهرات و امثال این‌ها برای خود نمایی و ریا نباشد و سادگی‌ها و مردمی بودن چنین حرکاتی حفظ شودکه این موضوع خود می‌تواند بر سبک زندگی مابسیار تأثیر گذار باشد.
شاید در این خصوص بتوان به سخن مهم و گرانبهای رهبر انقلاب اشاره کرد که فرمودند نباید مراسم اربعین حسینی دولتی شود و بایستی در اختیار مردم قرار گیرد.
با توجه به اینکه پیام اصلی قیام عاشورا، ایستادگی برابر ظالم و ظلم بوده است، آیا می‌توان از این راهپیمایی به عنوان الگویی برای ایستادگی در برابر ظالمان زمان همچون رژیم صهیونیستی بهره برد؟
با توجه به اینکه از کشورهای گوناگون و حتی غیرمسلمانان در این راهپیمایی حضور پیدا می‌کنند، باید این مسئله توسط ایرانی‌ها و عراقی‌ها به گونه‌ای مدیریت شود که استقامت و پایداری امام حسین علیه السلام در برابر ظالم برای زائران و بخصوص غیر مسلمانان بدرستی تبیین شود.
اگر این موضوع بدرستی تبیین شود افراد هوشمند و اهل بصیرت دقیقاً می‌فهمند که ظالمان و بیدادگران امروز آمریکای تبهکار و رژِیم جعلی صهیونیستی هستند؛ منتها اگر ما با افرادی مواجه شویم که از چنین درک و بینشی به دور باشند، وقتی موقعیت قیام امام حسین علیه السلام را تبیین کنیم و در کنارش گوشزد کنیم که تاریخ می‌تواند تکرار شود و همچنین مصادیق ظالمان و زورگویان امروز را به تصویر گذاریم می‌توانیم در این زمینه موفق بوده و در مسیر نابودی این غده سرطانی منطقه موفق باشیم.
*ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس
نظر شما