قدس آنلاین- عربستان سعودی در حال اعمال اصلاحات از سوی مستبدی تشنه قدرت اجرا می‌شود که تحمل هیچ مخالفت و انتقادی را ندارد!
عربستان سعودی به دنبال بازاریابی جدیدی است. حرکت اخیر پادشاهی در لغو ممنوعیت بحث‌برانگیز رانندگی بانوان تنها یک مورد از اصلاحات متعددی است که قصد دارد تفکرات را نسبت به پادشاهی فوق محافظه‌کارانه سعودی‌ها تغییر داده و آن را به عنوان آغوشی باز به جهان بیرون معرفی کند.
در حالی‌که موانع فرهنگی تجارت و محدودیت‌های مذهبی در حال کاهش هستند، کنترل شدید دولت بر آزادی بیان و مباحثات آزاد اگر در حال افزایش نباشد، حداقل پابرجا و باقی است.
گزارش اخیر بلومبرگ تأکید می‌کند که چگونه گذار لیبرال این پادشاهی توسط سیستم سرکوبی اجرا می‌شود که به‌وسیله ولیعهد کم‌تجربه و بلند پرواز، محمد بن سلمان تقویت می‌شود.
طبق آنچه «جیمز دورسی» کارشناس مسائل خاورمیانه در دانشگاه صنعتی نانیانگ سنگاپور می‌گوید اعلام عمومی برنامه جدید بن سلمان پایانی است بر دوران ملک عبدالله که همواره به دنبال اجماع بود. حتی اگر در گذشته فضایی هرچند اندک و محدود برای مخالفت و نقد وجود داشت، به هرحال بن‌سلمان هیچ گونه انتقادی را بر نمی‌تابد!

مجازات دسته جمعی
تناقض بین آزادی‌های جدید حکومت و سرکوب منتقدان را می‌توان در اصلاح اخیر قانون رانندگی دید. علی‌رغم اینکه بسیاری از علمای مذهبی سعودی با افتخار از قوانین سختگیرانه و دیدگاه‌های واپسگرا حمایت می‌کردند، اما اعتقادات مذهبی آنها بسرعت با برنامه جدید بن سلمان هماهنگ شد!
حتی محمد العریفی، عالمی که در گذشته یک بار اینکه چگونه یک مرد مسلمان باید همسرش را کتک بزند تشریح کرده بود، اکنون حامی اصلاحات جدید شده است!
عریفی با تکرار تأیید شگفت‌انگیز همگانی برنامه‌های بن سلمان توسط علمای برجسته سعودی گفت: «یک زن متواضع، چه رانندگی بکند و چه نکند متواضع باقی می‌ماند»! در حقیقت تنها چند هفته پیش از اعلام لغو این ممنوعیت، یک واعظ سعودی با راحتی تمام گفته بود زنان نمی‌توانند رانندگی کنند، چون مغز آنها یک چهارم مغز مردان است!
او مدتی بعد از سمت خود برکنار شد، هرچند ممکن است دخالت حکومت در این مورد دلیل تغییر نظر گسترده‌تر نخبگان مذهبی حکومت درباره رانندگی بانوان نبوده باشد.
عریفی و همکارانش حتماً به خوبی می‌دانستند که کمی پیش‌تر، پلیس سعودی چندین واعظ برجسته را به جرم آنچه «دامن زدن به برنامه‌های افراط‌گرایانه» نامیدند، دستگیر کرده بود. در بین دستگیرشدگان، واعظ برجسته سلمان العوده که روحانی مسلمانی با حساب کاربری توییتر با ۱۴ میلیون دنبال کننده است نیز حضور دارد.
ظاهراً جرم العوده این است که در توییتی از مصالحه قطر و عربستان سعودی استقبال کرده بود. رابطه این دو کشور دچار گسستی شده است که ظاهراً خود بن‌سلمان این گسست را ایجاد و مدیریت کرده است.
پادشاهی جدید پیش‌بینی شده توسط بن‌سلمان که به عنوان «جامعه پر جنب و جوش» توصیف شده حکومتی است که در آن قوانین محافظه‌کارانه کاهش یافته و رسانه‌ها و تفریحات اجازه شکوفایی دارند.
زنان سعودی بزودی اجازه رانندگی دارند، خواننده‌های زن به صفحه‌های تلویزیون بازگشته‌اند و برنامه‌هایی برای ساخت «شهر تفریحی» سعودی در حال انجام هستند.
اما ولیعهد جوان برای اعمال چنین تغییراتی بر شدیدتر کردن اقتدار سلطنت تکیه کرده است تا بتواند از این طریق برنامه‌های خود را پیش ببرد. این کار به بن سلمان اجازه داده تا از وابستگی سنتی حکومت به اجماع میان افراد خانواده سلطنتی، نخبگان مذهبی و لیبرال‌ها در اداره امور این کشور نفت خیز عبور کند.

علی شهابی، مدیر اجرایی بنیاد عربستان در واشنگتن در مصاحبه با بلومبرگ گفت: «شما برای به سرانجام رساندن این کار بدون تحریک به هرج و مرج به مشت آهنین نیاز دارید. کشور در حال تعویض نسل است و دولت تلاش بسیار زیادی برای بازسازی کشور، آن هم در بحبوحه کاهش قیمت نفت می‌کند و همزمان هدف حملات جهادی‌های شیعه و سنی و همچنین ایران می‌باشد».
بالا آمدن بن سلمان باعث شده تا قدرت در دایره نزدیکان او متمرکز شود و هرکس را در سر راهش بایستد حذف کرده و یا محدود می‌کند.
ولیعهد قبلی، محمد بن نایف وقتی این مسئله را فهمید که پس از واگذاری جایگاه ولیعهدی به بن‌سلمان تحت حصر خانگی قرار گرفت.
شهابی می‌افزاید: به دنبال اجماع بودن بی‌فایده است زیرا «شکاف بین افراطیون و لیبرال‌ها آنقدر عمیق است که پر کردن آن غیر ممکن است.
برنامه متناقض بن سلمان برای آزادی دادن منجر به اقتدارگرایی با کمپین رسانه‌ای همراه شد که وظیفه‌اش قبولاندن برنامه جدید هم به دنیا و هم به تمام جناح‌های سیاسی سعودی است.
نتیجه چندین دهه عدم تمایل به روابط خارجی این شده که حکومت شرکت‌های روابط عمومی و گوینده‌های انگلیسی مسلط به مباحث تکنولوژیک را به کار گرفته تا پیشران ماشین رسانه‌ای جدیدش باشند.
در حالی‌که گاهی اوقات این کارها باعث می‌شود تا شاهزاده جوان در انظار عمومی به افراطیونی چون العریفی لبخند بزند و یا با مؤسس فیس‌بوک، مارک زاکربرگ دیدار کند؛ تلاش‌های روابط عمومی تنها پوشش اندکی بر تمایلات اقتدارگرایانه شاهزاده جوان قرار می‌دهد.

هفته پیش، ۲۲ نفر شامل یک شهروند قطری به جرم «تحریک افکار عمومی» در شبکه‌های اجتماعی دستگیر شدند. جمال خاشقجی، یک روزنامه‌نگار برجسته به بلومبرگ گفت: «عربستان سعودی هیچ وقت جامعه بازی نبوده است، اما هیچگاه حکومت ترس و وحشت نیز نبوده است. به نظر خاشقجی، دستگیری‌ها «بخشی از برنامه کاهش فضای آزادی بیان هستند».
به طرز نگران کننده‌ای، گسترش شبکه‌های اجتماعی به ید طولای حکومت در تعقیب و دستگیری افرادی که ادعا می‌شود خرابکار یا خائن هستند کمک می‌کند. در ماه آگوست، مشاور سلطنتی سعود القحطانی هشتگ توییتری «لیست سیاه» را به راه انداخت و در آن از مردم خواست با این هشتگ حامیان قطر را نام برده و شرمنده کنند. القحطانی همان زمان نوشت که قطعاً «قضاوت سخت و تعقیب قضایی» در انتظار هر مزدوری است که نام او در لیست سیاه بیاید!
در بین افرادی که اخیراً هدف این شکار قرار گرفته‌اند، یک کمدین محبوب و یک طنزپرداز و یک فعال حقوق زنان نیز حضور دارند. خاشقجی نیز در فضای مجازی مورد هجمه واقع شده و به او نیز برچسب خائن و مزدور زده شده است.

مترجم: محمدحسن رجایی‌فر

* ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس