قدس آنلاین- ولیعهد عربستان سعودی اظهار داشته است که این کشور که مدت‌های مدیدی با تروریسم و سرکوب پیوند داشته، قصد دارد افراط‌گرایی را ریشه‌کن و به «اسلام میانه‌رو» بازگردد. اما کارشناسان می‌گویند وی تنها قصد دارد فضای کشور وهابی‌اش را برای تجارت ایمن و باز کند.
ولیعهد محمد بن سلمان سه‌شنبه گفت امیدوار است به جای اینکه صبر کنند تا نسل جوان بزرگ شده و قدرت را به دست گیرد و تغییرات ایجاد کند، خود بتواند پادشاهی سنت‌گرا را بسرعت به دوران مدرن رهنمون کند.
این شاهزاده ۳۲ ساله که در واقع رهبر این کشور نفت‌خیز است، در کنفرانسی برای افراد ثروتمند و تجار تأثیرگذار گفت: «قصد نداریم ۳۰ سال از زندگی‌مان را صرف دست و پنجه نرم کردن با دیدگاه‌های افراط‌گرایانه کنیم؛ ما افراطی‌گری را ریشه‌کن خواهیم کرد».

وی ادامه داد: «ما خواستار یک زندگی طبیعی هستیم که در آن دین و سنت‌هایمان مفهوم مدارا داشته باشند تا بتوانیم با جهان همزیستی داشته و به بخشی از روند پیشرفت جهانی تبدیل شویم».
این سخنان بخشی از تکاپویی بزرگ‌تر است که این شاهزاده به‌راه انداخته تا عربستان سعودی را مدرن و کشور را برای دوران پس از نفت آماده سازد و هم زمانی که بر دامنه و تنوع فعالیت‌های اقتصادی می‌افزاید، متحدان جدیدی برای کشور دست و پا کند. کارشناسان می‌گویند مدرن شدن و معتدل بودن مسیر دستیابی به این اهداف را تسهیل می‌کند.
ابراهیم الاصیل عضو مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن می‌گوید: «  ما شاهد ظهور وضعیت اجتماعی جدیدی در عربستان سعودی هستیم که اوضاع را از منظر اقتصادی و اجتماعی تحت تأثیر قرار خواهد داد. عربستان سعودی در منطقه‌ای پر از تنش و منازعه با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. اصلاحات اقتصادی در صورتی که همگام با اصلاحات اجتماعی نباشند، کافی نخواهند بود».
عربستان سعودی دهه‌هاست که تحت حاکمیت سلطنت مطلقه قرار دارد و با قوانین وهابیت اداره می‌شود. وهابیت شکلی بنیادگرایانه از اسلام اهل سنت است که الهام‌بخش گروه‌های افراط‌گرایی چون القاعده و داعش می‌باشد. همواره از عربستان سعودی به علت صدور وهابیت به خارج از این کشور و اشاعه افراط‌گرایی انتقاد شده است.
ولی سخنان سه‌شنبه، تاکنون قوی‌ترین پیامی بوده است که از تمایل رهبریِ ارشد عربستان سعودی به تغییر حکایت می‌کند. اخیراً نیز اعلام کردند به زنان اجازه رانندگی خواهند داد و بخش‌هایی از شرکت نفت دولتی را به روی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی خواهند گشود. کارشناسان می‌گویند این حرکات برای تحت تأثیر قرار دادن متحدان غربی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی و سعودی‌های مقیم خارج است که بخش دیگری از برنامه شاهزاده برای جذاب کردن عربستان سعودی در چشم خارجیان است.

کنفرانس سه‌شنبه نمادی از عربستان سعودی جدیدی بود که شاهزاده در ذهن می‌پروراند. این کنفرانس با حضور زنان و مردان به شکل مختلط برگزار شد و از طرح بلندپروازانه این کشور برای ساخت شهری جدید، پرده‌برداری شد.
با این حال، تلاش‌های عربستان سعودی برای مهار تروریسم و افراط‌گرایی در گذشته با انتقادات شدیدی مواجه شده بود. هیلاری کلینتون، در زمانی که وزیر امورخارجه بود، برنامه‌هایی ریخت تا مانع از حمایت مالی عربستان سعودی از تروریسم شود.
کلینتون در ایمیلی که توسط ویکی‌لیکس منتشر شد، نوشته بود: «ما باید از قدرت دیپلماتیک و توان اطلاعاتی بیشتری استفاده کنیم تا بر دولت‌های قطر و عربستان سعودی فشار آوریم. این دولت‌ها از داعش و سایر گروه‌های افراطی سنی منطقه، مخفیانه حمایت مالی و لجستیک می‌کنند».
رئیس‌جمهوری ترامپ بارها اعلام کرده که عربستان سعودی را به چشم یک متحد می‌بیند، ولی احتمالاً سایر تحلیلگران غربی اظهارات شاهزاده سعودی را به دیده شک و تردید بنگرند. تندروهای مذهبی این کشور از دیرباز تأثیر عمیقی بر حکومت این کشور داشته و اجرای اصلاحات را با مشکل مواجه می‌کردند. از این رو بعضی کارشناسان توانایی شاهزاده را برای دستیابی به اهداف جاه‌طلبانه‌اش در زمینه اصلاحات و رشد اقتصادی زیر سؤال می‌برند.
در این میان گروه‌های حقوق بشری می‌گویند عربستان سعودی به زندانی کردن خبرنگاران و نقض گسترده حقوق بشر ادامه می‌دهد. ماه گذشته، مسئولان سعودی ده‌ها تن، از جمله بعضی شخصیت‌های مذهبی را دستگیر کردند. گروه‌های حقوق بشری این دستگیری‌ها را «جنگی سرکوبگرانه علیه دگراندیشان» نامیدند.
سارا لیا ویتسون، مدیر دیده‌بان حقوق بشر خاورمیانه گفت: «این دستگیری‌های ظاهراً سیاسی، نشانه دیگری است که محمد بن سلمان به بهبود سابقه این کشور در زمینه آزادی بیان و حکومت قانون علاقه قلبی ندارد. اگر تمام هم و غم حکومت، زندانی کردن مردم به خاطر دیدگاه‌های سیاسی‌شان است، پس تلاش‌های ادعایی سعودی در راستای مهار افراط‌گرایی، تنها برای نمایش است».

مترجم: حانیه‌سادات رضازاده

*ویژه نامه روایت امروز روزنامه قدس