قدس آنلاین- عبدالعظیم علیه السّلام فرزند عبدالله بن علی، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام است و نسبش با چهار واسطه به آن حضرت می رسد .پدرش عبدالله نام داشت و مادرش فاطمه دختر عقبه بن قیس .ولادت با سعادت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مقدّس مدینه واقع شده است و مدّت ۷۹ سال عمر با برکت او با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم علیه السّلام، امام رضا علیه السّلام، امام محمّدتقی علیه السّلام و امام علیّ النّقی علیه السّلام مقارن بوده، محضر مبارک امام رضا علیه السّلام، امام محمّد تقی علیه السّلام و امام هادی علیه السّلام را درک کرده و احادیث فراوانی از آنان روایت کرده است .این فرزند حضرت پیامبر صلّی الله علیه و آله وسلّم، از آنجا که از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام است به حسنی شهرت یافته است .حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السّلام از دانشمندان شیعه و از راویان حدیث ائمه معصومین علیهم السّلام و از چهره های بارز و محبوب و مورد اعتماد، نزد اهل بیت عصمت علیهم السّلام و پیروان آنان بود و در مسایل دین آگاه و به معارف مذهبی و احکام قرآن، شناخت و معرفتی وافر داشت .ستایشهایی که ائمه معصومین علیهم السّلام از وی به عمل آورده اند، نشان دهنده شخصیّت علمی و مورد اعتماد اوست؛ حضرت امام هادی علیه السّلام گاهی اشخاصی را سؤال و مشکلی داشتند، راهنمایی می فرمودند که از حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السّلام بپرسند و او را از دوستان حقیقی خویش می شمردند و معرّفی می فرمودند .
در آثار علمای شیعه نیز، تعریفها و ستایشهای عظیمی درباره او به چشم می خورد، آنان از او به عنوان عابد، زاهد، پرهیزکار، ثقه، دارای اعتقاد نیک و صفای باطن و به عنوان محدّثی عالیمقام و بزرگ یاد کرده اند؛ در روایات متعدّدی نیز برای زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام، ثوابی همچون ثواب زیارت حضرت سیّد الشهدا، امام حسین علیه السّلام بیان شده است. بررسی زندگی واهمیت جایگاه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام موضوع گفتگوی قدس آنلاین با حجت الاسلام سهراب مظفری میانجی کارشناس دینی و استاد حوزه است که در ادامه آمده است.

به عنوان اولین سوال بفرمایید که حضرت عبدالعظیم حسنی چگونه از مدینه به ری مهاجرت کردند دلایل مهاجرت ایشان چه بود؟

مسائل سیاسی واجتماعی عصری که حضرت عبدالعظیم در آن زندگی می کردند یکی از مهمترین دلایل مهاجرت ایشان به شهر ری است. سخت گیری خلفای عباسی نسبت به اهل بیت پیامبرعلیهم السلام ومحبان ودوستداران آنها زمینه را برای مهاجرت حضرت عبدالعظیم فراهم  کرد. متوکل عباسی از جمله خلفای ستمگر عبّاسی است که بیشترین سختگیری را نسبت به شیعیان داشتند، در تاریخ شدت خشونت وی با خاندان پیامبر در رفتارهای خصومت زا بسیار آمده است. او آنقدر با اهل بیت در خصومت بود که چندین بار مزار حضرت امام حسین علیه السّلام را در کربلا تخریب و با خاک یکسان ساختند و از زیارت آن عشاق امام حسین علیه السلام جلوگیری به عمل می آورد.
سادات و علویّون در زمان او در بدترین وضع به سر می بردند. حضرت عبدالعظیم علیه السّلام نیز از کینه و دشمنی خلفا در امان نبود و بارها تصمیم به قتل آن حضرت گرفتند و گزارشهای دروغ سخن چینان را بهانه این سختگیری ها قرار می دادند، در چنین دوران دشوار و سختی بود که حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به خدمت حضرت امام هادی علیه السّلام رسید و عقاید دینی خود را بر آن حضرت عرضه کرد، حضرت امام هادی علیه السّلام او را تأیید فرموده و فرمودند: تو از دوستان ما هستی .دیدار حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در سامرا با حضرت امام هادی علیه السّلام به خلیفه گزارش داده شد و دستور تعقیب و دستگیری وی صادر گشت، او نیز برای مصون ماندن از خطر، خود را از چشم مأموران پنهان می کرد و در شهرهای مختلف به صورت ناشناس رفت و آمد می کرد و شهر به شهر می گشت تا به ری رسید و آنجا را برای سکونت انتخاب کرد. علّت این انتخاب به شرایط دینی و اجتماعی ری در آن دوره بر می گردد که وقتی اسلام به شهرهای مختلف کشور ما وارد گشت و مسلمانان در شهرهای مختلف ایران به اسلام گرویدند، از همان سالها ری یکی از مراکز مهمّ سکونت مسلمانان شد و اعتبار و موقعیّت خاصّی پیدا کرد. زیرا سرزمینی حاصلخیز و پرنعمت بود، عمرسعد هم به طمع ریاست یافتن بر ری در حادثه جانسوز کربلا، حضرت حسین بن علی علیه السّلام را به شهادت رساند. در ری هم اهل سنّت و هم از پیروان اهل بیت علیهم السّلام زندگی می کردند و قسمت جنوبی و جنوب غربی شهر ری بیشتر محلّ سکونت شیعیان بود .

کمتر با زندگی شخصی وخانوادگی حضرت عبدالعظیم حسنی آشنا هستیم آیا از ایشان فرزندی نیز باقی ماندند؟

در کتاب روح وریحان اشاره شده که دشمنان حضرت عبدالعظیم ایشان را زنده زیر خاک دفن کردند، بنابراین ایشان به صورت مرگ طبیعی از دنیا نرفته است، لازم به ذکر است مولف این  کتاب ماخذ سخنان خود را ذکر نکرده واسنادش را عنوان نکرده است. حضرت عبدالعظیم دارای یک پسر و دختر بود. فرزندان ایشان بسیار متقی، زاهد وعابد بودند. محمد فرزند پسر ایشان بسیار متقی بود ودرزمان زندگی حضرت عبدالعظیم از دنیا رفت اما ام سلمه دختر ایشان که زوجه محمد بن ابراهیم، بن ابراهیم بن حسن بود سه پسر به نام حسن، عبدالله واحمد به جا گذاشت که نوادگان حضرت عبد العظیم به شمار می روند. همسر ایشان خدیجه دختر قاسم بن حسن بن زید بن حسن است که به عنوان بانویی زاده وتارک دنیا معرفی شده اند. حضرت عبدالعظیم از طرف زید به امام حسن مجتبی علیه السلام میرسد.

شخصیت دینی وعلمی وعرفانی حضرت عبدالعظیم چگونه بوده که مورد توجه ائمه اطهار علیهم السلام قرار داشته اند؟

 حضرت عبدالعظیم صاحب نظر ومورد وثوق واعتماد عموم فرق مسلمانان بود که راوی احادیث معتبر از ائمه اطهار علیهم السلام بوده است. حضرت عبدالعظیم در دوران حیات خود توفیق حضور چند امام معصوم را داشته اند. در زمان زندگی ایشان جمع آوری ونگهداری احادیث موثق و رساندن آن به مردم مسلمان وشیعیان ومحبان امری سخت بوده است از این روحضرت عبدالعظیم برای جلوگیری از دست اندازی منافقین ودشمنان اهل بیت به احادیث از شهری به شهری ودر پاره ای اوقات برای چند روز به کوه پناه می بردند تا احادیث را ثبت و ضبط کرده به دست عموم محبان وشیعیان برسانند. درباره شخصیت علمی ایشان باید گفت حضرت عبدالعظیم دوکتاب تالیف کردند که مورد توجه علما قرار دارد. از حضرت صادق علیه السلام نقل شده موقعیت اشخاص را به ان اندازه که در روایت کردن از ما دقت به خرج می دهند باید ارزیابی کرد، ما هیچ گاه کسی را به فقاهت نمی شناسیم تا وقتی که او را در حدیث ماهر بدانیم. لازم به ذکر است از همان عصر اهل بیت علیهم السلام موضوع تحقیق وبررسی در حالات محدثین اهمیت فوق العاده ای داشت عده ای از بزرگان واصحاب دران زمانهای نخستین درباره رجال حدیث کتابها گفته اند مانند حسن بن محبوب که از مشایخ واساتید حضرت عبدالعظیم می باشد لذا علما و فقهای شیعه بزرگ دست به کار تحقیقاتی در حالات رجال حدیث ومشایخ روایت شدند و حق این است که دراین موضوع زحمات فوق العاده کشیدند.

درباره زیارت حضرت عبدالعظیم آمده است که زیارت مضجع شریف ایشان به اندازه زیارت امام حسین ثواب دارد آیا این مساله قابل اعتناست؟

بله این موضوع از سوی امام هادی علیه السلام خطب به فردی ایرانی که از زیارت امام حسین علیه السلام به نزد امام هادی رفته بود اتفاق افتاده که امام معصوم خطاب به وی گفتند: آگاه ومتوجه باش اگر قبر عبدالعظیم حسنی را که نزد شما است زیارت کرده بودی مثل این بود که حسین بن علی علیه السلام  را زیارت کرده باشی. بی شک حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام جایگاه ویژه ای نزد اهل بیت علیهم السلام داشته اند که ثواب آن برابر با زیارت امام حسین علیه السلام عنوان شده است.