قدس آنلاین-زباله‌های پزشکی به موضوعی چالش برانگیز بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با برخی از شهرداری‌ها تبدیل شده است.

وزارت بهداشت از چهار سال پیش همزمان با حذف زباله سوزها و راه اندازی دستگاه‌های مدرن و مخصوص بی خطر سازی زباله‌های بیمارستانی در بیمارستان‌های دولتی، بر این باور است که وقتی زباله‌های پزشکی به زباله‌های بی‌خطر تبدیل می‌شوند، ساز و کار مدیریت آن‌ها باید به مانند پسماند عادی تلقی شود و این وزارتخانه نباید بابت جمع آوری، حمل و امحای این گونه زباله‌ها تعرفه زباله‌های خاص را بپردازد.

نگاهی که البته چندان به مذاق برخی شهرداری‌ها از جمله شهرداری تهران خوش نیامده است؛ به همین خاطر با استعلام از سازمان محیط زیست خواستار روشن شدن این موضوع شدند که آیا پسماند پزشکی بی خطر سازی شده، پسماند عادی محسوب می‌شود یا همچنان پسماند خاص به شمار می‌آید و باید با تدابیر خاص حمل و امحا شود که سازمان یاد شده هم اعلام می‌کند پس از بی خطر سازی تنها بار میکروبی پسماندهای عفونی از بین می‌رود، ولی ماهیت شیمیایی و خطرناک آن‌ها حفظ می‌شود، از این رو پسماند عادی محسوب نمی‌شوند.

اعلام نظری که نشان می‌دهد طبق قانون پسماند متولی اصلی مدیریت زباله‌های عفونی به عهده مراکزی است که این نوع پسماندها را تولید می‌کنند.

با این همه پرسش این است که سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس چه مستنداتی زباله‌های بی خطر سازی شده را همچنان ویژه می‌بیند و همین طور دلایل وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی برای اینکه زباله‌های مورد نظر باید عادی تلقی شوند، چیست؟

۱۰ درصد زباله‌ها عفونی اند

رئیس مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت در پاسخ به قدس می‌گوید: طبق قانون وقتی عفونت زباله بیمارستانی از بین رفت، آن زباله دیگر به زباله عادی یا بی خطر تبدیل می‌شود و چنین زباله هایی باید توسط شهرداری‌ها و بخشداری‌ها مدیریت شود و برای حمل و امحای آن‌ها هم هزینه پسماند معمولی را دریافت کنند.

دکتر احمد جنیدی می‌افزاید:وزارت بهداشت برای حل مشکل زباله‌های بی خطر سازی شده علاوه بر مجلس از نهاد ریاست جمهوری هم درخواست کمک کرده، اما هنوز نتیجه‌ای نگرفته است.

وی درباره تعرفه حمل زباله‌های بیمارستانی هم می‌گوید:رقم تعرفه‌ها در شهرهای مختلف متفاوت است؛ چون از سوی شورای شهرها تصویب می‌شود و ما همچنان تعرفه‌ای که برای حمل زباله خطرناک مورد نظر است، پرداخت می‌کنیم. این درحالی است که بیمارستان‌ها میلیون‌ها تومان برای استفاده از سیستم‌های نوین بی خطر سازی زباله‌های عفونی هزینه کرده‌اند؛ یعنی بیمارستان‌ها می‌گویند هم هزینه راهبری و هم هزینه بی خطر سازی زباله‌ها را می‌دهند.

جنیدی در همین زمینه از احتمال استفاده نکردن بیمارستان‌ها از سیستم‌های نوین بی خطر سازی زباله‌های پزشکی در صورت عادی اعلام نشدن زباله‌های بی خطر سازی شده توسط سازمان محیط زیست خبر می‌دهد و می‌گوید: در این صورت زمینه نامساعد و خطرناکی برای شهروندان ایجاد می‌شود؛ چون زباله‌های پزشکی بدون اینکه سم زدایی، ضد عفونی و استریل شوند از سطح شهر عبور می‌کنند تا به کهریزک برسند و امحا شوند.

وی می‌افزاید: ۹۷ درصد بیمارستان‌های دولتی در حال حاضر مجهز به سیستم‌های بی خطر سازی زباله‌های عفونی‌اند و آن سه درصد هم یا تازه تأسیس هستند و یا زباله‌های عفونی زیادی ندارند. به طور متوسط به ازای هر تخت بیمارستانی ۵/۲ کیلوگرم زباله تولید می‌شود که البته همه آن‌ها عفونی نیست؛ یعنی حدود ۱۰ درصد زباله‌های بیمارستانی عفونی و بقیه غیر عفونی هستند.

مدیریت پسماند ضعیف است

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست نیز به قدس می‌گوید:در بحث مدیریت پسماند اعم از عادی و ویژه، مدیریت خوبی نداریم. در واقع در تفکیک و بازیافت زباله‌ها بسیار ضعیف انجام می‌گیرد. در این رابطه استان کرمانشاه پیشرو است، تهران هم وضعیت نسبتاً متوسطی دارد و بقیه شهرها در حد صفر هستند، ضمن اینکه عمده زباله‌های تولیدی در کشور به روش دفن امحا می‌شوند.

دکتر علی مریدی می‌گوید: در پی استعلام شهرداری از سازمان محیط زیست، ما هم از سازمان بهداشت جهانی استعلام کردیم که عنوان شد با وجود بی خطر سازی باز هم پسماند ویژه محسوب می‌شوند؛ یعنی از لحاظ علمی و فنی اگر چه با سم زدایی یا استریل کردن زباله‌های عفونی و شیمیایی بار میکروبی شان از بین می‌رود، اما همچنان ماهیت خطرناک خود را دارند و به همین دلیل هرچند دوستان دوباره درخواست کردند، اما جواب ما همان است که پیشتر اعلام کردیم؛ در واقع این سازمان به هیچ وجه زباله‌های بیمارستانی را حتی با وجود بی خطر سازی، جزو زباله‌های عادی اعلام نمی‌کند.

وی درباره احتمال استفاده نکردن بیمارستان‌ها از سیستم‌های بی خطر سازی زباله‌ها در صورت عادی اعلام نشدن زباله‌های بی خطر شده از سوی سازمان محیط زیست، می گوید:اگر بیمارستان‌ها آلودگی میکروبی زباله‌ها را برطرف نکنند، در این صورت سازمان محیط زیست هم اجازه نمی‌دهد این زباله‌ها در محل‌های معمولی و با شرایط فعلی امحا شوند. قاعدتاً در آن حالت هزینه‌های بیمارستان‌ها بالاتر می‌رود؛ چون اگر پسماندها میکروبی باشند، باید کاملاً در باکس‌های بتونی و نفوذ ناپذیر امحا شوند. در واقع بی خطر سازی یکی از پیش نیازهای سازمان است، برای اینکه اجازه بدهد زباله‌های بیمارستانی در روال نسبتاً حفاظت شده‌ای جمع آوری و امحا شوند.

وی می‌گوید: چالش میان شهرداری تهران و وزارت بهداشت بر سرتعرفه زباله‌های بیمارستانی تاکنون موجب عدم جمع آوری و امحا این نوع زباله‌ها نشده است.

مریدی تعامل شهرداری‌ها و وزارت بهداشت را بهترین راهکار حل مشکل تعرفه زباله‌های بیمارستانی می‌داند و می‌گوید: شهرداری‌ها نباید حمل و دفن زباله‌ها را از بیمارستان‌ها بیشتر دریافت کنند؛ یعنی به گونه‌ای نباشد که هزینه پرداخت امحای پسماند بیمارستانی هزینه زیادی را به بیمارستان تحمیل کند، ضمن اینکه بارها به وزارت بهداشت پیشنهاد داده‌ایم که اگر تعرفه‌ای که شهرداری تعیین می‌کند، بالاست و برای شما صرف ندارد، خود می‌توانید از طریق پیمانکاری این زباله‌ها را حمل و امحا کنید، تا این گونه هزینه‌هایش کمتر شود.

دریافت تعرفه اضافی ممنوع

عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی هم با اشاره به اینکه پس از بی خطر سازی زباله‌های عفونی بیمارستان‌ها نباید تعرفه اضافی بابت حمل آن‌ها به شهرداری‌ها بدهند، می‌گوید: چون در این موضوع تا حدودی تضاد منافع مطرح است، مرجع قانونی تشخیص خطرناک بودن و یا نبودن چنین زباله هایی سازمان محیط زیست است.

محمد نعیم امینی فرد تأثیرات مخرب کوتاهی در حمل و امحای بهداشتی زباله‌های بیمارستانی بر سلامت و بهداشت عمومی جامعه را کاملاً محرز می‌داند و می‌گوید: این موضوع می‌تواند موجب انتقال بیماری‌های واگیر مثل هپاتیت ب و سی شود؛ به طوری که طبق آمار سازمان جهانی بهداشت به خاطر نبود مدیریت صحیح پسماندهای بیمارستانی سالانه ۶ میلیون نفر در دنیا به دلیل ابتلا به بیماری‌های عفونی از جمله ایدز جانشان را از دست می‌دهند.