قدس آنلاین- موج جدید دستگیری‌ها در عربستان سعودی بخشی از نقشه‌ای بزرگ‌تر است که صحنه را برای به دست گرفتن قدرت توسط محمد بن سلمان تحت قراردادهای اجتماعی جدید آماده می‌کند. عواقب این کار برای سلطنت می‌تواند بسیار زیاد باشد، در حالی که دنیا و رسانه‌های جهانی معطوف اعلام لغو ممنوعیت رانندگی زنان از سوی عربستان سعودی شده‌اند و دیگر تحولاتی که در این کشور رخ می‌دهند، جایگاهی در سرخط اخبار دنیا ندارند! اخیراً دور جدیدی از بازداشت‌های غیرقانونی رخ داده که شامل قاضی‌ها، سخنران‌ها و متخصصین رسانه‌ای و همچنین ۲۱ شهروند سعودی به جرم نشر محتوای مخالف دولت در شبکه‌های اجتماعی می‌شود.
این اولین بار نیست که شخصیت‌های عمومی سعودی بدون ارتکاب جرم دستگیر شده و در زندان‌های ناشناخته نگهداری می‌شوند! در اواسط سپتامبر، سازمان عفو بین الملل در بیانیه‌ای نگرانی خود را از «موج دستگیری‌ها» که شامل بیش از ۲۰ شخصیت می‌شود و شامل اعضای قابل توجه و شناخته شده‌ای که در خارج از عربستان سعودی هم مورد احترام هستند نیز می‌شود اعلام کرد.
هر کارشناسی که سیاست‌های سعودی را پیگیری کند متوجه می‌شود که سرکوب فعلی بخشی از نقشه‌ای بزرگ‌تر است که طی آن پادشاه آینده، محمد بن سلمان در حال آماده‌سازی صحنه برای حکمرانی به شیوه‌ای متفاوت از گذشتگان خود می‌باشد که از مذهب به عنوان مهمترین پارادایم مشروعیت خود استفاده می‌کردند!

 انحراف افکار منطقه‌ای و بین المللی
فراخوان تظاهرات در اعتراض به سیاست‌های ریاضت اقتصادی و فساد دربار در ۱۵ سپتامبر که ماه گذشته در شبکه‌های اجتماعی پخش شد اصلاً عجیب نبود. در سه ماهه دوم امسال نرخ بیکاری در عربستان سعودی تا ۱۲.۸ درصد بالا رفت و این در حالی است که نرخ بیکاری در جمعیت ۲۰ تا ۲۹ سال بیش از ۲۸ درصد است! این آمارها با برنامه‌های خوش‌بینانه اقتصادی تصویر شده در سند «چشم انداز ۲۰۳۰» مغایرت دارند. مسئولان سعودی نه تنها از لغو ممنوعیت رانندگی زنان برای انحراف افکار محلی و بین‌المللی استفاده کردند، بلکه از جشن هشتاد و هفتمین سالگرد روز ملی عربستان سعودی نیز برای هدف مشابهی بهره‌برداری کردند. این روز، که امسال متفاوت از سال‌های گذشته جشن گرفته شد، با غوغای جمعیت، اختلاط جنسیتی و رقص و آواز جشن گرفته شد! چنین صحنه‌هایی در گذشته برای عربستان سعودی غیرقابل تصور بود. در حالی که ده سال پیش لغو ممنوعیت رانندگی زنان غیر قابل تصور بود، مقامات سعودی با اعلام شهر تفریحی دریای قرمز به عنوان شهری بدون محدودیت‌های مذهبی که مغایرت واضحی با ذات مشروعیت سیاسی حکومت دارد بسیار فراتر رفته‌اند.

تسلیم شدن در برابر فشار ایالات متحده
عربستان سعودی در حقیقت شاهد کاهش تأثیر مذهب در جامعه است که این کاهش، خود را به روش‌های متفاوتی نشان می‌دهد. یک مثال در این مورد محدود کردن قدرت کمیته امر به معروف و نهی از منکر که بیشتر به عنوان «پلیس مذهبی» شناخته می‌شود و در عین حال گسترش اداره کل تازه تأسیس شده تفریحات است!
بعد از همه این‌ها، عربستان سعودی به تازگی توانسته از زیر قانون آمریکا برای مبارزه با حمایت از تروریسم خارج شود و مشتاقانه تلاش می‌کند تا اعتدال خود را به ترامپ و دولت ایالات متحده اثبات کند. ترامپ که طی انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده به اسلام توهین کرد و دورترین نامزد نسبت به خواسته‌های عربستان بود، بعدتر در اجلاس سران کشورهای اسلامی عرب و آمریکا در ریاض تغییر رویه داد!
ترامپ پس از بازگشت به ایالات متحده با قراردادی چند تریلیونی به وضوح لحن خود را درباره اسلام تغییر داد. عملی شدن این وعده مسئله دیگری است، اما ترامپ قول شغل‌های زیاد و مزایای اقتصادی فراوانی را به مردم آمریکا داده است.
می‌توان صحبت‌های بیشتری درباره کوتاه آمدن عربستان تحت فشار آمریکا برای تغییر سیستم آموزشی، محدود کردن فعالیت خیریه و تبلیغ اسلام در سراسر دنیا انجام داد. اما تنها بیان نقل قولی از وزیر امورخارجه آمریکا، رکس تیلرسون درباره عربستان سعودی کافی است: «این‌ها اختلافاتی به طول چندین قرن است، اما این بدان معنی نیست که نمی‌توانیم آنها را وادار به تغییر کنیم... سرعت تغییر بسیار کم بوده است، کمتر از خواست ما؛ تغییری در پادشاهی عربستان سعودی در حال انجام است... آنچه من بدان معتقدم این است که آنها در حال حرکت به سمتی که ما می‌خواهیم هستند».
اخیراً تحویل دو جزیره مصری تیران و صنافیر به عربستان سعودی در واقع حرکت بسیار مهمی از سوی عربستان سعودی به نفع اسراییل بود. این دو جزیره هیچ ارزش استراتژیکی برای عربستان سعودی ندارند؛ در حقیقت بزرگترین پیروز این توافق اسراییل است، زیرا از این طریق و با استفاده از خلیج عقبه، اسراییل می‌تواند آزادانه به آب‌های آزاد دسترسی داشته باشد. به علاوه، طبق گزارش وال استریت ژورنال در ماه مه گذشته، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس پیشنهاد روابط بهتر با اسراییل و همچنین مذاکرات اقتصادی محرمانه را داده‌اند! همچنین اخیراً شنیده شده است که یک شاهزاده سعودی از اسراییل بازدید کرده است. لازم به ذکر نیست که حرکت جسورانه بحرین برای عادی‌سازی روابط با اسراییل باید از تأیید سعودی‌ها نیز برخوردار باشد.

عواقب
عربستان سعودی به وضوح در برابر فشار آمریکا تسلیم شده و هنگامی که صحبت به اسراییل می‌رسد، طفره می‌رود. سعودی‌ها انتخاب کرده‌اند که در برابر فشار خارجی کوتاه بیایند و هرگونه واکنش داخلی را سرکوب کنند!
در حالی که سرکوب فعلی یادآور موج مشابه دستگیری‌ها در ۱۹۹۰ است، اما موقعیت فعلی نسبتاً متفاوت است؛ تشکیلات مذهبی دارای احترامی بسیار کمتر از زمان مفتی پیشین سعودی‌ها که علی‌رغم مشروعیت بخشی به حکومت مورد احترام مخالفان حکومت نیز بود هستند.
در آن زمان شبکه‌های اجتماعی برای بیان مخالفت وجود نداشت و منطقه بطور کلی بسیار پایدارتر بود. به علاوه خاندان آل سعود در حال تغییر بنیادین قراردادهای اجتماعی و پایه‌هایی که حکومت بر آن استوار است، نبود.
تا زمانی که رژیم در حال تخریب مشروعیت اسلامی خود باشد، سیاست‌های ریاضت اقتصادی را تحمیل کند و هرگونه صدای مخالف را ساکت کند، آینده عربستان سعودی ترسناک به نظر خواهد رسید.

مترجم: محمدحسن رجایی‌فر

*ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس