قدس: عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که مدعی است خودکفایی به قیمت ازدست‌رفتن منابع آب اقدامی نادرستی بوده است، حال به پروژه انتقال آب «ونک- سولگان» با هدف تأمین آب موردنیاز باغات پسته دشت رفسنجان چراغ سبز نشان داده است.

پروژه ای در حالت انتظار

عضو شبکه‌ تشکل‌های غیردولتی محیط ‌زیست چهارمحال و بختیاری، در همین رابطه گفته است: انتقال آب ونک سمیرم به رفسنجان مجوز گرفته است.

خاکپور افزود: این طرح با سرمایه‌گذاری شرکت عمران رفسنجان اجرا می‌شود و موافقت اولیه وزارت نیرو با این پروژه به دهه ۷۰ برمی‌گردد که همان زمان که هنوز خیلی بحث ارزیابی و مطالبات محیط زیستی مطرح نبود هم نمایندگان منطقه مخالفت شدید با اجرای پروژه داشتند و پروژه اجرا نشد.

این فعال محیط ‌زیست افزود: این میزان انتقال آب براساس میزان نرمال آوردِ آب طراحی شده، درحالی‌که اکنون براساس آمار هواشناسی ۴۸‌درصد کاهش آورد داشته‌ایم و این یعنی که اصلا دیگر آبی برای انتقال وجود ندارد و حتی پیش‌بینی کرده‌اند که اگر آب کم بود، هم بعد از سد و در مسیر بازگشت دوباره رودخانه به چهارمحال، آب پمپاژ شود و به سد برگردد.

اعتراض فعالان محیط زیست

تصمیم عیسی کلانتری و موافقت ضمنی وی با این پروژه اما واکنش تند فعالان محیط ‌زیست را نیز به دنبال داشته است.

کارشناسان بر این باورند طرح انتقال آب بین حوضه‌ای ونک - رفسنجان از سرشاخه‌های کارون طرحی غیرکارشناسی است و مرگ کارون را رقم خواهد زدتشکل‌های غیردولتی محیط ‌زیستی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری در نامه‌ای از صدور مجوز انتقال آب ونک سمیرم به رفسنجان با دستور عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست خبر و نسبت به پیامدهای آن هشدار داده اند.

این تصمیم در شرایطی گرفته شده که این طرح نه برای تأمین آب شرب، بلکه برای کشاورزی در یک منطقه خشک ایران در دستور کار قرار گرفته است و نه‌تنها کارشناسان سازمان محیط ‌زیست، بلکه حتی کارشناسان وزارت نیرو نیز با آن مخالف هستند.

فعالان محیط‌ زیست در این نامه نوشته‌اند: «کارون دهشتناک‌ترین روزگارانش را می‌گذراند. تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌ها به همراه سدسازی‌های بی‌رویه و پروژه‌های انتقال آب، آورد آن را بشدت کاهش داده است و ظرفیت ذخیره و نگهداری تعداد پنج سد موجود روی این رودخانه برابر ۱۴‌میلیارد مترمکعب است که با لحاظ کاهش شدید آورد کارون در سال‌های اخیر  که ناباورانه از ۲۷‌میلیارد مترمکعب سالانه به ۹‌میلیارد مترمکعب هم رسیده است .

اضافه‌بر خالی ماندن این سدها و کاهش شدید ظرفیت تولید برق آنها، آب جریان‌یافته نیز به کمتر از یک‌سوم حق‌آبه آن کاهش پیدا کرده است.

همچنین مجوز طرح انتقال آب سمیرم به رفسنجان که از سوی سازمان حفاظت محیط ‌زیست صادر شده است، نه برای تأمین آب شرب، بلکه برای تعادل‌بخشی دشت رفسنجان و به کام پسته‌کاران و سرمایه‌گذاران شرکت عمران رفسنجان کلید خورده است.»

عدم صرفه اقتصادی

براساس معیارهای جهانی، پروژه‌های انتقال آب فقط با هدف تأمین نیازهای شرب اجرا می‌شوند؛ اما پروژه انتقال آب ونک-سمیرم در مسیری به طول ٦٣٧ کیلومتر با هدف تأمین نیاز باغات پسته رفسنجان در دستور کار قرار دارد.

 این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان آب هیچ محصول کشاورزی آن‌قدر سود ندارد که انتقال این ماده حیاتی، برای تولید آن به‌صرفه باشد. 

پروژه انتقال آب سرشاخه‌های کارون به دشت رفسنجان که پیش از این متوقف شده بود به نظر می رسد با چراغ سبز سازمان حفاظت محیط زیست دولت دوازدهم، بار دیگر به جریان افتاده است.

شایعه یا واقعیت

مهدی قمشی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: صددرصد این شایعات درست است زیرا بحث اجرای این پروژه مدت‌هاست که پیگیری می‌شود.

وی اظهار کرد:  پروژه انتقال آب سرشاخه‌های کارون به دشت رفسنجان (ونک-سولگان) در اواخر سال ٩٥ مناقصه  انتخاب پیمانکار پروژه برگزار شد اما ازآنجاکه هدف پروژه تأمین آب کشاورزی بود و بررسی‌های وزارت نیرو نشان می‌داد که انتقال آب برای کشاورزی منطقی نبوده و به‌صرفه نیست، با دستور حمید چیت‌چیان، وزیر دولت یازدهم این پروژه متوقف شد اما به‌تازگی زمزمه‌هایی در زمینه اجرای مجدد پروژه به گوش می‌رسد.

وی تأکید کرد: نقش وزیر جدید نیرو در اجرای این پروژه بسیار مهم است و لذا اردکانیان می‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد.

مرگ کارون

در همین حال عضو کمیته ملی کارون گفت: پروژه انتقال آب ونک - رفسنجان مرگ کارون در چهارمحال و بختیاری را رقم خواهد زد.

مهدی پژوهش اظهار کرد: طرح انتقال آب بین حوضه‌ای ونک - رفسنجان از سرشاخه‌های کارون در چهارمحال و بختیاری به دشت‌های رفسنجان کرمان طرحی غیرکارشناسی است و مرگ کارون را رقم خواهد زد زیرا سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را از سرشاخه‌های کارون به دشت‌های کشاورزی رفسنجان منتقل کرده و روند نابودی این رودخانه حیات‌بخش را شتاب می‌بخشد.

وی خاطرنشان کرد: ونک در آمار ۱۵ ساله خود دارای ۱۶۹ میلیون مترمکعب آب در آمار۱۰ ساله ۱۰۷ میلیون مترمکعب و در آمار پنج ساله ۸۴ میلیون مترمکعب آب و در سال ۹۴ تا ۹۵ مقدار آب حوضه حدود ۴۰ میلیون متر مکعب درسال بوده است، و متأسفانه اکنون مجوز ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب از این حوضه را به رفسنجان داده‌اند و به عبارتی مجوز برداشت آبی معادل پنج برابر آنچه در سد باقی‌مانده است، صادر شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه دشت‌های خانمیرزا و بروجن نزدیک‌ترین دشت‌ها به سد ونک هستند تصریح کرد: این دشت‌ها به علت بی آبی شور و در حال نابودی هستند پس نباید آب با صرف هزینه‌های زیاد به رفسنجان نیز منتقل شود.

وی با اشاره به کاهش میزان آورد آب رودخانه کارون در سنوات اخیر، تصریح کرد: زمانی آورد آب رود کارون از پنج استان و رشته کوه زاگرس حدود ۲۰ میلیارد متر مکعب آب در سال بود اما اکنون آورد آب کارون به دلیل خشکسالی، احداث سد و عوامل مخرب محیط زیست به ۹ میلیارد متر مکعب آب رسیده است و این تهدیدی برای اراضی کشاورزی زاگرس و جلگه خوزستان است.

وی اجرای طرح انتقال آب بین حوضه‌ای ونک -رفسنجان را باعث خشک شدن رودخانه کارون و چاه‌ها، از بین رفتن جلگه حاصلخیز خوزستان از بین رفتن قطب کشاورزی و صیفی‌کاری ایران، تخریب باغات واراضی کشاورزی و درختان بلوط دانست و گفت: اجرای این طرح مهاجرت جمعیت دو میلیون نفری خوزستان و افزایش نزاع و درگیری‌های قومی این استان را در پی خواهد داشت.

/