قدس آنلاین- گروه استان ها- روح الله زرین: وجود بحران و بی آبی در دشت های ممنوعه مناطق قروه و دهگلان، بی بهره بودن مردم و کشاورزان شهرستان کامیاران از آب سد گاوشان، استفاده از آب های زیرزمینی و چاه ها برای آبیاری در دشت زریبار مریوان، آبیاری سنتی در مناطق مختلف استان و بسیاری مشکلات دیگر تهدیدهای بیشتری را متوجه منابع آبی کردستان می کند.
اجرا، مطالعه و پیشبینی بیش از ۴۰ سد آبی، وجود رودخانه‌ها و منابع آبی فراوان در عرصه ۲۹ هزار و ۱۳۷ کیلومتری استان کردستان از پتانسیل های بالقوه کردستان است. متاسفانه سال آبی ۹۴-۹۵ برای استان کردستان یک سال کم باران و حدوداً خشک همراه با سرمازدگی را رقم زده که با کاهش ۴۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته و کاهش ۷۹ درصدی نسبت به دراز مدت زنگ خطر خشکسالی را به صدا درآورده است.
وجود بحران و بی آبی در دشت های ممنوعه مناطق قروه و دهگلان، بی بهره بودن مردم و کشاورزان شهرستان کامیاران از آب سد گاوشان، استفاده از آب های زیرزمینی و چاه ها برای آبیاری، آبیاری سنتی و بسیاری مشکلات دیگر تهدیدهای بیشتری را متوجه منابع آبی کردستان می کند.
کردستان با داشتن هفت سد به بهرهبرداری رسیده، ۱۱ سد در دست اجرا، ۲۸ سد در دست مطالعه، ۱۲شبکه پایاب آبیاری و زهک شی ظرفیت قابل ملاحظه ای برای توسعه کشاورزی مدرن، ایجاد مجموعه های کشت و صنعت، احداث باغات سردسیری، استقرار شهرکهای صنایع تبدیلی و تکمیلی و تأمین امنیت غذایی کشور با محصولات سالم و ارگانیک را داراست.
ایجاد زیرساختهای تأمین آب، عامل توسعه پایدار کردستان
مدیرعامل آب منطقه ای استان کردستان ایجاد زیرساختهای تأمین آب را عامل توسعه پایدار استان دانست و اظهار کرد: هم اکنون ۱۱ سد شامل سد سیازاخ در دیواندره، آزاد و ژاوه در سنندج، چراغ ویس سقز، تلوار در بیجار، سورال در دهگلان، سد عباسآباد در بانه و سدهای زیویه امیرآباد و رمشت در کامیاران به همراه ۱۲ شبکه پایاب آبیاری و زهکشی در استان کردستان در دست احداث است.
اقبال شانظری با اشاره به اینکه این سدها به منظور تأمین آبشرب، کشاورزی و صنعتی استان و نیز تولید انرژی برق آبی ایجاد میشود، افزود: علاوه بر این سدها، ۲۸ سد دیگر با هدف تأمین آب کشاورزی در دست مطالعه بوده و هفت سد دیگر هم شامل سدهای قشلاق، گاوشان، سنگ سیاه، بانه، زریوار، گلبلاغ و شهید کاظمی نیز به بهرهبرداری رسیده است.
وی تصریح کرد: قبل از انقلاب اسلامی تنها ۲ سد در دست اجرا بوده که این میزان هم اکنون به هفت سد رسیده و علاوه بر سدهای مطالعاتی، ۱۱ سد دیگر هم در دست اجراست.
استان کردستان ۱۸ محدوده مطالعاتی دارد که ۹ محدوده آن اصلی و ۹ محدوده مشترک با آذربایجان غربی، زنجان، همدان و کرمانشاه بوده و نیز ۵۴ درصد از آب های سطحی استان جزو حوزه های آبریز مرزی و همچنین ۴۶ درصد هم مربوط به حوزههای آبریز داخلی است که از این حیث مرکزیت درخور توجهی برای مدیریت آبهای غرب کشور را در خود دارد.
سیراب شدن ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی از ۱۱ سد جدید
مدیرعامل آب منطقه ای کردستان ۱۱ پروژه سدسازی در دست اجرا در استان را دارای قابلیت ۹۰۰ میلیون متر مکعب ذخیره و تأمین آب در پشت سدهای استان را دانست.
شانظری همچنین گفت: این میزان آب شرب، کشاورزی و صنعت استان را تأمین کرده و میتواند ۱۵۰ هزار هکتار اراضی دیگر را در قالب ۹۰۰ میلیون متر مکعب ذخیره آب ناشی از احداث ۱۱ سد را تحت پوشش شبکه آبیاری مدرن قرار می دهد.
وی یادآور شد: در حال حاضر تعداد ۱۱ سد و ۱۲ شبکه آبیاری زهکشی با ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری وزارت نیرو در کردستان در دست اجراست.
شانظری در ادامه گفت: تبدیل اراضی دیم به آبی، ایجاد شبکههای آبیاری نوین، ایجاد زمینه برای مجموعههای کشت و صنعت، کشت گلخانهای، گسترش محصولات باغی، تأمین آب دشتهای شرق استان، تأمین آب به منظور توسعه پایدار استان و ذخیره آب برای نسلهای آتی از برنامههای آب منطقهای کردستان است.
وی با اشاره به اینکه سدهای گاران و سورال در فروردین ماه سال گذشته به بهرهبرداری رسیده، افزود: سد زیویه آبگیری شده و عملیات اجرایی بدنه سد آزاد به پایان رسید، که مجموع اعتبارات هزینه شده برای این چهار پروژه پنج هزار میلیارد ریال است.
شانظری اضافه کرد: سدهای سیازاخ، چراغ ویس، عباسآباد، امیرآباد و رمشت نیز در صورت تخصیص اعتبار آماده آبگیری هستند.
اما آن چه درخور توجه است نبود اعتبارات لازم و تخصیص آن برای بهره برداری از این سدها و انتقال آن برای سیراب کردن مزارع تشنه استان است.
در این میان انفعال و سکوت نمایندههای مردم در مجلس در مقابل این عدم توازن مدیریت آبهای کردستان و عدم توجه به تخصیص بودجه و اعتبارات خود مهمترین معضلی است که میتوان به آن اشاره داشت.
خشکسالی در راه است
هفت درصد کل روان آب های کشور در استان کردستان جاری بوده و میانگین سالانه بارش ۴۵۵ میلیمتر است.
مدیرعامل آب منطقه ای کردستان در ادامه از بروز خشکسالی در سالجاری و کاهش بارندگی خبر داد و افزود: میانگین بارش در استان کردستان در سال جاری ۴۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته و نسبت به متوسط درازمدت ۷۴ درصد کاهش یافته است.
شانظری متوسط بارندگی در سال آبی یعنی از مهرماه تا مهر سال بعد برای سال ۹۱ و ۹۲ در استان ۳۶۸ میلیمتر عنوان کرد و گفت: در سال آبی ۹۴ تا ۹۵ میزان بارندگی ۳۶۴ میلیمتر بوده که قطعاً این میزان باتوجه به کاهش بارندگیها کمتر میشود.
وی همچنین اظهار کرد: پر بودن حجم مخازن سدهای در دست بهره برداری استان کردستان ۶۴ درصد بوده که سال گذشته این میزان ۷۰ درصد بود و با کاهش حجم مخازن سدها روبه رو هستیم.
مناطق بحرانی کردستان در انتظار انتقال آب سدها
با توجه به موقعیت کوهستانی استان منابع آبی در غرب استان بوده و اراضی و دشتها در قسمت شرقی استان از قبیل چاردولی، بیجار، اوباتو، دهگلان و قروه با بحران آب مواجه هستند.
مدیرعامل آب منطقه ای کردستان در اینباره گفت: برنامه کاری آب منطقهای انتقال آب از غرب استان به شرق استان و دشت هایی که با بحران و کمبود آب مواجه هستند، بوده که با سدسازی این روان آب ها مهار شوند و در اراضی مناسب و لازم به مصرف برسد.
انتقال آب از سدهای کردستان به استان های کرمانشاه، آذربایجان غربی و خوزستان اجرایی شده است، اما مردم استان کردستان به علت نبود برنامهای مدون، علمی و با ضمانت اجرایی از این ظرفیت های بومی محروم هستند و به ناچار از آب چاهها، رودخانه ها و سفره های زیرزمینی استفاده می کنند که همین امر حیات این منابع محدود را به خطر انداخته است.
مدیریت منابع آبی کردستان یک ضرورت است
رئیس نظام صنفی کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه بارندگی امسال ۲۰۰ میلیمتر کمتر شده است، گفت: وضعیت بحرانی و خشکسالی برای استان وجود داشته و اگر آب مدیریت نشود، وضعیت از این هم بدتر می شود.
فرجی همچنین پیشبینی کرد: در تابستان آب رودخانه ها، چشمه ها و چاه ها به حداقل خود میرسد و اگر این بحران از سوی مردم و دولت کنترل و مدیریت نشود، ضررهای فراوانی را متوجه مردم و کشاورزان می کند.
وی با اشاره به اینکه شاید دولت نتواند کاری اساسی انجام دهد، گفت: باید با فرهنگسازی، تولید برنامه های تلویزیونی آموزشی در مصرف آب، تبلیغ و اطلاع رسانی در استفاده بهینه از آب و صرفه جویی می توان از بسیاری از تبعات خشکسالی پیشگیری کرد.
فرجی با بیان اینکه چون قانون مدون و مشخصی برای کنترل چاههای غیرقانونی وجود ندارد، افزود: هر کس برای هزار متر آب یک چاه عمیق حفر می کند، در نتیجه تهدیدی برای سفره های زیرزمینی آب می شود.
وی با تصریح بر اینکه آب سد گاوشان هم که به کرمانشاه می رود، گفت: مردم کردستان از آن محروم هستند و باید تدبیری اندیشیده شود تا مردم استان هم از آب سدی که در خاک آنها قرار دارد، استفاده کنند.
رئیس خانه کشاورز کردستان هم با ابراز نگرانی از بیآبی و بحران آب در کشاورزی کردستان گفت: مسئولین باید برای بحران آب در روستاها و بخش کشاورزی کردستان چارهاندیشی کنند.
بروز خشکسالی، مرگ خاموش و تدریجی دریاچه زریوار، خشک شدن دریاچه شور در قروه، عدم توجه به نیازهای اکولوژیکی رودخانه ها، انتقال آب از حوزه سیروان به دشتهای دزفول که موجب نابودی چشمه بل میشود، کمبود اعتبارات، عدم توجه به مسائل زیستمحیطی سد قشلاق و واژگونی تانکرهای حامل سوخت و موادشیمیایی به این سد و اطراف آن، عمده عواملی است که منابع آبی کردستان را در معرض تهدید و نابودی قرار داده است.
جا دارد مسئولین کشوری و بخصوص وزارت خانههای نیرو و جهاد کشاورزی مشکلات کشاورزان را در کمبود و بحران آب دریافته و با اختصاص آب لازم مردم استان، نجات دریاچه زریوار و چشمه بل، توزیع عادلانه مدیریت سدها و انتقال آب آنها، تدابیر لازم را اعمال کنند.
نظر شما